Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων
Ανακοίνωση Τύπου, 18 Οκτωβρίου 2009

Ομιλία Άννας Διαμαντοπούλου, Υπουργού Παιδειας, Δια Βίου Μαθησης και Θρησκευμάτων, στη Βουλή στο πλαίσιο των Προγραμματικών Δηλώσεων της Νέας Κυβέρνησης

Κύριε ή κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Σαν σήμερα πριν 28 χρόνια άνοιγε ο δρόμος για την μεγάλη αλλαγή. Και σήμερα μετά την μεγάλη νίκη του ΠΑΣΟΚ, στις 4 του Οκτώβρη, η Βουλή, μας δίνει την εμπιστοσύνη της για την διακυβέρνηση της Χώρας σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο. Η δημοσιονομική κρίση, η διάλυση του κράτους σε όλα τα επίπεδα, η κρίση πολιτικής απαιτούν όραμα και αγώνα με αυταπάρνηση σε κάθε τομέα.

Υπάρχουν στιγμές στην πολιτική διαδρομή καθενός από μας που το αίσθημα ευθύνης μας κατακλύζει με τρόπο απόλυτα δεσμευτικό. Είναι αυτό που και εγώ νοιώθω απέναντι στον Ελληνικό Λαό, μετά την εξαιρετικά τιμητική για μένα απόφαση του Πρωθυπουργού κ. Γιώργου Παπανδρέου, να μου αναθέσει τα καθήκοντα της Υπουργού παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.

Η ενοποιημένη πολιτική για την έρευνα, τη τεχνολογία, τη καινοτομία, την εκπαίδευση και την κατάρτιση που καλείται να υλοποιήσει το Υπουργείο, δεν αφορά απλά σε ένα συγκεκριμένο τομέα της πολιτικής δράσης, Εντάσσεται στη συνολική πολιτική προσέγγιση που θεωρεί τη γνώση ως βασική κινητήρια δύναμη, τόσο του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας, όσο και της κοινωνικής συνοχής.

Το εγχείρημα είναι μείζον.

Στο ΠΑΣΟΚ έχουμε επιλέξει ως σύνθημα μας το «Πρώτα ο πολίτης».

Στο χώρο της παιδείας, σύνθημα μας είναι «πρώτα ο μαθητής».
- Για την δική του μόρφωση,
- την δική του πνευματική ανέλιξη,
- την δική του προοπτική για την ζωή,
δίνουμε όλοι μαζί τον αγώνα.

Πολιτικοί, εκπαιδευτικοί και γονείς, σε όλα τα επίπεδα και ζητάμε «Αλλαγή τώρα».

Στρατηγική επιλογή
Το ΠΑΣΟΚ έχει ξεκαθαρίσει πως η Παιδεία - από το νηπιαγωγείο μέχρι την Τρίτη ηλικία - είναι η στρατηγική επιλογή.

Είναι το αδιαπραγμάτευτο προαπαιτούμενο για την επιτυχία όλων των μεγάλων εθνικών επιλογών της χώρας.

Είναι η βάση πάνω στην οποία θα χτίσουμε την Ελλάδα του 21ου αιώνα.

Με πολιτικές που
- αναβαθμίζουν τους εκπαιδευτικούς,
- δίνουν ρόλο στους γονείς,
- στηρίζουν τους εργαζόμενους,
- κάνουν τους εργοδότες να κατανοήσουν την ανάγκη επένδυσης στην έρευνα και εκπαίδευση των εργαζομένων.

Διακηρυγμένος στόχος
Έχοντας, λοιπόν, πλήρη συναίσθηση της κρισιμότητας του κοινωνικού, οικονομικού και εθνικού διακυβεύματος, ανταποκρινόμαστε στη μεγάλη πρόκληση να μετουσιωθεί σε χειροπιαστή πραγματικότητα, ο διακηρυγμένος στόχος μας, για: Δημόσια, Δωρεάν και Υψηλής Ποιότητας Παιδεία για Όλους.

Και επιτρέψτε μου να επιμείνω σε αυτό, γιατί πίσω από τις λέξεις υπάρχουν αξίες και πολιτικές

Δημόσιο
Πρώτα και πάνω απ’ όλα η παιδεία είναι δημόσιο αγαθό. Αγαθό δηλαδή που πρέπει να ανήκει το ίδιο σε όλους και πρέπει να είναι εγγυημένη και εφικτή η ισότητα πρόσβασης, δυνατοτήτων και ευκαιριών, που τα παιδιά μας δικαιούνται να απολαμβάνουν.

