ΕΥΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΥ
Συντονίστρια Απασχόλησης
και Κοινωνικής Ασφάλισης
της Κ.Ο. ΠΑΣΟΚ

Αθήνα 4.7.2006

8+1 Μύθοι της Ν.Δ. για την Απασχόληση και την Καταπολέμηση της Ανεργίας*

Μια φορά κι έναν καιρό, όταν το κόμμα της Ν.Δ. βρισκόταν στη θέση της αντιπολίτευσης, υποσχόταν στους πολίτες τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αναγνωρίζοντας την ανεργία ως το μεγαλύτερο και σοβαρότερο κοινωνικό πρόβλημα. Δυόμισι χρόνια αφότου βρέθηκε στην κυβέρνηση, η Ν.Δ. αποτίει κάθε χρόνο φόρο τιμής στις ανεφάρμοστες υποσχέσεις της, καθώς τις επαναλαμβάνει δια στόματος του ίδιου του Πρωθυπουργού, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Στις υποσχέσεις αυτές εμπεριέχονται διάφοροι μύθοι που αποδεικνύουν τη νεφελώδη σκέψη της Κυβέρνησης πάνω στα θέματα της Ανάπτυξης, της Απασχόλησης και της Καταπολέμησης της Ανεργίας, αλλά και την ανυπαρξία ολοκληρωμένου σχεδίου για την ουσιαστική αντιμετώπισή των προβλημάτων:

1ΟΣ ΜΥΘΟΣ: «Θα επιτευχθούν ρυθμοί ανάπτυξης της τάξεως του 5% και άνω για την ενίσχυση της απασχόλησης» υποσχόταν προεκλογικά η Ν.Δ. Δυόμισι χρόνια μετά, ούτε ο ρυθμός ανάπτυξης πλησίασε στο 5% ούτε νέες θέσεις απασχόλησης δημιουργήθηκαν. Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία που δόθηκαν αυτές τις μέρες από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν κατά 20.300 στο πρώτο τρίμηνο του 2006, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2005.

2ος ΜΥΘΟΣ: «Ανοίξαμε διάλογο για τις μεταρρυθμίσεις σε βασικές πτυχές των εργασιακών σχέσεων, με κεντρικό στόχο την αύξηση της απασχόλησης» έλεγε ο Κ. Καραμανλής στη Βουλή και το αποτέλεσμα ήταν η κυβέρνηση να βαφτίσει τον νόμο για την εργασιακή ευελιξία ως νόμο για την “προώθηση της απασχόλησης”! Έτσι ανέτρεψε όλα τα δεδομένα στη διεθνή πρακτική και βιβλιογραφία, αφού δεν υπάρχει παγκόσμιο προηγούμενο ένας νόμος που εξοικονομεί ανθρωποώρες με φτηνές υπερωρίες στις επιχειρήσεις να θεωρηθεί ως μέτρο ενίσχυσης της απασχόλησης και των εργασιακών δικαιωμάτων.

3ος ΜΥΘΟΣ: «Θα προχωρήσουμε σε ουσιαστική ανάπτυξη των υποδομών, όπου μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται η πύκνωση των παιδικών σταθμών και η ταχεία ανάπτυξη ολοήμερων σχολείων» υπόσχονταν, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της γυναικείας απασχόλησης, αλλά τελικά άλλα έπραξαν: έκλεισαν παιδικούς σταθμούς από ελεγχόμενες από το δημόσιο επιχειρήσεις, οι 400 και πλέον σταθμοί και κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών που χρηματοδότησε το ΠΑΣΟΚ στους δήμους δεν ενισχύθηκαν καθόλου ενώ η κατασκευή 7 βρεφονηπιακών σταθμών της Εργατικής Εστίας έχει μείνει μόνο στα λόγια.

4ος ΜΥΘΟΣ: «Προωθούμε μεθόδους για την συνεχή προσαρμογή του συστήματος εκπαίδευσης, επανεκπαίδευσης και κατάρτισης στα δεδομένα της αγοράς εργασίας». Ακόμη περιμένουμε να δούμε κάποια ενέργεια σε θέματα ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και μεθόδους σύνδεσης της εκπαίδευσης με την απασχόληση! Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει καμία στρατηγική και, δυόμισι χρόνια μετά, η συνεργασία των Υπουργείων Απασχόλησης-Παιδείας για τη σύνδεση εκπαίδευσης-κατάρτισης απασχόλησης και για τα επαγγελματικά προσόντα είναι χαρακτηριστικά ατελέσφορη, παρότι παρέλαβαν ολοκληρωμένο νόμο από το ΠΑΣΟΚ, τον οποίο ουδέποτε εφάρμοσαν.

