ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Ανακοίνωση Τύπου, Πέμπτη, 20 Νοεμβρίου 2008

ΣΗΜΕΙΑ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ  ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΠΡΟΚΟΠΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ:
«ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΠΟΥ ΔΙΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΠΡΟΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΧΡΗΣΗ» 

«Ι.  Στη σημερινή εποχή το αίτημα για ενίσχυση της διαφάνειας σε όλους τους τομείς της διοικητικής δράσης γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική, σε συνδυασμό με την ανάγκη διεύρυνσης της ουσιαστικής συμμετοχής του πολίτη στον έλεγχο ή ακόμη και στη διοίκηση των δημόσιων υποθέσεων. Αυτός, άλλωστε,  είναι και ο πυρήνας της σύγχρονης Δημοκρατίας, για την πραγμάτωση του οποίου σημαντική είναι η συμβολή και των εφαρμογών της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, οι οποίες διασφαλίζουν και διευκολύνουν την προσβασιμότητα στην κάθε είδους δημόσια πληροφορία. Γιατί, χωρίς την ουσιαστική πρόσβαση στην πληροφορία αυτή, δεν μπορεί ο πολίτης να γίνει κοινωνός της γνώσης, να παρακολουθήσει τον αλματώδη ρυθμό παραγωγής και διάχυσής της, να συμμετέχει στο δημόσιο βίο και στην προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας και, τελικά, ν’ ασκήσει αποτελεσματικό δημόσιο έλεγχο.
ΙΙ. Ο όγκος των πληροφοριών που παράγονται, συλλέγονται και διαδίδονται κατά τη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης είναι τεράστιος. καλύπτουν ποικίλους τομείς της διοικητικής δράσης, όπως είναι οι πληροφορίες κοινωνικής, οικονομικής και γεωγραφικής φύσης, οι τουριστικές πληροφορίες, οι πληροφορίες που αφορούν επιχειρήσεις, καθώς και οι πληροφορίες για την εκπαίδευση. Και, φυσικά, οι δημόσιες αυτές πληροφορίες, αν αποτιμηθούν οικονομικά, αποτελούν μία νέα – αναδυόμενη για πολλές χώρες - πηγή πλούτου. Σύμφωνα με μελέτη που διενεργήθηκε το 2002 για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αξία των πληροφοριών του δημόσιου τομέα στα κράτη - μέλη της ξεπερνούσε το ποσό των 68 δις ευρώ, ποσό το οποίο αντιστοιχούσε στο 1% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά και, περαιτέρω, οι πληροφορίες του δημόσιου τομέα είναι ουσιώδης «πρώτη ύλη» για προϊόντα και υπηρεσίες ψηφιακού περιεχομένου, οι οποίες, λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και της ψηφιοποίησης, αναμένεται ν’ αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Η αξιοποίηση όμως του μεγάλου αυτού οικονομικού αγαθού προσέκρουε στο παρελθόν στους περιορισμούς που είχαν εισαγάγει οι εθνικές νομοθεσίες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις διαφορές που υπήρχαν στις εσωτερικές τους έννομες τάξεις. Με σκοπό την ενιαία αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων και την προώθηση της εσωτερικής αγοράς χωρίς κίνδυνο στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, εκδόθηκε η Οδηγία 2003/98/ΕΚ «για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα», η οποία κατέτεινε στη δημιουργία μιας αγοράς πληροφοριών, η οποία αντλεί τη δυναμική της από τις πληροφορίες του δημόσιου τομέα.
ΙΙ.  Η Χώρα μας, ανταποκρινόμενη έγκαιρα στις κοινοτικές υποχρεώσεις της – ήταν μάλιστα από τις πρώτες χώρες τις Ε.Ε. που έσπευσε να εναρμονίσει το εθνικό της δίκαιο – ενσωμάτωσε, πριν από δύο περίπου χρόνια, την Οδηγία 2003/98/ΕΚ, με την ψήφιση του ν. 3448/2006 «Για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα και τη ρύθμιση θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης».
Με τον τρόπο αυτόν διαμορφώθηκε το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο αναφορικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις της περαιτέρω χρήσης των εγγράφων του δημόσιου τομέα, με γνώμονα την εξασφάλιση δίκαιων, αναλογικών και ισότιμων όρων ευχερούς περαιτέρω χρήσης των εγγράφων αυτών από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Έτσι, η εκμετάλλευση των πληροφοριών του δημόσιου τομέα δεν αποτελεί πλέον μονοπώλιο του τελευταίου, αλλά παρέχεται και στους ιδιώτες η δυνατότητα αξιοποίησής τους, με παράλληλη πρόβλεψη όλων των απαιτούμενων εγγυήσεων για την προστασία των δικαιωμάτων τρίτων, καθώς και της δημόσιας τάξης. Ειδικά για τις επιχειρήσεις η περαιτέρω χρήση της δημόσιας πληροφορίας, θα τους επιτρέψει να διευρύνουν το αντικείμενο των δραστηριοτήτων τους και να συμβάλουν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, με σεβασμό στους κανόνες του υγιούς ανταγωνισμού.
ΙΙΙ. Ο ν. 3448/2006 διαπνέεται από την αρχή της διευκόλυνσης της περαιτέρω χρήσης δημόσιας πληροφορίας από τους πολίτες, ενώ ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε αυτή των ατόμων με αναπηρία. Και αυτό γιατί, στη σημερινή εποχή, η εμπέδωση της κοινωνίας της πληροφορίας και της γνώσης είναι πλέον μία πραγματικότητα, η οποία βελτιώνει, απλουστεύει και αναβαθμίζει τη ζωή κάθε πολίτη. Συνεπώς, είναι χρέος του Κράτους να εγγυάται, μεταξύ άλλων, σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες εναλλακτικές δυνατότητες ευχερούς πρόσβασης και απόκτησης της γνώσης.
