ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΓΙΑΚΟΥΜΑΤΟΣ

Αθήνα, 23-11-2006

ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ –ΑΜΙΑΝΤΟΣ «Ο ΑΣΒΕΣΤΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ»

Ομιλία Υφυπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας
Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι:
Με ιδιαίτερη χαρά κηρύσσω την έναρξη των εργασιών αυτής της διημερίδας.

Η ελπίδα απόκτησης μιας σταθερής απασχόλησης, με καλές προοπτικές σταδιοδρομίας και προσωπικής καταξίωσης αποτελεί για πολλούς πρώτη προτεραιότητα.

Εντούτοις, αυξημένο βάρος πλέον αποκτά και το ζήτημα των συνθηκών εργασίας. Οι εργαζόμενοι πλέον ασχολούνται και με το, αν οι συνθήκες που επικρατούν στον εργασιακό τους χώρο εγκυμονούν κινδύνους για την ζωή, την υγεία, την αξιοπρέπεια και την επαγγελματική τους ικανότητα.

Η ποιότητα των συνθηκών εργασίας αποτελεί πλέον βασικό στοιχείο εξανθρωπισμού της εργασίας και πρέπει να αποτελεί πρώτιστη προτεραιότητα κάθε ευνομούμενης Πολιτείας αφού δεν αποτελεί απλά και μόνο συστατικό στοιχείο μιας βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά έχει ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία για το σχεδιασμό και την άσκηση κοινωνικής πολιτικής της οποίας αποδέκτες δεν είναι μόνο οι εργαζόμενοι ως παραγωγικές οντότητες, αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργούν και δραστηριοποιούνται εκτός του εργασιακού τους χώρου (οικογένεια, κοινωνικοί φορείς κ.λ.π.).

Το θέμα της Ασφάλειας και της Υγείας στην εργασία είναι ένα θέμα που πρέπει να ενδιαφέρει όλους: κράτος, εργοδότες και εργαζόμενους και ειδικότερα το πρόβλημα του αμιάντου – ενός πράγματι «άσβεστου κινδύνου», ενός «ύπουλου εχθρού» – αποτελεί και έτσι πρέπει να είναι αντικείμενο προβληματισμού όλων μας.

Αποτελεί τραγική ειρωνεία ότι η ονομασία του αμιάντου, που ως επιθετικός προσδιορισμός στα ελληνικά σημαίνει «αυτός που δεν έχει μολυνθεί, ο αγνός, ο άσπιλος, ο καθαρός», υποδηλώνοντας δηλαδή κατεξοχήν θετικές ιδιότητες, κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στις πραγματικές, ιδιαίτερα επικίνδυνες και επιβαρυντικές για την υγεία, φυσικές ιδιότητες του υλικού αυτού. Ίσως όμως ακόμα πιο μεγάλη ειρωνεία να είναι η τύχη και η αντιμετώπιση που είχε ο αμίαντος από τη σύγχρονη επιστήμη. Η αναγνώριση των εξαιρετικών φυσικών ιδιοτήτων του ορυκτού αυτού ως προς την μόνωση, την αντοχή, την ελαστικότητα και την σταθερότητά του, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπάρχει άφθονο στη φύση και ότι είναι φθηνά αξιοποιήσιμο, οδήγησαν από πολύ νωρίς στην ευρεία χρήση του ως πρώτη ή δευτερεύουσα ύλη για χιλιάδες τεχνικές εφαρμογές και καταναλωτικά προϊόντα από τις αρχές του αιώνα μας. Ουσιαστικά η ευρεία εμπορική εκμετάλλευση του αμιάντου ξεκίνησε με την ανακάλυψη ενός μεγάλου κοιτάσματος στον Καναδά το 1870 και σταδιακά κλιμακώθηκε η αξιοποίηση του με την άμεση ή έμμεση χρήση του σε πάρα πολλά προϊόντα. Λόγω αυτής της πολύχρονης αξιοποίησης και χρήσης του, αμίαντο μπορεί κανείς να συναντήσει σήμερα σε πληθώρα προϊόντων, όπως σε:
- κατασκευαστικά υλικά (αμιαντοτσιμέντο, πλάκες οροφής, δαπέδου, σωλήνες ηλεκτρικές και θερμικές μονώσεις),
- εξαρτήματα της αυτοκινητοβιομηχανίας (φρένα, συμπλέκτες),
- προϊόντα της βαριάς βιομηχανίας (λέβητες, δεξαμενές, αγωγοί μεταφοράς ατμού και ζεστού νερού σε πλοία και αεροσκάφη) αλλά και
- σε συσκευές καθημερινής και οικιακής χρήσης (ηλεκτρικά σίδερα, καλώδια, πιστολάκια για τα μαλλιά, ανθοδοχεία, είδη κήπου κτλ).

