ΥΠΟΥΡΓΕΙΟN ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Ανακοίνωση Τύπου, 26 Ιουνίου 2008
Ομιλία του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη κατά τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή επί του Νομοσχεδίου για τις Μεταπτυχιακές Σπουδές

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Το κεντρικό μήνυμα που εκπέμπει το Υπουργείο Παιδείας προς όλες τις κατευθύνσεις είναι: «Όλα είναι θέμα παιδείας». Αυτό αποδεικνύει όχι μόνο την πίστη μας, αλλά και την απόφασή μας να επενδύσουμε στο συγκριτικό πλεονέκτημα που διαθέτει η Ελλάδα στον σύγχρονο ταχέως και συχνά απρόβλεπτα μεταβαλλόμενο κόσμο.

Η Ελλάδα έχει αποφασίσει να επενδύσει στην παιδεία και τον πολιτισμό. Σε μια παιδεία, η οποία θα παρέχεται ολοκληρωμένη, έχοντας ως κύριο στόχο όχι μόνο τη μετάδοση φρέσκων γνώσεων και επεξεργασμένων πληροφοριών προς τη νέα γενιά που θα εμπλουτίζουν τις δεξιότητες του ατόμου και θα το διευκολύνουν να εντάσσεται στην αγορά εργασίας, αλλά και έχοντας ως στόχο τη μεταλαμπάδευση αρχών και αξιών που θα επιτρέπουν στη διαμόρφωση όχι μόνο ικανών, «αλλά καλών και καγαθών πολιτών».

Πολιτών, που δεν θα αγωνίζονται μόνο για τη βελτίωση της προσωπικής τους θέσης, αλλά θα δουλεύουν ώστε η ανάπτυξη να διαχέεται στο σύνολο της κοινωνίας. Θα συμβάλλουν στην εδραίωση της διεθνούς ειρήνης, στη βελτίωση της δημοκρατίας, στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το κεντρικό όραμα της Κυβέρνησής μας, της Κυβέρνησης Καραμανλή, είναι να επενδύσουμε σε μια σύγχρονη ανοιχτή και ολοκληρωμένη παιδεία, που δημιουργεί τα απαραίτητα πολιτικά και ηθικά ερείσματα για την οικοδόμηση μιας ισχυρότερης πατρίδας, μιας πιο ανεπτυγμένης και ειρηνικής γειτονιάς, ενός καλύτερου κόσμου.

Ο κεντρικός στρατηγικός στόχος της πολιτικής μας είναι αξιοποιώντας την ιστορική και πολιτιστική μας παράδοση, να καταστήσουμε την Ελλάδα Σημαντικό Περιφερειακό και Διεθνές Εκπαιδευτικό Κέντρο. Για να επιτευχθεί αυτό, βασική αρχή της πολιτικής μας είναι η ενδυνάμωση της εξωστρέφειας των ελληνικών πανεπιστημίων.

Την προηγούμενη περίοδο, παρά την αντίδραση «βολεμένων κατεστημένων», επιτύχαμε να θέσουμε σε λειτουργία ένα σύγχρονο μεταρρυθμιστικό πλαίσιο, που συμβάλλει στη διασφάλιση μιας νέας εσωτερικής ποιότητος στις παρεχόμενες εκπαιδευτικές υπηρεσίες.

Με το νόμο πλαίσιο που ψηφίσαμε και ξεκινήσαμε την εφαρμογή του την προηγούμενη ακαδημαϊκή χρονιά: 
- Ενισχύσαμε την αυτοτέλεια των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, μεταφέροντας σημαντικές αρμοδιότητες από το Υπουργείο στις Διοικήσεις των ΑΕΙ.
- Δυναμώσαμε την αξιοκρατία κατά τη διαδικασία επιλογής νέων μελών ΔΕΠ ή ΕΠ.
- Εδραιώσαμε τη δημοκρατία στις εσωτερικές τους λειτουργίες, μέσα από τις διαδικασίες της καθολικής ψηφοφορίας. Δοκιμάστηκε αυτή μας η προσπάθεια από αντιδράσεις βίαιων μειοψηφιών, ωστόσο ο στόχος επετεύχθη, μια που σχεδόν στο σύνολο των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, που είχαν εκλογικές διαδικασίες τις ολοκλήρωσαν και μάλιστα έσπευσε να τις προστατεύσει το υπεύθυνο φοιτητικό κίνημα και η συντριπτική πλειοψηφία της ακαδημαϊκής κοινότητος.
- Εξασφαλίσαμε τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των δημοσίων και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, μέσα από την εφαρμογή των τετραετών οικονομικών προγραμματισμών. Ενημερώνω το Σώμα του Κοινοβουλίου ότι ήδη το σύνολο των 16 ΤΕΙ και των 23 πανεπιστημίων της χώρας κατέθεσαν τους τετραετείς οικονομικούς προγραμματισμούς θέτοντας τις προτεραιότητες των έργων που προγραμματίζουν για την περαιτέρω ανάπτυξη των υποδομών, αλλά και της έρευνας στα ιδρύματά τους.
- Τέλος, κατοχυρώσαμε στην πράξη την ελευθερία επιλογής του φοιτητή, σπάζοντας το μονοπώλιο του ενός συγγράμματος.

