ΥΠΟΥΡΓΕΙΟN ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ                 
ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ, Αθήνα, 13 Μαΐου 2008

Ομιλία του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη κατά τη διάρκεια της συζήτησης επί του αναθεωρητέου άρθρου 16 του Συντάγματος στη Βουλή

Κύριε Πρόεδρε,
κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το Σύνταγμα είναι η θεσμική, συμπυκνωμένη έκφραση του σύγχρονου πολιτειακού και πολιτικού μας πολιτισμού. Εμπεριέχει τον κώδικα των αρχών και των αξιών που πιστεύουμε και υπηρετούμε.
Η αναθεώρηση του Συντάγματος είναι η κορυφαία πράξη συνεννόησης, συναίνεσης, σύνθεσης και συνεργασίας σε μια ώριμη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Για το λόγο αυτό, επιτρέψτε μου καταρχάς να συγχαρώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, τον Συνασπισμό της Αριστεράς και των Κινημάτων και της Οικολογίας και τον Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό που εναρμονιζόμενα με την παράδοση που δημιούργησε κατά τις προηγούμενες αναθεωρήσεις και η Νέα Δημοκρατία ως Αξιωματική Αντιπολίτευση, συμμετέχουν στην αναθεωρητική διαδικασία, σέβονται τους θεσμούς και διατυπώνουν με ευθύτητα τη θετική ή την αρνητική άποψή τους στα υπό συζήτηση ζητήματα.
Είναι βέβαιον ότι σε πολλά θέματα διαφωνούμε με την Αριστερά, έχοντας διαφορετική ιδεολογική αντίληψη και πολιτική αφετηρία. Είναι προτιμότερο όμως στο πλαίσιο ενός τόσο σημαντικού θεσμικού διαλόγου, που δεν θα επηρεάσει απλά τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις, αλλά θα προσδιορίσει καθοριστικά το μέλλον της νέας γενιάς, να έχεις άποψη παρά να δραπετεύεις. Ακόμη και μια αρνητική θέση είναι συμβολή στον διάλογο και άρα είναι προτιμότερη από μία μη θέση.
Ο φόβος του πολιτικού κόστους, η υποταγή του εθνικού συμφέροντος στην εύθραυστη εσωκομματική ισορροπία, η ατολμία, η φυγή, η απουσία, αποδεικνύουν δειλία και άρνηση ανάληψης ευθύνης ενώπιον των Ελλήνων πολιτών.
Τα φαινόμενα δε αυτά που χαρακτηρίζουν την αξιωματική αντιπολίτευση καθίστανται τραγικότερα, όταν γνωρίζει κανείς ποια είναι η άποψη της ηγεσίας της και διαπιστώνει ότι δειλιάζει να την υποστηρίξει θεσμικά.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η παράταξή μου και η Κυβέρνηση υποστηρίζει με συνέπεια την αναθεώρηση του Άρθρου 16. Πιστεύουμε ότι η ίδρυση Μη Κρατικών Μη Κερδοσκοπικών ΑΕΙ θα απελευθερώσει τις δυνάμεις του Δημοσίου Πανεπιστημίου μέσα από την άμιλλα, θα αξιοποιήσει αξιόλογα ελληνικά μυαλά από τη χώρα μας ή από τον οικουμενικό ελληνισμό και θα επιτρέψει σε ελληνικά κεφάλαια να επενδύσουν στο χώρο της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, χωρίς να γίνονται υπάλληλοι ή υπεργολάβοι ξένων συμφερόντων.
Εμείς που υποστηρίζουμε τη δημιουργία του Μη Κρατικού Μη Κερδοσκοπικού ΑΕΙ, δε διακατεχόμαστε από φοβικά σύνδρομα ούτε εγκλωβιζόμαστε σε ιδεοληψίες του παρελθόντος.  Εμπιστευόμαστε το υγιές επιστημονικό δυναμικό του Δημοσίου Πανεπιστημίου, γι’ αυτό και επενδύουμε στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο.