 Σύμφωνα με τον ν. 3448/2006 ως περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα νοείται η χρήση, από φυσικά ή νομικά πρόσωπα, εγγράφων που βρίσκονται στην κατοχή φορέων του δημόσιου τομέα για εμπορικούς ή μη σκοπούς, δηλαδή σκοπούς που βρίσκονται εκτός του αρχικού σκοπού για τον οποίο παρήχθησαν οι πληροφορίες αυτές. Αυτό σημαίνει ότι η ανταλλαγή πληροφοριών, σε έγγραφη ή ηλεκτρονική μορφή, μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα αποκλειστικά και μόνο κατά την άσκηση της δημόσιας αποστολής τους δεν συνιστά περαιτέρω χρήση.
IV. Οι φορείς του δημόσιου τομέα μπορούν να επιτρέπουν την άνευ όρων περαιτέρω χρήση εγγράφων ή να επιβάλλουν όρους μέσω αδειοδότησης, ή με άλλους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης και της επιβολής τελών. Οι όροι που επιβάλλονται δεν μπορεί να οδηγούν σε περιορισμό ή στρέβλωση του ανταγωνισμού.
 Όσον αφορά την επιβολή τελών, ορίζεται ότι το συνολικό έσοδο από την παροχή και την άδεια περαιτέρω χρήσης των εν λόγω εγγράφων δεν υπερβαίνει το κόστος συλλογής, παραγωγής, αναπαραγωγής, και διάδοσής τους, συμπεριλαμβανομένης μιας εύλογης απόδοσης της επένδυσης, στην οποία έχει προβεί ο οικείος δημόσιος φορέας, καθώς και του πιθανού κόστους για την περαιτέρω επεξεργασία. Υπάρχει δηλαδή θεσμοθετημένο ανώτατο όριο κοστολόγησης.
 Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι στην Ελλάδα ο κανόνας είναι η μη καταβολή τελών για την πρόσβαση στη δημόσια πληροφορία. Και όπου προβλέπονται τέλη αυτά υπολείπονται σημαντικά των αντίστοιχων ευρωπαϊκών και αποσκοπούν στην κάλυψη των δαπανών συλλογής και διαμόρφωσης προϋποθέσεων προσβασιμότητας στον πολίτη. Δεν αφήνουμε κανένα περιθώριο κερδοσκοπίας και εμπορευματοποίησης της δημόσιας πληροφορίας καθεαυτής, επειδή ακριβώς θεωρούμε ότι αποτελεί δημόσιο αγαθό, ενώ η περαιτέρω χρήση της είναι συνυφασμένη με την πρόοδο, την ανάπτυξη αλλά και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της παραγωγικότητας.
Και θα ήθελα, στο σημείο αυτό, ν’ αναφερθώ σε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα πρόσβασης σε μία κρίσιμη μορφή δημόσιας πληροφορίας, τη νομοθεσία.
  Στο έργο «E-Themis», με το οποίο το Υπουργείο Εσωτερικών, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, προσφέρει στον πολίτη άμεση και δωρεάν ηλεκτρονική πληροφόρηση και για τη νομοθεσία που τον ενδιαφέρει. Προχωρώντας προς την κατεύθυνση της διεύρυνσης των υπηρεσιών που παρέχει το Εθνικό Τυπογραφείο, με το έργο «Ε-Themis», διαμορφώσαμε ένα νέο διαδικτυακό τόπο όπου κάθε ενδιαφερόμενος έχει δωρεάν πρόσβαση στο σύνολο της ελληνικής νομοθεσίας (νόμοι, διατάγματα και κανονιστικές αποφάσεις, όπως δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως) από συστάσεως του Ελληνικού Κράτους. Μέσα από 40 θεματικές ενότητες αλλά και δυνατότητες αναζήτησης με λέξεις – κλειδιά, οι πολίτες οδηγούνται, εύκολα και γρήγορα, και, το κυριότερο, χωρίς κανένα κόστος, στη νομική πληροφορία που χρειάζονται. Μάλιστα, η διαρκής επικαιροποίηση που γίνεται διασφαλίζει την ακρίβεια των στοιχείων.
  Στην ηλεκτρονική πρόσβαση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μέσω του διαδικτυακού τόπου του Εθνικού Τυπογραφείου (www.et.gr) από το 1976 και επέκεινα. Το ισχύον πλαίσιο προβλέπει ότι κάθε πολίτης έχει δωρεάν πρόσβαση, μέσω Διαδικτύου, για ανάγνωση των δημοσιευμάτων όλων των τευχών της «Εφημερίδος της Κυβερνήσεως», πλην του τεύχους Α.Ε. – Ε.Π.Ε. και Γ.Ε.ΜΗ. (που αφορά κυρίως στοιχεία ανωνύμων εταιρειών και εταιρειών περιορισμένης ευθύνης). Και σε αυτή την τελευταία περίπτωση επισημαίνω ότι τα τέλη που χρεώνονται και τα οποία είναι χαμηλά έχουν παραμείνει σταθερά τα τελευταία 4 χρόνια.
V. Τέλος, ιδίως στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Σχεδίου «Διοικητική Μεταρρύθμιση» για την αναδιοργάνωση της Δημόσιας Διοίκησης, έχει ληφθεί μέριμνα για την προώθηση και διευκόλυνση της πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία. Αυτό, άλλωστε, επιτάσσει και το ίδιο το Σύνταγμα (ιδίως άρθρα 5 Α παρ. 1 και 10 του Συντάγματος), αλλά και οι αρχές της διαφάνειας, της νομιμότητας και της χρηστής διοίκησης».