Τώρα ανοίγουμε έναν δεύτερο κύκλο μεταρρυθμίσεων. Τώρα προχωρούμε στο επόμενο βήμα, που είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας των δημοσίων Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Βγάζουμε τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ από τη λογική της «κάστας» και του εθνικού απομονωτισμού, δίνοντας στο δημόσιο ΑΕΙ, στο πλούσιο και δημιουργικό επιστημονικό δυναμικό του, τη θεσμική δυνατότητα «να απλώσει τις φτερούγες του προς τον κόσμο».

Ψηφίζουμε ένα νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά, που για πρώτη φορά δίνει τη δυνατότητα στα ελληνικά ΑΕΙ να βγουν από την αμυντική νοοτροπία στη διεθνή αντεπίθεση και να επιδιώξουν με τις αξιολογότατες επιστημονικές δυνάμεις που διαθέτουν και με μία σύγχρονη οργάνωση, να κερδίσουν την εμπιστοσύνη της διεθνούς εκπαιδευτικής αγοράς ανυψώνοντας εκ νέου το κύρος της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης.

Το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα για τις μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα είναι προϊόν μίας επίπονης και συστηματικής προσπάθειας, που έγινε όλο το προηγούμενο διάστημα με στόχο:
- την κωδικοποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας,
- τη συμπλήρωσή της με καινοτόμα στοιχεία,
- την προσαρμογή της στα νέα ευρωπαϊκά και διεθνή δεδομένα και
- την εναρμόνισή της με τις καινούριες ανάγκες και δυνατότητες τόσο της ελληνικής δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, όσο και της ελληνικής κοινωνίας και αγοράς.

Στη βάση της δουλειάς αυτής ακολούθησε δημόσια διαβούλευση και δόθηκε η δυνατότητα μέσω των Συνόδων Πρυτάνεων και Προέδρων ΤΕΙ να κατατεθούν οι προτάσεις της Ακαδημαϊκής Κοινότητος. Οι προτάσεις αυτές που υπεβλήθησαν αμέσως μετά τις Συνόδους, που έγιναν στην Κομοτηνή και στην Κρήτη, ενσωματώθηκαν σε ποσοστό άνω του 90% στο τελικό κείμενο, που σήμερα συζητούμε και ψηφίζουμε.

Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής μας της νομοθετικής πρωτοβουλίας, που αποτελεί προϊόν συνεννόησης και σύνθεσης διαφορετικών απόψεων είναι η ενδυνάμωση της εξωστρέφειας των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων.

Με τα νέα μεταπτυχιακά προγράμματα δίνεται η δυνατότητα στα ελληνικά ΑΕΙ να βγουν από την αμυντική νοοτροπία του παρελθόντος στην διεθνή αντεπίθεση, αναδεικνύοντας το πλούσιο επιστημονικό τους προσωπικό και ενισχύοντας το διεθνές τους κύρος.

Τα κύρια χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου είναι τα εξής : Δίδεται για πρώτη φορά θεσμικά η δυνατότητα τα ελληνικά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ να αναπτύσσονται εκτός των συνόρων της χώρας. Αυτό επιτρέπει τη προσέλευση ξένων φοιτητών στις δομές της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης της Ελλάδος. Δίδει τη δυνατότητα σε Έλληνες διδάσκοντες να απευθύνονται σε ένα διεθνές ακροατήριο αναδεικνύοντας τις ικανότητες και την ποιότητά τους.

