ΥΠΟΥΡΓΕΙΟN ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Ανακοίνωση Τύπου, 3.9.2008

Ομιλία του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη στη Βουλή κατά τη διάρκεια της συζήτησης του Νομοσχεδίου «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση Ατόμων με Αναπηρία ή με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες»

κ. Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Με το νομοσχέδιο αυτό η Πολιτεία έρχεται να καλύψει ένα κενό δεκαετιών, με τρόπο συστηματικό και πλήρη, συνεχίζοντας και συμπληρώνοντας τις προσπάθειες που -μεμονωμένα και αποσπασματικά- ξεκίνησαν στο παρελθόν.

Μέχρι τώρα τα ζητήματα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης αντιμετωπίζονταν με μερικά άρθρα του γενικού νόμου 1143/1981, με πέντε άρθρα του γενικού νόμου 2817/2000, με μία τροπολογία του γενικού νόμου 3194/2003 και με περίπου 350 εξουσιοδοτικές διατάξεις, γεγονός που αναδεικνύει και αποδεικνύει την πλήρη έλλειψη εθνικού σχεδιασμού και την προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζονταν το ευαίσθητο αυτό θέμα για τόσα χρόνια.

Ο νέος νόμος αποτελεί μία ολοκληρωμένη νομοθετική προσπάθεια, η οποία κωδικοποιεί τις θετικές από τις υφιστάμενες διατάξεις, εκσυγχρονίζει, επικαιροποιεί και συμπληρώνει το θεσμικό πλαίσιο, χαράσσοντας μία εθνική στρατηγική για την ειδική αγωγή και εκπαίδευση, με βάση τα διεθνώς αναγνωρισμένα στοιχεία.

Μετεξελίσσει το εκπαιδευτικό μας μοντέλο από κατηγορικό που ήταν σε ενταξιακό, προωθώντας τη συνεκπαίδευση.

Διαμορφώνει ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, που συμπληρωμένο από εφαρμοσμένες πολιτικές, χτυπά τη σχολική διαρροή των μαθητών με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και τους εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για μόρφωση και δουλειά.

Το σχέδιο νόμου που σήμερα συζητείται είναι προϊόν μιας ευρείας διαβούλευσης, κατά την οποία κατετέθησαν περισσότερες από 1,200 προτάσεις φορέων, οργανώσεων, ατόμων, ειδικών επιστημόνων και κομμάτων, οι οποίες ενσωματώθηκαν σε ποσοστό πάνω από 90%.
Υιοθετήθηκαν αιτήματα που εκκρεμούσαν εδώ και 30 χρόνια!

Μου δόθηκε η ευκαιρία στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων να παρουσιάσω αναλυτικά σε ποιών φορέων τις προτάσεις βασίστηκε η διαμόρφωση των άρθρων αυτού του νόμου.

Επειδή οι προσδοκίες είναι μεγάλες και συσσωρευμένες. Επειδή πιστεύουμε ότι ο χώρος που σήμερα ρυθμίζουμε για πρώτη φορά ολοκληρωμένα, πρέπει να είναι χώρος συνάντησης και συνεννόησης όλων των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, γι’ αυτό είμαστε ανοικτοί μέχρι και την τελευταία στιγμή και μέσα από τις νομοτεχνικές βελτιώσεις που καταθέσαμε, υιοθετούμε πολλές και σημαντικές προτάσεις, που έγιναν από το αναπηρικό κίνημα, τους κοινωνικούς φορείς και τα πολιτικά κόμματα.

Η βασική καινοτομία του νέου σχεδίου νόμου είναι ότι για πρώτη φορά, αναφέρεται όχι απλά στη ειδική αγωγή αλλά στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση και θεσπίζει την υποχρεωτικότητά της.

Αυτό ήταν επί δεκαετίες πραγματικότητα στις εξελιγμένες χώρες του κόσμου, επιταγή των διεθνών συνθηκών και συμβάσεων για τα δικαιώματα του ανθρώπου και το κεντρικότερο αίτημα του αναπηρικού κινήματος της χώρας μας.

Για πρώτη φορά προσδιορίζεται μία εθνική πολιτική για τους μαθητές με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η οποία προωθεί τη συνεκπαίδευση στο γενικό σχολείο μέσω μέτρων ενισχυτικής διδασκαλίας για μαθητές με διάφορες μορφές ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών.