Δυστυχώς όμως, την ευρύτατη αυτή χρήση του υλικού σύντομα ακολούθησε η αποκάλυψη των ιδιαίτερα επικίνδυνων και βλαπτικών συνεπειών του για την ανθρώπινη υγεία, με την εκπόνηση των πρώτων επιδημιολογικών μελετών στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Έτσι, ο αμίαντος, το ορυκτό αυτό που αρχικά θεωρήθηκε ως υλικό – θαύμα από την επιστήμη και χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα, στη συνέχεια η ίδια επιστήμη το έστειλε στο πυρ το εξώτερον μετά την αποκάλυψη του νοσογόνου χαρακτήρα του, ενώ σήμερα, μετά το τέλος της φάσης της υπερβολικής αντίδρασης και πανικού, βρισκόμαστε στη φάση της ώριμης, συστηματικής και λελογισμένης διαχείρισης των κινδύνων και προβλημάτων που προέρχονται από το υλικό αυτό.

Στη χώρα μας, είναι γνωστό ότι υπάρχουν σημαντικές ποσότητες αμιάντου στη Δυτική Μακεδονία και την Ήπειρο. Η Ελλάδα μάλιστα αποτέλεσε μια από τις σημαντικές χώρες εξόρυξης και παραγωγής προϊόντων αμιάντου, καταλαμβάνοντας το 1995 την 7η θέση παγκοσμίως στη λίστα των αμιαντοπαραγωγών χώρων του κόσμου. Το μεγαλύτερο κοίτασμα αμιάντου στη χώρα μας βρίσκεται στο Ζιδάνι του Νομού Κοζάνης, από το οποίο εξορύχτηκαν περίπου 906.000 τόνοι αμιάντου στα 20 χρόνια λειτουργίας του, από το 1981 έως το 2000. Επίσης από τη δεκαετία του 1960 και μετέπειτα σημαντικές μονάδες παραγωγής προϊόντων αμιαντοτσιμέντου λειτούργησαν σε διάφορες περιοχές, όπως στη Νέα Λάμψακο Εύβοιας, τη Γέφυρα Θεσσαλονίκης και την Πάτρα. Έτσι σήμερα αμιαντούχα υλικά βρίσκονται σχεδόν παντού και στη χώρα μας. Αυτή η ευρεία και εκτεταμένη χρήση σήμερα, όταν πια γνωρίζουμε τους κινδύνους, δημιουργεί την ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος.