Καθιστά πιο εύκολα προσβάσιμα τα ελληνικά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ σε ομογενείς του οικουμενικού Ελληνισμού, που μέσω των διεθνών μεταπτυχιακών των ελληνικών ΑΕΙ αποκτούν μία πρόσθετη ισχυρή γέφυρα σύνδεσής τους με τη Μητρόπολη, με την Παιδεία, με τον Πολιτισμό μας.

Τέλος, δίνουν την δυνατότητα αξιοποίησης ενός σημαντικού αριθμού διακεκριμένων Ελλήνων επιστημόνων που ζουν στο εξωτερικό και μέχρι τώρα συναντούσαν κλειστές συνήθως τις πόρτες των ελληνικών δημοσίων ΑΕΙ (Μιλούμε για περίπου 3.000 καθηγητές ελληνικής καταγωγής σε Πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών και 15.000 σε Πανεπιστήμια της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Η διοργάνωση μεταπτυχιακών σπουδών από ελληνικά ΑΕΙ στο εξωτερικό, επιτρέπει στην Ελλάδα να διαχέει την ελληνοευρωπαϊκή εμπειρία στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και του Εύξεινου Πόντου, ενώ παράλληλα η διοργάνωση κοινών μεταπτυχιακών με ξένα γνωστά Πανεπιστήμια και η από κοινού εποπτεία διδακτορικών, μαζί με τη επέκταση των προγραμμάτων ανταλλαγής φοιτητών και καθηγητών και μέσα από την κοινή διδασκαλία και έρευνα, καθιστούν ευκολότερη και εγκυρότερη τη πρόσβαση στην φρέσκια γνώση και πληροφόρηση ακόμα και για τους Έλληνες διδάσκοντες και διδασκόμενους.

Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που εμπεριέχεται στο νομοσχέδιο είναι η δυνατότητα, η διδασκαλία των μεταπτυχιακών ή η συγγραφή των διδακτορικών να γίνεται και σε ξένη γλώσσα. Αυτό διευκολύνει τα ελληνικά ΑΕΙ να προχωρήσουν σε διεθνείς συνεργασίες ή τους επιτρέπει να προσελκύσουν ξένους φοιτητές στην Ελλάδα. Η δυνατότητα αυτή συνδυασμένη με τα εθελοντικά δίδακτρα, που το ίδιο το Ίδρυμα αποφασίζει αν θα θεσπίσει ή όχι, συμβάλει στη διασφάλιση τριών σημαντικών οφελών για το Ίδρυμα:
α) δημιουργούνται πρόσθετα έσοδα για το ΑΕΙ, τα οποία τυγχάνουν διαφανούς και αποτελεσματικής διαχείρισης, όπως προβλέπει ο νόμος και ενισχύουν την ευρωστία του δημοσίου ΑΕΙ διευκολύνοντάς το μαζί με τους ευρωπαϊκούς και τους κρατικούς πόρους, να προσφέρει πληρέστερα για τους Έλληνες φοιτητές δημόσια και δωρεάν παιδεία σε προπτυχιακό επίπεδο.
β) Η ενδυνάμωση της συνεργασίας των ελληνικών ΑΕΙ με ξένα ιδρύματα, εκτοπίζει φαινόμενα υποβάθμισης της εκπαίδευσης, που εμφανίστηκαν μέσα από την εφαρμογή του franchising ξένων και αναγνωρισμένων Πανεπιστημίων με τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο διάστημα έχουν πολλαπλασιαστεί οι συνεργασίες των ελληνικών δημοσίων ΑΕΙ με ξένα έγκριτα ιδρύματα. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη 15 κοινά ΠΜΣ και 13 συνεργασίες για συνεπίβλεψη διδακτορικών διατριβών μεταξύ ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων, όπως το Πανεπιστήμιο του Μπορντό, του Μέιν, της Νάντ και άλλων στην Γαλλία, με το Πανεπιστήμιο Κάρλος 3 στην Μαδρίτη, με τη Νομική της Σορβόννης, με το Τζων Χόπκινς των ΗΠΑ ακόμα και με το Χάρβαρντ. Αντίστοιχα έχουμε 25 ΠΜΣ των ΤΕΙ σε σύμπραξη με 15 Πανεπιστήμια του εξωτερικού από τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Βρετανία, την Αμερική και αλλού.
γ) Η εθελοντική εφαρμογή των διδάκτρων μαζί με τα άλλα έξοδα σπουδών των ξένων μεταπτυχιακών φοιτητών στην Ελλάδα αναμφισβήτητα δημιουργεί μία πρόσθετη πηγή εισροής συναλλάγματος, κάτι που ενισχύει την εθνική οικονομία της χώρας μας και φιλοδοξεί να αντιστρέψει τη λογική, μεταβάλλοντας την Ελλάδα από πρώτη χώρα διαρροής φοιτητών σε σημαντικό περιφερειακό και διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο. Αυτός άλλωστε είναι και ο κεντρικός στόχος της εκπαιδευτικής μας στρατηγικής. Η μετεξέλιξη δηλαδή της Ελλάδος σε σημαντικό διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο μέσα από την προσέλκυση καταρχήν μεταπτυχιακών φοιτητών από τη διεθνή αγορά.