Καθορίζεται με ακρίβεια ποιοι είναι οι δικαιούχοι της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης και διασφαλίζεται γι’ αυτούς η ισότητα των ευκαιριών.

Για πρώτη φορά αναγνωρίζονται οι μαθητές με ιδιαίτερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα ως δικαιούχοι ειδικής εκπαίδευσης, όπως γίνεται διεθνώς και προβλέπεται η τροποποιημένη εκπαιδευτική τους υποστήριξη.

Επίσης για πρώτη φορά αναγνωρίζονται οι μαθητές με σύνθετες συναισθηματικές, κοινωνικές και γνωστικές δυσκολίες ή παραβατική συμπεριφορά λόγω γονεϊκής παραμέλησης ή βίας, ως άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Δημιουργούνται αναβαθμισμένα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών (τα ΚΕΔΔΥ), με κύριο χαρακτηριστικό της στελέχωσής τους τη διεπιστημονικότητα και κύριο συστατικό της λειτουργίας τους την εξατομίκευση του σχεδιασμού τους για κάθε παιδί, την αποϊατρικοποίηση των αξιολογήσεων τους και την πρωταγωνιστική συμμετοχή των γονέων στην παρακολούθηση των παιδιών τους.

Θεσμοθετείται για πρώτη φορά η πρώιμη ή έγκαιρη παρέμβαση, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του ΥΠΕΠΘ.

Έτσι το ΥΠΕΠΘ παρακολουθεί το κάθε παιδί με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες από την πρώιμη προσχολική ηλικία μέχρι και τη μετασχολική του ζωή, μέσω της παράτασης του χρόνου φοίτησης πέραν του 23ου έτους και μέσω της δια βίου μάθησης, διευρύνοντας έτσι τις ευκαιρίες του.

Το παιδί με αναπηρίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν αξιολογείται άπαξ, αλλά παρακολουθείται κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας από ειδική επιτροπή εντός του σχολείου (την Ε.Δ.Ε.Α.), αξιολογείται δευτεροβαθμίως από ειδική δευτεροβάθμια επιτροπή και παρακολουθείται και από τους γονείς στο σπίτι.

Συστηματοποιείται η θεσμική κατοχύρωση των σχολικών μονάδων ειδικής αγωγής και εισάγονται σε αυτές σημαντικές καινοτομίες, η δημιουργία τμημάτων πρώιμης παρέμβασης στα ειδικά νηπιαγωγεία, η αντιστοίχιση και ισοτίμηση όλων των βαθμίδων ειδικής προσχολικής, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας, προεπαγγελματικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης με τα σχολεία της γενικής εκπαίδευσης. Η ισοτιμία των διπλωμάτων και των συνεπαγομένων επαγγελματικών δικαιωμάτων των ειδικών ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ με τα αντίστοιχα διπλώματα και δικαιώματα της γενικής εκπαίδευσης.

Αντιμετωπίζονται όλοι οι κλάδοι αναπηρίας με βάση τις ιδιαιτερότητές τους και για πρώτη φορά θεσμοθετούνται οι επίσημες γλώσσες ή μορφές επικοινωνίας για την κάθε αναπηρία (ελληνική νοηματική γλώσσα για τους κωφούς, γραφή Braille για τους τυφλούς, τροποποιημένες-υποβοηθούμενες μορφές επικοινωνίας για τους αυτιστικούς).

Όλες οι προβλεπόμενες από το θεσμικό πλαίσιο εκπαιδευτικές δομές στελεχώνονται πλήρως με τη σύσταση νέων κλάδων εκπαιδευτικών και ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού, όλων των ειδικοτήτων. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζονται τα επαγγελματικά δικαιώματα αποφοίτων των πανεπιστημίων του Βόλου, της Μακεδονίας και της Κορίνθου, που ήταν σε εκκρεμότητα επί σειρά ετών.

Καθορίζεται και αντικειμενικοποιείται το προσοντολόγιο των στελεχών της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης με στόχο την υψηλότερη δυνατή εξειδίκευση και κατάρτιση και εισάγεται η σύνταξη ανεξαρτήτων πινάκων για τους εκπαιδευτικούς με αναπηρία πλέον του 67%, οι οποίοι προσλαμβάνονται κατά προτεραιότητα στις σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής , σε ποσοστό 20%.