Οι πρώτες νομοθετικές ρυθμίσεις στη χώρα μας ξεκίνησαν ουσιαστικά το 1979, με την ένταξη στο κατάλογο των επαγγελματικών ασθενειών του ΙΚΑ, της αμιάντωσης και του μεσοθηλιώματος του περιτοναίου ως νόσους οφειλόμενες στην έκθεση σε αμίαντο και συνεχίστηκαν περαιτέρω από το 1985 και έπειτα με την σταδιακή προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς το κοινοτικό δίκαιο. Είναι γεγονός ότι οι νομοθετικές αυτές ρυθμίσεις είχαν ελλείψεις, οι οποίες όμως σήμερα αντιμετωπίζονται ώστε να καλυφθούν τα τυχόν κενά και οι ελλείψεις του παρελθόντος. Θα έλεγα όμως ότι η πραγματική πρόκληση σήμερα συνίσταται περισσότερο στην ολοκληρωμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πρακτικών προβλημάτων που προκύπτουν από την ύπαρξη αμιάντου σε πολλά προϊόντα και σε πολλούς χώρους εργασίας. Η σύνθετη μορφή των πρακτικών αυτών προβλημάτων μπορεί να συνοψιστεί ενδεικτικά στα ακόλουθα:
- στην έλλειψη λεπτομερούς χαρτογράφησης των αμιαντούχων σημείων στους χώρους εργασίας (το πρόβλημα αφορά κατεξοχήν πολλά δημόσια κτίρια παλαιότερης κατασκευής)
- τη άγνοια και την έλλειψη μιας συστηματικής προσπάθειας ενημέρωσης τόσο των επαγγελματικών ομάδων υψηλού κινδύνου (εργάτες επεξεργασίας προϊόντων αμιάντου, οικοδόμοι, εργάτες ναυπηγείων, υδραυλικοί, κτλ) όσο και των ευρύτερων ομάδων κινδύνου, μη επαγγελματικά εκτιθέμενων στον αμίαντο (συγγενείς και λοιπό κοινωνικό περιβάλλον των εργαζομένων, κάτοικοι περιοχών με ορυχεία ή εργοστάσια παραγωγής προϊόντων αμιάντου, κτλ)
- την έλλειψη έγκυρων και επιβεβαιωμένων επιδημιολογικών και νοσολογικών στατιστικών στοιχείων για τις ασθένειες που επιστημονικά ευθέως αποδίδονται στην έκθεση σε αμίαντο, όπως κατεξοχήν είναι τα μεσοθηλιώματα (ενδεικτικά εδώ να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που τηρούνται στις αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες του μεγαλύτερου ασφαλιστικού οργανισμού της χώρας, του ΙΚΑ, κατά τη χρονική περίοδο 2003 – 2006 είναι καταγεγραμμένες 8 περιπτώσεις αμιάντωσης, χωρίς να έχει αναγνωριστεί καμία περίπτωση μεσοθηλιώματος). Βάσει κάποιων πρόσφατων εκτιμήσεων 150.000 Έλληνες δυνητικά απειλούνται από την έκθεση τους σε αμίαντο
- τη μέχρι σήμερα έλλειψη προδιαγραφών αδειοδότησης και λειτουργίας των εξειδικευμένων εταιρειών που θα αναλαμβάνουν την εκτέλεση κατεδαφιστικών έργων ή εργασιών αφαίρεσης αμιάντου.