 Το βασικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η μεταρρυθμιστική μας πολιτική, προσδιορίζεται εκ των πραγμάτων από 3 βασικά κείμενα: 1. Τη Συμφωνία της Μπολόνια για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης, 2. τη διαδικασία της Λισσαβόνας για τη σύνδεση του Πανεπιστημίου με την αγορά εργασίας και 3. το ελληνικό Σύνταγμα.
Οι μεταρρυθμίσεις μας σε σχέση με τα δύο πρώτα έχουν ήδη ξεκινήσει:
• Η αξιολόγηση στα ΑΕΙ έχει θεσμοθετηθεί και ήδη πάνω από 125 Τμήματα άρχισαν τις σχετικές διαδικασίες σε συνεργασία με την Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Α.Δ.Ι.Π.).
  Με απόφασή μας συνδέσαμε την χρηματοδότηση των Μεταπτυχιακών στα  πανεπιστημιακά τμήματα της χώρας από κρατικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, με την πορεία της αξιολόγησής τους, κινητροδοτώντας έτσι την προσπάθεια. Η αυτονομία των ΑΕΙ γίνεται πράξη. Ο έλεγχος νομιμότητας για τις κρίσεις και τις εξελίξεις των καθηγητών ανήκει πλέον κατ’ αρμοδιότητα στα ιδρύματα και όχι στο Υπουργείο.
• Η ελεύθερη επιλογή συγγράμματος που καταργεί ουσιαστικά το μονοπώλιο του ενός βιβλίου είναι πραγματικότητα. Ο νέος εσωτερικός κανονισμός σε λίγες μέρες δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και θέτει τα ιδρύματα ενώπιον της ευθύνης τους.
Διατίθενται πια τα θεσμικά εργαλεία στις διοικήσεις των πανεπιστημίων για να μπορεί να προστατευθεί η ομαλή ακαδημαϊκή λειτουργία, οι δημοκρατικές διαδικασίες και η ελευθερία έκφρασης. Η κυβέρνηση ανέλαβε την ευθύνη της και επωμιζόμενη το πολιτικό κόστος νομοθέτησε. Τώρα οφείλουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους και όλοι οι άλλοι. Οι διοικήσεις των ιδρυμάτων, η εκπαιδευτική κοινότητα, οι παρατάξεις, το φοιτητικό κίνημα, τα κόμματα.
• Τέλος, προετοιμάστηκε το μοντέλο τετραετούς οικονομικού προγραμματισμού, που θα συμβάλλει στον αποτελεσματικότερο συντονισμό πολιτείας και πανεπιστημίων καθώς και στον στρατηγικό σχεδιασμό μιας πιο διαφανούς, πιο αποτελεσματικής και πιο ανταποδοτικής οικονομικής διαχείρισης.
Βεβαίως, είναι στόχος μας η αύξηση των δαπανών για την παιδεία. Δεν πρέπει να λησμονούμε όμως ότι οι δαπάνες για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν το 1,3% του ΑΕΠ και έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια κατά 30% για τα πανεπιστήμια και κατά 52,5% για τα ΤΕΙ κατατάσσοντάς την μεταξύ των πρώτων κρατών-μελών στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε δημόσια χρηματοδότηση. Άρα τα προβλήματα σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι μόνο ζήτημα δαπάνης αλλά και διαφανούς και αποτελεσματικής διαχείρισης από τα ίδια τα ιδρύματα.
• Επίσης, σε λίγες μέρες καταθέτουμε το νέο νόμο για τα μεταπτυχιακά, που συμβάλλει στην εναρμόνιση των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ και στην σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας, θεσμοθετώντας τη θέσπιση διδάκτρων για όποιο πανεπιστήμιο το επιθυμεί.