Όταν στις χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης αναπτύσσονται τέσσερις χιλιάδες περίπου επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων που απασχολούν πάνω από 200 χιλιάδες Έλληνες και ξένους - ντόπιους εργαζόμενους. Όταν αναπτύσσονται με επιτυχία μόνο στα Βαλκάνια πάνω από τρεις χιλιάδες παραρτήματα ελληνικών τραπεζών. Όταν εκτός Ελλάδος ζουν οκτώ εκατομμύρια περίπου ομογενών. Όταν ανοίγουν οι διεθνείς εκπαιδευτικές αγορές της Ανατολικής Ευρώπης, της Ασίας, του Ευξείνου Πόντου, του Αραβικού Κόσμου. Όταν τριπλασιάζεται τον τελευταίο χρόνο ο αριθμός εδρών ελληνικού πολιτισμού σε μεγάλα πανεπιστήμια του κόσμου και αυξάνεται ραγδαία κυρίως μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η διεθνής ζήτηση για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Η ελληνική ανώτατη εκπαίδευση, το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο και ΤΕΙ, η Ελληνική Πολιτεία δεν δικαιούνται να αδιαφορούν, να ενδοσκοπούν, να συμβιβάζονται με την αδράνεια, τη φοβικότητα, τον απομονωτισμό και τη μετριοκρατία.

Είναι υποχρέωσή μας να προβούμε στο δεύτερο κύκλο μεταρρύθμισης. Είναι χρέος μας έναντι της νέας γενιάς αλλά και έναντι της πατρίδος γενικότερα να επιτρέψουμε μέσα κατ΄ αρχήν από τη διοργάνωση των μεταπτυχιακών κύκλων σπουδών, να προσελκύσει η Ελλάδα σημαντικό αριθμό ξένων μεταπτυχιακών φοιτητών, ενισχύοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο ακόμα και τη διεθνή της θέση και αναβαθμίζοντας το διεθνές κύρος των ελληνικών δημοσίων πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Τα οποία θα πρέπει να καταστούν πανεπιστήμια του κόσμου, που λειτουργούν έχοντας τη βάση τους σε μια χώρα, που μπορεί να αποτελέσει μετά βεβαιότητος, ένα σημαντικό Περιφερειακό και Διεθνές Εκπαιδευτικό Κέντρο, αξιοποιώντας το συγκριτικό της πλεονέκτημα στο διεθνές πεδίο που δεν είναι άλλο από την παιδεία και τον πολιτισμό.

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του νομοσχεδίου που καταθέτουμε είναι το ότι αναδιοργανώνει τις μεταπτυχιακές σπουδές στη χώρα. Αυστηροποιεί τις διαδικασίες απόκτησης μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων και προκρίνει την ποιότητα έναντι ενός πληθωρισμού τίτλων, που οδηγούσε μέσα από την ευκολία απόκτησής τους στην τελική απαξίωση.

Ο ενιαίος τρόπος οργάνωσης των μεταπτυχιακών σε όλα τα ιδρύματα. Ο περιορισμένος αριθμός των εποπτευομένων υποψηφίων διδακτόρων ανά καθηγητή και τα κριτήρια της επιλογής τους. Η διεύρυνση του κύκλου διδασκόντων στα ΠΜΣ με τη νέα δυνατότητα που δίδεται σε επισκέπτες καθηγητές, ειδικούς επιστήμονες, ερευνητές της αγοράς, εκπαιδευτικό προσωπικό των ΤΕΙ, επιστήμονες αναγνωρισμένου κύρους κ.λπ.