Το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας αναγνωρίζοντας τη κρισιμότητα και την πολυπλοκότητα του ζητήματος έχει ήδη προβεί σε σημαντικές ενέργειες προς την κατεύθυνση ευθυγράμμισης με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας πάντα ως κύριο άξονα χάραξης της πολιτικής του την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων. Είναι σημαντικό να αναφερθούν τα ακόλουθα:
- συστήσαμε Εθνική Επιτροπή Αμιάντου, έργο της οποίας είναι η καταγραφή των προβλημάτων υγείας που προέρχονται από τον αμίαντο στους χώρους εργασίας καθώς και η ενημέρωση των εργαζομένων. Την Επιτροπή συνδράμει ξένος εμπειρογνώμονας ώστε να εφαρμοστούν οι βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης του προβλήματος. Το 2007 η Επιτροπή σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας θα υλοποιήσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα επιμόρφωσης και μεταφοράς γνώσης για τους εργαζόμενους σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς,
- προχωρήσαμε ήδη σε νομοθετική ρύθμιση, με έκδοση νέου Προεδρικού Διατάγματος (Π.Δ. 212/2006), εναρμονίζοντας το ελληνικό δίκαιο με σχετική κοινοτική οδηγία του 2003 η οποία αντιμετωπίζει τα θέματα προστασίας της ασφάλειας και υγείας των επαγγελματικά εκτιθέμενων στον αμίαντο εργαζομένων,
- δρομολογήσαμε την ένταξη του μεσοθηλιώματος του υπεζωκότα στο πίνακα των επαγγελματικών νόσων του ΙΚΑ, καλύπτοντας ένα μεγάλο νομοθετικό κενό δεκαετιών. Μεταξύ άλλων ας σημειωθεί ότι η ρύθμιση θα έχει και αναδρομική ισχύ, παρέχοντας τη δυνατότητα στους συνταξιούχους που πάσχουν από την ασθένεια τη δυνατότητα διεκδίκησης και αναπηρικής σύνταξης,
- αποφασίσαμε την άμεση έναρξη και επίσπευση των εργασιών για την απομάκρυνση των κατασκευών αμιάντου στους οικισμούς του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας. Ήδη η πρώτη δημοπρασία που εγκρίθηκε, ύψους 8.000.000 ευρώ, αφορά 3 οικισμούς στη Λαμία, ενώ στο αμέσως επόμενο διάστημα, θα δημοπρατηθούν 3 ακόμα εργολαβίες ώστε ο αμίαντος να απομακρυνθεί σύντομα από όλους τους οικισμούς του Οργανισμού,
- προωθούμε νομοθετική ρύθμιση που θα επιτρέπει την έκδοση κανονιστικών πράξεων για τον καθορισμό των όρων αδειοδότησης και λειτουργίας των εταιριών που θα αναλαμβάνουν την εκτέλεση κατεδαφιστικών έργων ή εργασιών αφαίρεσης αμιάντου. Ήδη το Συμβούλιο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας έχει ζητήσει από την Εθνική Επιτροπή Αμιάντου να συμβάλλει στον προσδιορισμό των όρων αδειοδότησης και λειτουργίας των εταιρειών, καλώντας όλους τους εμπλεκόμενους και συναρμόδιους φορείς να διατυπώσουν τις σχετικές προτάσεις τους,
- εκδώσαμε ενημερωτικό υλικό για τα μέτρα προστασίας από τον αμίαντο, το οποίο μάλιστα έλαβε θετικά σχόλια από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και εξετάζουμε την ανάγκη επανέκδοσής του
- συμμετέχουμε ενεργά σε κάθε εκδήλωση, όπως η σημερινή διημερίδα, αλλά και του προηγούμενου μήνα που οργανώθηκε υπό την αιγίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας.

Θα ήθελα να κλείσω το λόγο μου διατυπώνοντας την πεποίθηση μου ότι η διαχείριση του ζητήματος της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, αλλά και όλων των πολιτών, απαιτεί μια συνολική εθνική στρατηγική, ένα πλέγμα συντονισμένων δράσεων από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς – τα συναρμόδια υπουργεία και τους λοιπούς δημοσίους φορείς, τους κοινωνικούς εταίρους και την επιστημονική κοινότητα – προς την κατεύθυνση της ορθής διάγνωσης των διαστάσεων του προβλήματος, της εξέτασης των ενδεδειγμένων λύσεων και προπάντων της σωστής και έγκυρης ενημέρωσης όλων των εκτεθειμένων στον κίνδυνο. Εκδηλώσεις όπως η σημερινή συμβάλλουν αποφασιστικά προς την κατεύθυνση της ενημέρωσης, της ευαισθητοποίησης και του δημιουργικού προβληματισμού. Θέλω να συγχαρώ τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας και τους λοιπούς συνδιοργανωτές για αυτή τους τη πρωτοβουλία και να τους διαβεβαιώσω ότι το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας θα σταθεί αρωγός στη σημαντική αυτή προσπάθεια που γίνεται για την διασφάλιση της υγείας από τον κίνδυνο του αμιάντου, από τον πράγματι «άσβεστο» αυτό κίνδυνο.

Σας ευχαριστώ