• Παράλληλα, μειώνουμε τους εισακτέους στα πανεπιστήμια των μεγάλων αστικών κέντρων από φέτος και αυξάνουμε τον αριθμό στα περιφερειακά πανεπιστήμια καθώς και την αναλογία διδασκόντων και διδασκομένων, έχοντας ήδη προσφέρει 2.000 θέσεις νέων μελών ΔΕΠ στα πανεπιστήμια για την περίοδο 2004-2008 και 800 για τα ΤΕΙ, αύξηση που θα συνεχιστεί.
Ο πληθωρισμός των πανεπιστημιακών τμημάτων και η άστοχη δημιουργία τους για λαϊκίστικους στόχους σε κάθε νομό της χώρας, χωρίς μια συνεκτική λογική με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και την χωρίς για πολλά χρόνια παράλληλη κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων για 300.000 περίπου αποφοίτους, συνέβαλε επί μακρόν στην υποβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου του Δημοσίου ΑΕΙ και στην αύξηση της ανεργίας και της ετεροαπασχόλησης. Η λογική αλλάζει, οι στρεβλώσεις διορθώνονται, τα επαγγελματικά δικαιώματα κατοχυρώνονται και οι ανάγκες της αγοράς εργασίας λειτουργούν ως οδηγός για τις αποφάσεις μας.
Κυρίες και κύριοι,
Τόσο εγώ προσωπικά όσο και πολλοί συνάδελφοι μέσα στο Κοινοβούλιο είμαστε απόφοιτοι του ελληνικού Δημοσίου και μάλιστα περιφερειακού Πανεπιστημίου. Υπηρετήσαμε με συνέπεια το δημόσιο αγαθό της εκπαίδευσης ως φοιτητές, ως συνδικαλιστές της ΕΦΕΕ, ως ερευνητές και διδάσκοντες αλλά και ως εκλεγμένοι από τον ελληνικό λαό πολιτικοί.
Δε δεχόμαστε την αντίληψη ότι το δικαίωμα πρόσβασης στα μεγάλα Διεθνή Πανεπιστήμια μπορεί να είναι αποκλειστικό προνόμιο της αριστοκρατίας του πλούτου που έχει τη δυνατότητα να στέλνει εκεί τα παιδιά της να σπουδάζουν.
Η ελεύθερη πρόσβαση στην ποιοτική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είναι δικαίωμα του κάθε Έλληνα πολίτη, της κάθε μεσαίας ή φτωχής οικογένειας που θα ήθελε να δώσει τη δυνατότητα στο παιδί της να αποκτήσει ολοκληρωμένη μόρφωση.
Η απελευθέρωση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης εξασφαλίζει πλήρως την ισότητα των ευκαιριών στη μόρφωση. Η παράλληλη λειτουργία του Μη Κρατικού Μη Κερδοσκοπικού ΑΕΙ με εργαλείο την άμιλλα κινητοποιεί και απελευθερώνει από τη δικτατορία των μετριοτήτων τις υγιείς και αξιόλογες δυνάμεις του ελληνικού Δημοσίου Πανεπιστημίου. Αναδεικνύονται, δημιουργούν, παράγουν και παύουν να αντιμετωπίζονται ως παρατρεχάμενοι βολεμένων κατεστημένων, που αυτοπροβάλλονται ως «αυθεντίες».
Αυτές τις δυνάμεις εμπιστευόμαστε ως κινητήρια δύναμη, που θα ξυπνήσει την αξιοκρατία στα Δημόσια Πανεπιστήμια, αναδεικνύοντάς τα ως πρωταγωνιστές στο ενιαίο ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό χώρο.

Το Μη Κρατικό Μη Κερδοσκοπικό Πανεπιστήμιο θα επιτρέψει σε ελληνικά και ξένα κεφάλαια να επενδύσουν στην εκπαίδευση στην Ελλάδα, προστατεύοντας κυρίως τους Έλληνες ιδιώτες από το να καταστούν υπάλληλοι ή υπεργολάβοι ξένων συμφερόντων μέσα στην ίδια τους τη χώρα.