5ος ΜΥΘΟΣ: «Τώρα θα εφαρμοστούν για πρώτη φορά “ενεργητικές πολιτικές” απασχόλησης» κόμπαζε όταν ήρθε στην κυβέρνηση η Ν.Δ., σε αντιδιαστολή με «τις “προβληματικές παθητικές πολιτικές” που εφάρμοζε το ΠΑΣΟΚ». Τελικά, μετά από δυόμισι χρόνια μάθαμε ότι με τον όρο “ενεργητικές πολιτικές” η Ν.Δ. εννοούσε την ελλιπή και με πελατειακή αντίληψη εφαρμογή των προγραμμάτων που κληρονομήθηκαν από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Μόνο που κάθε φορά ξαναβαφτίζονται από την κυβέρνηση της Ν.Δ, η οποία αδυνατεί να καταστρώσει νέα προγράμματα, ενώ τα από διετίας νομοθετημένα μέτρα του ΠΑΣΟΚ παραμένουν ανενεργά. Η πικρή αλήθεια είναι πως μετά από 2,5 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από την Ν.Δ. καμία νέα πρωτοβουλία ή καινούργιο πρόγραμμα για την απασχόληση δεν έχει καν σχεδιαστεί!

6ος ΜΥΘΟΣ: «Προχωρούμε στην οργανωτική και ποιοτική αναβάθμιση του ΟΑΕΔ» Η πρακτική έδειξε πως η “αναβάθμιση” στη Ν.Δ. ισοδυναμεί με την άκρατη κομματικοποίηση του Οργανισμού, που έχει στόχο το βόλεμα με αδιαφανείς διαδικασίες των «γαλάζιων παιδιών», και την πλήρη απαξίωση και ευτελισμό των προγραμμάτων που είχαν σχεδιαστεί για να καλύψουν την έλλειψη εργασιακής εμπειρίας των νέων. Η Επαγγελματική Κατάρτιση ΑΕ υπολειτουργεί και δημιουργείται στρατιά γαλάζιων εκπαιδευτικών που προσλαμβάνονται χωρίς κριτήρια, με μια απλή αίτηση.

7ος ΜΥΘΟΣ: «Ενισχύουμε τα Κέντρα Προώθησης στην Απασχόληση (ΚΠΑ). Εφαρμόζουμε την εξατομικευμένη προσέγγιση του ανέργου». Αυτό που τελικά «εφαρμόστηκε» ήταν η πραγματοποίηση μιας παρωδίας σεμιναρίου σε στελέχη, η απαξίωση των υπαρχόντων εξειδικευμένων εργασιακών συμβούλων και η πρόσληψη …γυμναστών και υπαλλήλων άλλων άσχετων ειδικοτήτων, που τα προσόντα τους μπορεί να μην ανταποκρίνονται στην ανάγκη για ειδικά καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό, έχουν όμως κομματική πιστοποίηση…

8ος ΜΥΘΟΣ: «Υιοθετούμε πολιτικές επιδότησης του ύψους των εργοδοτικών εισφορών κατά 50% για όσες επιχειρήσεις προσλαμβάνουν ανέργους νέους, άνεργες μητέρες και ανέργους πενηνταπέντε ετών και άνω». Η Ν. Δ., αφού κατήγγειλε και καταψήφισε τον νόμο 3227/2004 που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ, στη συνέχεια τον περιέλαβε στις προγραμματικές της δηλώσεις, τον υπερθεμάτισε στις εξαγγελίες της και τελικά -συνεπής στην ασυνέπειά της- ουδέποτε τον εφάρμοσε! Πρόσφατα δε, συζητούν το ενδεχόμενο να εφαρμόσουν συσταλτικά το νόμο αυτό σε περιοχές που βρίσκονται σε κρίση, με δείκτη ανεργίας πάνω από 20%, καθώς αδυνατούν να καταστρώσουν μια ολοκληρωμένη και σύνθετη στρατηγική αντιμετώπισης των προβλημάτων των περιοχών σε κρίση, όπως έκανε πρόσφατα το ΠΑΣΟΚ.

8 +1 ΜΥΘΟΣ: «Παρέχουμε πρόσθετα κίνητρα για ενίσχυση της απασχόλησης για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και προωθούμε προγράμματα με αποτελεσματικότητα, διαφάνεια και έλεγχο». Η αλήθεια είναι πως η ενίσχυση της απασχόλησης των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, δεν αποτέλεσε ποτέ πεδίο άσκησης πολιτικής και εκπόνησης προγραμμάτων για την κυβέρνηση της Ν.Δ. Οποιοδήποτε σχέδιο είχε εκπονηθεί στο παρελθόν για το θέμα αυτό έγινε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και βρίσκεται σήμερα ανεφάρμοστο σε ξεχασμένα συρτάρια. Η Ν.Δ. τα θυμάται μόνο όταν πρέπει να στείλει κάποιο κείμενο στην Ε.Ε., καθώς η ενσωμάτωση αυτών των κοινωνικών ομάδων αποτελεί –τουλάχιστον!- υποχρέωσή μας, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή πολιτική.

Πολιτικές για την Απασχόληση
Η ανεργία καταπολεμάται με συντονισμένες πολιτικές απασχόλησης, με πολιτικές για τόνωση της οικονομίας και του επιχειρείν. Χρειάζεται στρατηγική αναπτυξιακή αντίληψη που να αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, επενδύοντας στην ποιότητα και στον άνθρωπο. Υπάρχει ανάγκη για δραστικές αλλαγές, τομές και πραγματικές μεταρρυθμίσεις, στο πλαίσιο ενός μεγάλου εθνικού διαλόγου:
Α) Στα συστήματα φορολογίας και ασφάλισης που σήμερα εμπεριέχουν πληθώρα κινήτρων για τη φοροδιαφυγή, την εισφοροδιαφυγή και την αδήλωτη εργασία.
Β) Στο εκπαιδευτικό σύστημα που τροφοδοτεί τη διαρθρωτική ανεργία, ιδίως των νέων.
Γ) Στη γραφειοκρατία που είναι το βαρίδι της ανάπτυξης.