Κινητροδοτείται η επιμόρφωση και η μετεκπαίδευση του προσωπικού όλων των κλάδων και συστήνεται δημόσιος φορέας πιστοποίησης, η επιτροπή «ΕΝΟΡΑΣΙΣ», που θα πιστοποιεί την επαρκή γνώση των ειδικών γλωσσών ή μορφών επικοινωνίας.

Ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία του σχεδίου νόμου είναι ότι θεσμοθετεί τη συμμετοχή του ίδιου του αναπηρικού κινήματος σε πρωταγωνιστικό, συμβουλευτικό και εποπτικό ρόλο.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Το σχέδιο νόμου που σήμερα συζητούμε, υιοθετεί πλήρως την έκθεση της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που απασχολούν τα άτομα με αναπηρία, η οποία αποφασίσθηκε στη 2η Σύνοδο της 11ης Περιόδου του 2006.

Συγκεκριμένα στο Άρθρο 2 του σχεδίου νόμου υιοθετείται η υποχρεωτικότητα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, που είναι η πρώτη πρόταση της Επιτροπής.

Στα Άρθρα 4,19,20 και 25 του σχεδίου νόμου, υιοθετείται η δεύτερη πρόταση της Διακομματικής Επιτροπής για το εκπαιδευτικό και το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό.

Στα Άρθρα 4 και 12 του σχεδίου νόμου, υιοθετείται η τρίτη πρόταση της Διακομματικής Επιτροπής για την αναβάθμιση των παλαιών ΚΔΑΥ.

Στο Άρθρο 14 υιοθετείται η πρόταση της Επιτροπής για την αναβάθμιση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και στα Άρθρα 7 και 21 υιοθετείται η θεσμοθέτηση της επίσημης πιστοποίησης της γνώσης της ελληνικής νοηματικής γλώσσας και της γραφής Braille.

Την έκτη πρόταση της Διακομματικής Επιτροπής για την προσβασιμότητα και τις υποδομές την υλοποιούμε, πρώτον μέσα από τη σύσταση στο ΥΠΕΠΘ των συμβουλευτικών επιτροπών φυσικής και ηλεκτρονικής προσβασιμότητας με συμμετοχή εκπροσώπων της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) και δεύτερον μέσω των εφαρμοσμένων πολιτικών του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων.

Η πρόταση της Επιτροπής για τα ειδικά σχολεία και για την πολιτική της συνεκπαίδευσης, προωθείται μέσα από τα Άρθρα 4 και 6 του νομοσχεδίου, ενώ για τον επαγγελματικό προσανατολισμό μέσα από τα Άρθρα 33 και 19.

Τα ζητήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που θίγει η Επιτροπή, αποτελούν αντικείμενο άλλου νομοσχεδίου, που μελετάται.

Με απλά λόγια υλοποιούμε πλήρως την πρόταση της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής. Σας καταθέτω στα πρακτικά αντίγραφο της πρότασης για να βγάλετε τα συμπεράσματά σας.

Όσο καινοτόμο και αν είναι το θεσμικό πλαίσιο που θεσπίζεται, είναι βέβαιο ότι υπάρχουν τόσα συσσωρευμένα προβλήματα στο χώρο των ατόμων με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, που χρειάζεται συνεχής προσπάθεια από όλους και τολμηρές εφαρμοσμένες πολιτικές, για να μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε.

Στην κατεύθυνση αυτή έχουμε επικεντρώσει όλες μας τις δυνάμεις γιατί πιστεύουμε ότι τα άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες κουράστηκαν από τα πολλά και μεγάλα λόγια. Ζητούν πράξεις, ζητούν πολιτικές που διευκολύνουν τη φυσική και ηλεκτρονική τους προσβασιμότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία και στο εκπαιδευτικό υλικό.

Επειδή αυτή τη λογική καταλαβαίνει και υπηρετεί η Κυβέρνηση Καραμανλή, σας καταθέτω στα πρακτικά το υπό υλοποίηση πρόγραμμά μας για την κατασκευή 55 ειδικών σχολείων από το 2004 έως το 2012, συνολικού προϋπολογισμού 81,4 εκατομμυρίων €. Από αυτά 5 έχουν ήδη παραδοθεί, 11 κατασκευάζονται, 23 μελετώνται και άλλα 16 βρίσκονται στο στάδιο του προγραμματισμού. Σας καταθέτω τη σχετική ενημερωτική έκθεση στα πρακτικά.