Η δημιουργία του Μη Κρατικού Μη κερδοσκοπικού ΑΕΙ δε θα πολλαπλασιάσει απλά τις θέσεις εργασίας σε μία σειρά ειδικοτήτων, αλλά θα χτυπήσει στο σκληρό της πυρήνα και την παραπαιδεία.
Η διευκόλυνση της πρόσβασης στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση για όσους μαθητές θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές, θα απελευθερώσει τις μεσαίες και φτωχές οικογένειες από το υψηλό κόστος, που πληρώνουν στην προσπάθειά τους να διασφαλίσουν μία θέση για το παιδί τους στο δημόσιο πανεπιστήμιο.
Τα Μη Κρατικά Μη Κερδοσκοπικά ΑΕΙ θα ανοίξουν την πόρτα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στους χιλιάδες Έλληνες επιστήμονες του Οικουμενικού Ελληνισμού  που διδάσκουν στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων χωρών, επανασυνδέοντας τους με την μητρόπολη και δίδοντάς τους την ευκαιρία να μεταφέρουν στη χώρα μας τεχνογνωσία και δίκτυα, χρήσιμα για την προώθηση της έρευνας, την ανάπτυξη της οικονομίας μας και την ισχυροποίηση της διεθνούς μας θέσης.
Παράλληλα, η Ελλάδα θα γλιτώσει σημαντική διαρροή συναλλάγματος αντιστρέφοντας επιθετικά την κατάσταση.
Στόχος μας είναι αντί να αφήνουμε χιλιάδες Έλληνες φοιτητές να μεταναστεύουν στο εξωτερικό, να καταστήσουμε την Ελλάδα περιφερειακό και  διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο.
Για να είναι επιτυχής μία τέτοια μεταρρύθμιση, η αναθεώρηση του Άρθρου 16 οφείλει να συνδυαστεί με την ανασυγκρότηση του ελληνικού δημοσίου πανεπιστημίου που ήδη έχει ξεκινήσει αλλά και με τη θέσπιση ενός αυστηρού πλαισίου εφαρμογής, που θα θέτει συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις λειτουργίας και θα εδραιώνει στο σύνολο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, για όλους τους τύπους των ΑΕΙ, τις αρχές της αυτονομίας, της κινητικότητας, της αξιοκρατίας και της εξωστρέφειας.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 2003, 2 εκατ. Φοιτητές σπούδαζαν στο εξωτερικό, δηλαδή το 2% του διεθνούς συνόλου. Από τα τέλη της δεκαετίας του ΄90 ο κλάδος της ανώτατης εκπαίδευσης επεκτείνεται ετησίως κατά 7%, ενώ τα ετήσια δίδακτρα φτάνουν τα 30 δις δολ.
Η Βρετανία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κράτους που επένδυσε στο να γίνει διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο. Εκεί σπουδάζουν 112 χιλ. Φοιτητές από τα κράτη της Ε.Ε. καθώς και 38 χιλ. Κινέζοι, που, όπως επισημαίνεται από το βρετανικό Συμβούλιο, ως το 2010 θα διπλασιαστούν.
Παράλληλα, έχει αρχίσει, όπως και άλλες χώρες, να ανοίγει παραρτήματα σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως, η Κίνα, το Ντουμπάι, η Μαλαισία και άλλες, προσδοκώντας οικονομικά και πολιτικά οφέλη.
Στις  ΗΠΑ το 30% του συνόλου των φοιτητών είναι αλλοδαποί, στη Βρετανία το 12%, στη Γερμανία το 10%. Στις ΗΠΑ το 2004 δωρητές έδωσαν 24,4 δις δολ. σε αμερικάνικα πανεπιστήμια.
