ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Ανακοίνωση Τύπου, Τρίτη, 1 Ιουλίου 2008
ΣΗΜΕΙΑ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΡΟΚΟΠΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ» (ΑΙΘΟΥΣΑ «ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ», ΚΤΙΡΙΟ Δ2, «ΤΕXΝΟΠΟΛΙΣ» ΓΚΑΖΙ, ΠΕΙΡΑΙΩΣ 100)

«Ι. Η μετανάστευση, ως μείζον κοινωνικό φαινόμενο, απασχολεί σήμερα τις περισσότερο αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, δεδομένου ότι, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και της βιομηχανικής ιδίως ανάπτυξης των μεγάλων αστικών κέντρων, διευκολύνονται οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, γεγονός που καθιστά αναγκαία την υιοθέτηση μέτρων ορθολογικής διαχείρισης του φαινομένου αυτού. Οι αιτίες της αθρόας μεταναστευτικής ροής είναι πολλές: Η αναζήτηση μιας καλύτερης ποιότητας ζωής, η ανεργία, αλλά και λόγοι πολιτικοί, όπως ιδίως το έλλειμμα Δημοκρατίας, ή ιδεολογικοί κλπ. Στο πλαίσιο αυτό η διαχείριση του μεταναστευτικού φαινομένου, πάντοτε με σεβασμό προς την αξία του ανθρώπου και, ειδικότερα, προς την ισότιμη και ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, αποτελεί- και πρέπει να αποτελεί- κυρίαρχη προτεραιότητά μας.
Όπως είναι γνωστό, και η Ελλάδα, προεχόντως λόγω τόσο της ανάπτυξής της όσο και της γεωγραφικής της θέσης, γνώρισε τη διόγκωση του μεταναστευτικού φαινομένου που παρατηρήθηκε και στις υπόλοιπες χώρες – ενδεχομένως και σε μεγαλύτερο βαθμό - και μετατράπηκε σταδιακά από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών. Προκειμένου να μπορέσουμε ν’ ανταποκριθούμε στη νέα αυτή, δυναμική πραγματικότητα, έχουμε δρομολογήσει, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, μία συντονισμένη και οργανωμένη προσπάθεια, για τη διαμόρφωση σύγχρονης μεταναστευτικής πολιτικής, βασικοί άξονες της οποίας είναι η διασφάλιση της νομιμότητας της παραμονής των μεταναστών, η εντατικοποίηση της ομαλής κοινωνικής τους ένταξης, η διατήρηση της συνοχής της κοινωνίας υποδοχής και, τελικά, η ανάδειξη της μετανάστευσης σε παράγοντα ειρήνης, ανάπτυξης και προόδου. Γιατί η ίδια, άλλωστε, η έννοια της μετανάστευσης ενέχει το στοιχείο της κινητικότητας και της αλλαγής. Ταυτοχρόνως, οι μετανάστες είναι πηγή ανανέωσης και σε πολιτισμικό επίπεδο. Είναι γεγονός ότι η αμφίδρομη μετάγγιση στοιχείων από τον μετανάστη στη χώρα που τον φιλοξενεί μπορεί να επιφέρει γόνιμη και δημιουργική όσμωση των πολιτισμών αυτών, υπό τον όρο, βέβαια, ότι η ανταλλαγή πολιτισμικών στοιχείων γίνεται κατά τρόπο που εγγυάται τον σεβασμό στην πολιτισμική ιδιαιτερότητα καθενός. Με τον τρόπο αυτόν γεφυρώνονται οι πολιτισμικές διαφορές και συνδέονται περισσότερο οι Λαοί.
Και αναγκαία προϋπόθεση για να εκπληρωθούν οι ανωτέρω στόχοι και ιδίως η ομαλή ένταξη των μεταναστών στην Eλληνική κοινωνία είναι το να έλθει ο μετανάστης σε επικοινωνία με την Eλληνική γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Με τον τρόπο αυτόν θα μπορέσει ο μετανάστης να γνωρίσει την ελληνική πραγματικότητα, ν’ αποκτήσει διαύλους επικοινωνίας με τους Έλληνες, να εξοικειωθεί με τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής τους, ν’ αναπτύξει πνεύμα κατανόησης και αλληλεγγύης, αλλά και, σε πρακτικό επίπεδο, να διευκολύνει την καθημερινότητά του και να έχει μεγαλύτερη πρόσβαση στις ευκαιρίες που μπορεί να εγγυηθεί η Χώρα μας για τον ίδιο και την οικογένειά του. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής, περίπου το 43% των μεταναστών επιθυμεί να μείνει μόνιμα στη Χώρα μας και ν’ αποκτήσει την Ελληνική Ιθαγένεια, γεγονός που δικαιώνει την έμφαση που έχουμε δώσει στην ουσιαστική προώθηση της κοινωνικής ένταξης, κυρίως στο πλαίσιο των ανωτέρω πρωτοβουλιών.