Η έμπρακτη μέριμνά μας για τη διασφάλιση της φυσικής προσβασιμότητας και την ενιαιοποίηση του σύγχρονου τρόπου με τον οποίο η Πολιτεία αντιμετωπίζει το ζήτημα, αποτυπώνεται στο γεγονός ότι ο ΟΣΚ, σε συνεργασία με πέντε Πολυτεχνεία, με το ΤΕΕ και το ΚΑΠΕ, εκπόνησε ολοκληρωμένες μελέτες κατασκευής σχολικών μονάδων με πλήρεις οδηγίες φυσικής προσβασιμότητας, τις οποίες απέστειλε ως οδηγό, σε όλες τις Νομαρχίες της χώρας ώστε να εναρμονίζονται κατά την κατασκευή σχολικών μονάδων. Καταθέτω στα πρακτικά αντίγραφα των σχετικών μελετών.

Για την προσβασιμότητα στο εκπαιδευτικό υλικό, ολοκληρώθηκε και παρελήφθη στις 6/6/08, η προμήθεια υπολογιστικού και ειδικού εξοπλισμού για 47 δημόσιες βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα συνολικού προϋπολογισμού 1,493,285.51 €, που τις καθιστούν προσβάσιμες  στα άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Σας καταθέτω τη σχετική ενημερωτική έκθεση στα πρακτικά.

Για τη διασφάλιση της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας αγοράστηκαν από το ΥΠΕΠΘ τροποποιημένοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές συνολικού προϋπολογισμού 9,539,953.31 €,  που θα διατεθούν μέχρι το Νοέμβριο του 2008 σε 390 μαθητές τυφλούς και με προβλήματα όρασης, σε 1,437 μαθητές με κινητικές αναπηρίες και σε 1,953 μαθητές με νοητική υστέρηση. Σας καταθέτω τη σχετική ενημερωτική έκθεση στα πρακτικά.

Τέλος στο πλαίσιο της αποϊατρικοποίησης της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, εξεδόθη η πρώτη Πρόσκληση Ενδιαφέροντος από το 4ο ΚΠΣ για έργο που αφορά την ειδική αγωγή, συνολικού προϋπολογισμού 1,500,000 €, με τους εξής στόχους :
- την ενσωμάτωση των διεθνών προτύπων για την αξιολόγηση της αναπηρίας
- τη δημιουργία του εθνικού μητρώου μαθητών με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπου οι μαθητές δεν θα καταγράφονται με βάση την αναπηρία τους αλλά με βάση τις παραμέτρους της λειτουργικότητάς τους και των δυνατοτήτων τους για συμμετοχή, και
- την τελική εφαρμογή των πρωτοκόλλων ICF του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σε όλα τα ΚΕΔΔΥ της χώρας, ώστε να διασφαλιστεί η αποϊατρικοποίηση των αξιολογήσεών τους και η κοινωνικο-οικονομική διάσταση του έργου της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης.
Καταθέτω στα πρακτικά αντίγραφο της προαναφερόμενης Πρόσκλησης Ενδιαφέροντος από το 4ο ΚΠΣ.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Είναι βέβαιο ότι γίνονται πολλά. Πρέπει να γίνουν όμως πολύ περισσότερα στο πλαίσιο της ανθρωποκεντρικής εκπαίδευσης, για να διορθώσουμε λάθη και παραλείψεις και για να ανταποκριθούμε επιτυχώς στις προσδοκίες όλων των αναπήρων συνανθρώπων μας που περιμένουν με τόση υπομονή όλα αυτά τα χρόνια, να υπερασπίσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους θεσμούς, τη Δημοκρατία.

Μια Πολιτεία που δεν σέβεται τα άτομα με αναπηρία είναι η ίδια ανάπηρη. Για το λόγο αυτό εργαζόμαστε προκειμένου η Ελλάδα να γίνει πρωτοστάτης στην προσπάθεια κατοχύρωσης ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων για τα άτομα με αναπηρία. Η πολιτική μας αποτελεί τον σκληρό πυρήνα της ανθρωποκεντρικής μας εκπαίδευσης.

Πιστεύουμε στην Ανθρώπινη Ελλάδα και εργαζόμαστε γι’ αυτήν.