Δεν είναι απογοητευτικό μία χώρα σαν την Ελλάδα, που η παιδεία υπήρξε πάντα το συγκριτικό της πλεονέκτημα διεθνώς, να μην εκμεταλλεύεται τις δυνατότητές της;
Διαθέτουμε όπως διαπίστωσα πρόσφατα κατά την επίσκεψή μου στις ΗΠΑ πάνω από 3.000 Έλληνες καθηγητές στα εκεί διεθνούς φήμης πανεπιστήμια και πάνω από 15.000 μόνο στα πανεπιστήμια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Χιλιάδες είναι και τα φωτεινά μυαλά στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου θα μας έδινε τη δυνατότητα να καταστήσουμε τη χώρα μας διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο με οφέλη για την εκπαίδευση, την οικονομία και την εξωτερική πολιτική.
Δε βρίσκω καμία λογική στο να παραιτούμαστε από μόνοι μας από αυτόν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που θα μπορούσαμε να διαδραματίσουμε στα Βαλκάνια, τη Μαύρη Θάλασσα και τη διεθνή εκπαιδευτική αγορά.
Αν η Αριστερά λοιπόν αρνείται για λόγους ιδεολογικής συνέπειας που καταλήγει στην ιδεοληψία, παρότι διαφωνώ κάθετα μαζί της, σέβομαι το ότι αναλαμβάνει την ευθύνη και το κόστος της άρνησής της ενώπιον της κοινωνίας.
Αυτό που είναι αδιανόητο είναι η άτολμη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Δραπετεύει για να μην τοποθετηθεί.
Ομολογεί έτσι την αδυναμία της να στηρίξει αυτά που πιστεύει ή που δεν πιστεύει.
Είναι τραγικό ένα κόμμα εξουσίας με θολές τοποθετήσεις να αποφεύγει να ξεκαθαρίσει τη θέση του, πέφτοντας σε απανωτές αντιφάσεις και υπονομεύοντας την κορυφαία δημοκρατική διαδικασία που είναι η αναθεώρηση του συντάγματος.
Έχω στα χέρια μου εκτός από τις δημόσιες τοποθετήσεις του κ. Παπανδρέου υπέρ του Μη Κρατικού Μη Κερδοσκοπικού ΑΕΙ, την παρέμβαση για την ανώτατη εκπαίδευση του μέλλοντος του στενού του συνεργάτη καθηγητή κ. Παμπούκη, που σαφώς υποστηρίζει όλες τις θέσεις που σας περιέγραψα.
Καταθέτω στα πρακτικά επίσης επιστημονικό κείμενο παρέμβασης του αρχηγού της εσωκομματικής αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ κ. Βενιζέλου, ο οποίος σε ανύποπτο χρόνο υποστήριξε τη θέση ότι ακόμα και με την παρούσα διάταξη του Α16 θα μπορούσαν να δημιουργηθούν Μη Κρατικά Μη Κερδοσκοπικά ιδρύματα, αρκεί να έχουν τη μορφή του Ν.Π.Δ.Δ. π.χ. όπως υποστηρίζει στις σελίδες 18 και 65 του συγγράμματος του, τις οποίες καταθέτω και στα πρακτικά ιδιώτες χορηγοί, η Εκκλησία, το Τ.Ε.Ε, ο ιατρικός σύλλογος και άλλοι θα μπορούσαν σήμερα να ιδρύσουν Μη Κρατικό ΑΕΙ.
Το περίεργο είναι ότι και οι δύο πλευρές του ΠΑΣΟΚ, στο πλαίσιο των εσωκομματικών τους ισορροπιών, αλληλοεγκλωβίστηκαν σε θέσεις, που τους καθιστούν αντιμέτωπους με τον ίδιο τους τον εαυτό, μετατρέποντάς τους σε ουραγούς της Αριστεράς.
Εμείς τουλάχιστον είμαστε ειλικρινείς και συνεπείς στις θέσεις μας όσον αφορά στο Α16. Δεν αντιφάσκουμε, δεν υποκρινόμαστε, δεν υπαναχωρούμε και χωρίς να δειλιάζουμε υποστηρίζουμε την άποψη του μέλλοντος.