ΙΙ. Α. Είναι αυτονόητο ότι μία τέτοια προτεραιότητα έχει, εξ ορισμού, οριζόντιο χαρακτήρα και η επιτυχής προώθησή της δεν μπορεί παρά να είναι προϊόν γόνιμης συνεργασίας όλων των συναρμόδιων Υπουργείων. Το Υπουργείο Εσωτερικών συνεχίζει την άριστη και συντονισμένη συνεργασία του με το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και ιδίως με τη Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων, ενώνοντας τις δυνάμεις του για την επιτάχυνση της πρωτόγνωρης, για τα ελληνικά δεδομένα, συντονισμένης προσπάθειας της ομαλής κοινωνικής ένταξης των μεταναστών, ιδίως μέσω της δρομολόγησης του Ολοκληρωμένου Προγράμματος «ΕΣΤΙΑ».
Β. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Εκπαίδευσης Ενηλίκων του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων για την εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος «Εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσας ως Δεύτερης σε Εργαζόμενους Μετανάστες».  Το πρόγραμμα αυτό εφαρμόζεται από το Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων και απευθύνεται σε εργαζόμενους μετανάστες, ανεξαρτήτως εθνικότητας, καθώς και σε συζύγους Ελλήνων υπηκόων, σε μία προσπάθεια ενίσχυσης του θεσμού της οικογένειας.
Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι η ανάπτυξη της ικανότητας των μεταναστών να επικοινωνούν με στοιχειώδη επάρκεια στην ελληνική γλώσσα προκειμένου να ενταχθούν λειτουργικά στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή της Χώρας. Η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, δηλαδή, δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά, όπως προανέφερα, αντιμετωπίζεται ως ένα αποτελεσματικό μέσο για την επίτευξη του ευρύτερου στόχου, την ένταξη των μεταναστών στην Ελληνική κοινωνία και τη συνακόλουθη ενίσχυση της ενεργού συμμετοχής τους στα κοινά. Επιπλέον, η βασική έστω γνώση της ελληνικής γλώσσας από τους μετανάστες συμβάλλει στην καταπολέμηση του κοινωνικού τους αποκλεισμού. Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τέσσερα επίπεδα μάθησης (κύκλοι σπουδών), όπου κάθε επίπεδο μάθησης διαρκεί τρεις ή τέσσερις μήνες και χορηγείται πιστοποιητικό Δια βίου Εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα μαθήματα προσφέρονται, κατά προτεραιότητα, σε περιοχές όπου παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση εργαζομένων μεταναστών, και ιδίως στην περιοχή της Αττικής.

ΙΙΙ. Το Υπουργείο Εσωτερικών, στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης και συνεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής την οποία χαράσσει και εφαρμόζει, σε ό,τι αφορά την ενθάρρυνση της γνώσης της ελληνικής γλώσσας και στοιχείων της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού από υπηκόους τρίτων χωρών, έχει αναλάβει, σε συνεργασία με τους συναρμόδιους φορείς, τις ακόλουθες πρωτοβουλίες:

Α. Η γνώση της ελληνικής γλώσσας ως προϋπόθεση για την απόκτηση από τον υπήκοο τρίτης χώρας του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος. Μετά τη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την κοινωνική ένταξη των μεταναστών και σ’ εκτέλεσή του δημοσιεύθηκε η υπ’ αριθμ. 16928/17.8.2007 Κοινή Υπουργική Απόφαση, με την οποία καθορίζεται η διαδικασία πιστοποίησης της επαρκούς γνώσης της ελληνικής γλώσσας και στοιχείων της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού, για τους υπηκόους τρίτων χωρών που επιθυμούν να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος και τα ευεργετήματα τα οποία το συνοδεύουν.  
Ειδικότερα, σύμφωνα με την παραπάνω απόφαση, όσοι αιτούνται το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος πρέπει να έχουν παρακολουθήσει πρόγραμμα διάρκειας τουλάχιστον 150 ωρών μαθημάτων της ελληνικής γλώσσας και 25 ωρών μαθημάτων στοιχείων της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού. Με την ολοκλήρωση του προγράμματος υποβάλλονται σε εξετάσεις, προκειμένου να αποκτήσουν το σχετικό πιστοποιητικό, καθώς το πιστοποιητικό αυτό αποτελεί ένα από τα βασικά δικαιολογητικά για να γίνουν επί μακρόν διαμένοντες.
Τα μαθήματα αυτά υποστηρίζονται από τις δομές της Γενικής Γραμματείας Εκπαίδευσης Ενηλίκων (τα Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων), ενώ αναμένεται να ξεκινήσουν τον Σεπτέμβριο του 2008. Οι πρώτες εξετάσεις θα πραγματοποιηθούν τον Οκτώβριο του 2008. Μέχρι σήμερα, πανελλαδικά, έχουν κάνει αίτηση για συμμετοχή σε αυτές τις εξετάσεις 1.217 άτομα που επιθυμούν να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος. Κατ’ εξαίρεση, δυνατότητα συμμετοχής στις εξετάσεις αυτές έχουν όσοι- μέχρι την έκδοση της σχετικής Κ.Υ.Α.- απέκτησαν πιστοποιητικό Ελληνομάθειας και από τα τμήματα της Γενικής Γραμματείας Εκπαίδευσης Ενηλίκων που λειτούργησαν στο πρόγραμμα «Εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσας ως Δεύτερης σε Εργαζόμενους Μετανάστες».