Η ενίσχυση των διατμηματικών και διαθεματικών ΠΜΣ είναι στοιχεία που εκσυγχρονίζουν και βελτιώνουν την ποιότητα των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα, συνδέοντας ουσιαστικά τους αποφοίτους τους με τη ζωντανή αγορά εργασίας. Η αντικειμενικότητα και η αξιοκρατία του συστήματος συνδυασμένη με την περαιτέρω μεταφορά αρμοδιοτήτων από το ΥΠΕΠΘ προς τα ιδρύματα, ενισχύει ακόμη περισσότερο την αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ και την ευελιξία των ίδιων των ΠΜΣ.

Χαρακτηριστικό στοιχείο καινοτομίας των ΠΜΣ είναι και η αναγνώριση για πρώτη φορά της δυνατότητας στα ΤΕΙ να διοργανώνουν αυτοδύναμα ΠΜΣ, χωρίς όμως να έχουν την δυνατότητα ανάθεσης διδακτορικής διατριβής.

Έχουν μεσολαβήσει τέσσερα χρόνια εντατικής προσπάθειας για την ουσιαστική και όχι την διακηρυκτική ανωτατοποίησης των ΤΕΙ.

Αυξήθηκαν οι δαπάνες για τις υποδομές τους κατά 60 %. Βελτιώθηκε η αναλογία διδασκόντων διδασκομένων με τις 800 νέες θέσεις ΕΠ και βρίσκεται σε εξέλιξη η κατοχύρωση επαγγελματικών δικαιωμάτων μερικών εκατοντάδων χιλιάδων αποφοίτων, που για πολλά χρόνια δεν είχαν δικαιώματα. Η θέσπιση αυτοδύναμων μεταπτυχιακών έρχεται να συμπληρώσει αυτή τη προσπάθειας αναβάθμισης και να δικαιώσει στην πράξη χιλιάδες διδάσκοντες και διδασκόμενους που επί χρόνια το διεκδικούσαν.

Τέλος, το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά εκσυγχρονίζει το θεσμό των ερευνητικών πανεπιστημιακών Ινστιτούτων. Συνδέει τα ΑΕΙ με το νέο νόμο για την έρευνα και την τεχνολογία δημιουργώντας το ευέλικτο εκείνο θεσμικό πλαίσιο, που απαιτείται, ώστε να διασφαλίζεται η πρωταγωνιστική συμμετοχή των ΑΕΙ στην χάραξη αλλά και στην εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτομία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πολιτική μας απόφαση να θέσουμε ως προϋπόθεση για την έγκριση και την χρηματοδότηση των ΠΜΣ, την αξιολόγηση των πανεπιστημίων και ΤΕΙ μέσω της ΑΔΙΠ λειτούργησε ως κίνητρο και σήμερα οι αξιολογήσεις έχουν αρχίσει να τρέχουν με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Έχουν αξιολογηθεί ήδη εσωτερικά πάνω από 136 τμήματα από 11 Πανεπιστήμια και 13 ΤΕΙ. Η εξωτερική αξιολόγηση ξεκινά τον Οκτώβρη και η συμμετοχή των ΑΕΙ αυξάνεται όλο και περισσότερο.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά που σήμερα συζητούμε συμπληρώνει τη θεσμική μεταρρύθμιση στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης. Εναρμονίζει το ελληνικό με το ευρωπαϊκό και διεθνές εκπαιδευτικό περιβάλλον. Διασφαλίζει την ποιότητα στην εκπαίδευση και στην έρευνα. Διαμορφώνει τις προϋποθέσεις ώστε η Ελλάδα αξιοποιώντας τις δημιουργικές δυνάμεις του δημοσίου Πανεπιστημίου και ΤΕΙ να μετεξελιχθεί σε σημαντικό Περιφερειακό και Διεθνές Εκπαιδευτικό Κέντρο. Για μας όλα είναι θέμα Παιδείας. Η Παιδεία είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Η Παιδεία είναι αυτή που θα εμπνεύσει την κοινωνία μας, θα ενισχύσει την οικονομία μας και θα δυναμώσει τη διεθνή θέση της χώρας μας, δίδοντας στην πατρίδα μας τη δυνατότητα να διαδραματίσει προς όφελος της ίδιας αλλά και των γειτόνων της το ρόλο που ανταποκρίνεται στον πολιτισμό αλλά και την ιστορία της.