Οι πολιτικές για την απασχόληση εξειδικεύονται ανάλογα με τις κατηγορίες ανέργων και επιχειρήσεων. Τα μέτρα για την επιχειρηματικότητα αλλά και τα εργασιακά απαιτούν διαφοροποίηση μεταξύ μεγάλων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι «σκληροί πυρήνες» της ανεργίας, δηλαδή οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας, οι γυναίκες και οι άνω των 55 ετών, χρειάζονται διαφορετική αντιμετώπιση στα φορολογικά και αναπτυξιακά κίνητρα στις ευκαιρίες απασχόλησης ή κατάρτισης αλλά και στα μέτρα προστασίας τους.

Ταυτόχρονα, η ανεργία που προκύπτει βίαια, με το κλείσιμο επιχειρήσεων και εμπεριέχει το στοιχείο της οξείας, αιφνίδιας αλλαγής των προσωπικών συνθηκών διαβίωσης απαιτεί ειδική μεταχείριση ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση, τη δυνατότητα επανειδίκευσης, ή τη διευκόλυνση της συνταξιοδότησης των απολυόμενων.

Η ολοκλήρωση ενός πλήρους δικτύου παιδικής φροντίδας αλλά και φροντίδας για την τρίτη ηλικία, πέρα από την κοινωνική του αξία, θα συμβάλλει στην απασχόληση όχι μόνον με τις θέσεις που θα δημιουργηθούν αλλά κυρίως από την καλύτερη αρμονία μεταξύ οικογένειας και επαγγέλματος, και θα επιτρέψει την πρόσβαση στην απασχόληση ιδιαίτερα των γυναικών.

Οι πόροι για την επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό πρέπει να αυξηθούν δραστικά μέσω και του Δ’ ΚΠΣ, να συνδεθούν με την αναπτυξιακή στρατηγική και να εξειδικευτούν. Δεν αρκεί «να ρίχνεις λεφτά στο πρόβλημα». Οι δημόσιοι πόροι, κρατικοί και κοινοτικοί, και οι πόροι των κοινωνικών εταίρων θα πρέπει να λειτουργούν με συνέργεια αλλά χωρίς συνδιαχείριση. Ο διαχωρισμός θα διευκολύνει την κοινωνική λογοδοσία και την αποτελεσματικότητα των δράσεων, δίνοντας στους πολίτες τη δυνατότητα αξιολόγησης και απόδοσης ευθυνών.

Προτάσεις για την Προώθηση της Απασχόλησης
Ο στρατηγικός προσανατολισμός των πολιτικών πρέπει να κατευθύνεται προς μια οικονομία υψηλής παραγωγικότητας και όχι χαμηλού εργατικού κόστους. Η συνεκτική και συνεπής στρατηγική αντίληψη οφείλει να γίνεται σε μακρο-επίπεδο για να φέρει αποτελέσματα. Για παράδειγμα, είναι σχεδόν άσκοπη η άσκηση πολιτικής απασχόλησης όταν το φορολογικό σύστημα και το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης εμπεριέχει πληθώρα κινήτρων για φορο- και εισφορο-διαφυγή, πολυάριθμα κίνητρα, τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους εργαζόμενους, για αδήλωτη εργασία, κλπ.

Γι΄αυτό προτείνουμε:
· Σύνθεση και συνέργεια των επιμέρους μέτρων των διαφόρων φορέων.
· Σύνθεση και συνέργεια μεταξύ των “αμυντικών” και “επιθετικών” πολιτικών καθώς και μεταξύ των παθητικών και ενεργητικών πολιτικών αγοράς εργασίας.
· Αποκέντρωση και βαθμιαία μεταστροφή του συστήματος παροχής των πολιτικών αυτών (delivery system), με τη χρήση κινήτρων και κυρώσεων, προς τις πραγματικές ανάγκες του πολίτη στο τοπικό επίπεδο.
· Αναβάθμιση και αποκέντρωση των υπηρεσιών αγοράς εργασίας και προώθησης της επιχειρηματικότητας.
· Αναβάθμιση της «τεχνολογίας» (εκσυγχρονισμός) των πολιτικών.
· Προώθηση και εδραίωση του κοινωνικού τομέα και ιδιαίτερα των κοινωνικών επιχειρήσεων.
· Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των πολιτικών, των ενεργειών και των δράσεων.
· Προώθηση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στη παροχή υπηρεσιών, μέσω κινήτρων, κυρώσεων και υπό την δημόσια εποπτεία και έλεγχο.
· Εκτενής και συνεχής κοινωνικός διάλογος με συγκεκριμένη ατζέντα κάθε φορά.