Τις τελευταίες μέρες δέχθηκα κριτικές από στελέχη του ΠΑΣΟΚ γιατί με ειλικρίνεια κατέθεσα τις απόψεις μου ενώπιον της κοινωνίας και της εκπαιδευτικής κοινότητας. Απόψεις που με συνέπεια υποστηρίζω από την εποχή που ήμουν αιρετός εκπρόσωπος των φοιτητών.
Αδυνατώ να κατανοήσω τη στάση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης που τη μία μέρα ταυτίζεται με τη Νέα Δημοκρατία και την επόμενη σύρεται πίσω από την Αριστερά.
Πόση αξιοπιστία μπορεί να έχει ένα κόμμα που τοποθετείται για την Αναθεώρηση του Α16  αρνητικά, δια της φυγής, την ώρα που το ίδιο στο σύνολό του έχει πράξει το αντίθετο. Εννοώ βεβαίως τον κ. Παπανδρέου ως Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και τον κ. Βενιζέλο ως Υπουργό Δικαιοσύνης, οι οποίοι έχουν ήδη θεσμοθετήσει δια νόμου στη Βουλή των Ελλήνων το πρώτο Μη Κρατικό Μη Κερδοσκοπικό ΑΕΙ το 1996. Και μάλιστα, κατά τη δική τους αντίληψη, κόντρα στο Α16 του Συντάγματος.
Καταθέτω στα πρακτικά της Βουλής το Νόμο 2413 της 17ης Ιουνίου 1996, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 126. Στα άρθρα 32 και 33 με υπογραφή τους, τόσο ο κ. Παπανδρέου, όσο και ο κ. Βενιζέλος ιδρύουν διεθνές πανεπιστήμιο ελληνικών σπουδών και μάλιστα με τη μορφή του Νομικού Προσώπου όχι δημοσίου αλλά Ιδιωτικού Δικαίου στην περιοχή της Ολυμπίας. Προβλέπεται δε στο άρθρο 33 παρ.5γ ως δείγμα σεβασμού του ΠΑΣΟΚ στη δημόσια και δωρεάν Παιδεία και η θέσπιση μετά από απόφαση του ΥΠΕΠΘ διδάκτρων για τους φοιτητές.
Δύο πράγματα συμβαίνουν κυρίες και κύριοι.
Η Αξιωματική Αντιπολίτευση ή δεν θέλει την αναθεώρηση του Α16 υποκύπτοντας στις ιδεοληψίες του παρελθόντος και στην εσωκομματική ισορροπία ή δε τολμά δημόσια και θεσμικά να στηρίξει τις θέσεις της.
Ό,τι και αν ισχύει είναι εξίσου τραγικό για τον τόπο.
Εμείς πιστεύουμε με συνέπεια, ότι η Ελλάδα μπορεί να καταστεί διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο μέσα από την επένδυση στο ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο και την απελευθέρωση του Μη Κρατικού Μη Κερδοσκοπικού Πανεπιστημίου.
Η Ελλάδα έχει δυνάμεις που ξεπερνούν τα σύνορά της, ανταποκρίνονται στην ιστορία της και εκπροσωπούν πραγματικά στο εθνικό αλλά και στο διεθνές πεδίο το μέγεθος ενός διαχρονικού πολιτισμού, που δεν είναι μουσειακό έκθεμα, αλλά είναι ζωντανός, δυναμικός και έχει να προσφέρει πολλά ακόμα στην πατρίδα μας αλλά και στην ανθρωπότητα. Έχουμε χρέος τις δυνάμεις αυτές να τις κινητοποιήσουμε, να τις εμπνεύσουμε και να τις αξιοποιήσουμε γιατί το οφείλουμε στα παιδιά μας.
 Ευχαριστώ πολύ.