Β. Αλλά και, περαιτέρω, στο πλαίσιο του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Δράσης για την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών στην ελληνική κοινωνία- Πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ», προβλέπεται:
Η δημιουργία δομών για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, ιστορίας και πολιτισμού στις κύριες χώρες προέλευσης των μεταναστών.
Η λήψη μέτρων για τη δημιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων με γνώμονα την προσαρμογή των παιδιών των μεταναστών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα (αναβάθμιση του εκπαιδευτικού υλικού και του εκπαιδευτικού προγράμματος προκειμένου να αντανακλάται η πολυπολιτισμικότητα και η διαφορετικότητα, η ενίσχυση δράσεων για μείωση των διαρροών από το σχολείο και από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, κλπ).
Έχει ληφθεί μέριμνα για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας σε ενήλικες υπηκόους τρίτων χωρών (αξιολόγηση και αναδιοργάνωση των τμημάτων εκμάθησης της ελληνικής, η βελτίωση των εκπαιδευτικών δομών πολλαπλών ευκαιριών, η ανάληψη εξατομικευμένων δράσεων για διευκόλυνση της διδαχής της ελληνικής γλώσσας σε ομάδες υπηκόων τρίτων χωρών με ιδιαίτερα προβλήματα, κλπ).
Έχει προταχθεί η ανάπτυξη του διαπολιτισμικού προσανατολισμού στις δομές εκπαίδευσης (αξιολόγηση και αναδιοργάνωση των τμημάτων διδασκαλίας στοιχείων ελληνικής ιστορίας, ελληνικού πολιτισμού και αστικού προσανατολισμού, δημιουργία ανάλογων τμημάτων στις χώρες καταγωγής, παροχή διευκολύνσεων για τη διδαχή των γλωσσών προέλευσης των υπηκόων τρίτων χωρών και στοιχείων της ιστορίας και του πολιτισμού τους, κλπ.).
Σημειώνεται ότι για τη χρηματοδότησή του προγράμματος «ΕΣΤΙΑ», το οποίο, όπως προανέφερα, θα εφαρμοσθεί με τη συνεργασία όλων των συναρμόδιων φορέων, θα αξιοποιηθούν, εκτός από εθνικούς πόρους, και πιστώσεις από το νεοϊδρυθέν Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Ένταξη (European Integration Fund), στο πολυετές και τα ετήσια προγράμματα του οποίου έχουν προβλεφθεί αντίστοιχα μέτρα και δράσεις.

IV.  Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι ένα τόσο καίριας σημασίας θέμα, όπως είναι η μετανάστευση και η ορθολογική και κοινωνικώς δίκαιη διαχείρισή της, απαιτεί προσεκτική και οργανωμένη αντιμετώπιση, ιδίως όσον αφορά κομβικές πτυχές της, όπως η κοινωνική ένταξη των μεταναστών. Και η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, με προγράμματα όπως αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα, προσαρμοσμένων στις ειδικές ανάγκες των ανθρώπων που τα παρακολουθούν και οι οποίοι, κατά κανόνα, είναι άνθρωποι του μόχθου, συμβάλλει καθοριστικά στην ένταξη των μεταναστών στην Ελληνική κοινωνία, και κυρίως στη δυνατότητά τους να συμμετέχουν με ενεργητικό τρόπο στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Χώρας μας. Γιατί είναι ζήτημα πρωταρχικής σημασίας ν’ αποκτήσουν οι μετανάστες σαφή κώδικα επικοινωνίας με τους πολίτες της χώρας υποδοχής και σταθερό σύνδεσμο με την καθημερινότητα στην οποία ζουν και εργάζονται».