Είναι άλλωστε αποδεδειγμένο ότι η αναπαραγωγή της φτώχειας οφείλεται κυρίως στη φτώχεια δυνατοτήτων και ευκαιριών.

Δωρεάν
Είναι σαφές ότι κάθε αναφορά σε «δωρεάν παιδεία» προκαλεί πικρά χαμόγελα σε γονείς που δαπανούν όλο και περισσότερα χρήματα για τη μόρφωση των παιδιών τους.

Τα φροντιστήρια, η εκμάθηση ξένων γλωσσών, οι καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες και πάνω απ’ όλα βέβαια η συστηματική προετοιμασία για τη δοκιμασία της εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σημαίνουν διαρκή και δυσβάστακτη αιμορραγία του οικογενειακού προϋπολογισμού που κάνει τελείως σχετικό το συνταγματικό δικαίωμα σε μια δημόσια και δωρεάν παιδεία.

Στόχος μας είναι, με συστηματικές και καλά μελετημένες παρεμβάσεις σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης αυτή η αιμορραγία πρέπει να σταματήσει,.

Για όλους
Ξεκινάμε την πιλοτική εφαρμογή ζωνών εκπαιδευτικής προτεραιότητας, σε περιπτώσεις σχολείων που παρουσιάζουν μεγάλο εκπαιδευτικό έλλειμμα, είτε λόγω γεωγραφικής απομόνωσης είτε λόγω της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης των μαθητών.

Ο Γιάννης, ο Κώστας, η Μαρία, η Αργυρούλα που είναι άτομο με αναπηρία, ο Αμπντέλ και η Λιουντμίλα, όλα τα παιδιά, πρέπει μέσα από το εκπαιδευτικό μας σύστημα να εφοδιαστούν με εκείνο το «χαρτοφυλάκιο δεξιοτήτων και ικανοτήτων» που θα τους επιτρέψει να έχουν ένα «σχέδιο ζωής» και να το εκπληρώσουν με επιτυχία.

Θα δώσουμε τη μάχη για:
- το σχολείο της προσπάθειας,
- το σχολείο της αξιολόγησης,
- το σχολείο της επιβράβευσης.
- το σχολείο «πεδίο άσκησης δικαιωμάτων αλλά και ανάληψης υποχρεώσεων.
- το ανοιχτό σχολείο, πηγή προσφοράς σε όλα τα παιδιά, τα ελληνόπουλα αλλά και αυτά που είναι εδώ και θέλουν να κάνουν την πατρίδα μας, και δική τους πατρίδα

Ποιότητα
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Βασική προϋπόθεση για μια υψηλής ποιότητας παιδεία, είναι το ανοικτό σχολείο.
Μεταφορικά και κυριολεκτικά.

Ανοιχτό στη κοινωνία, με συμμετοχή εκπαιδευτικών, γονέων και τοπικών φορέων. Με στόχους εκπαιδευτικού έργου, με αξιολόγηση και λογοδοσία.

Ανοιχτό στις εξελίξεις της παγκόσμιας γνώσης . Ο κόσμος του σχολείου πρέπει να είναι το σχολείο του κόσμου.

Ανοιχτό ασφαλώς και στην καθημερινή του λειτουργία. Χωρίς κενά, χωρίς ελλείψεις, χωρίς χαμένες διδακτικές ώρες.

Ο εκπαιδευτικός χρόνος που χάνεται θα αναπληρώνεται.
Απόφασή μας είναι να σταματήσει επιτέλους η κακοδαιμονία των χιλιάδων αποσπάσεων που εκτιμάται ότι ξεπερνούν τις 10.000, την ίδια ώρα που υπάρχουν πάνω από 5.000 κενά στα σχολεία, πολλά από τα οποία σε περιοχές απομακρυσμένες και νησιωτικές.

Δεν είναι δυνατόν οι 300 αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί στο Υπουργείο το 2003, να έχουν ξεπεράσει πλέον τους 1000, με επτά νεαρές καθηγήτριες β’θμιας εκπαίδευσης να βγάζουν φωτοτυπίες στο γραφείο τύπου στο Υπουργείο, και η Νίσυρος να μην έχει καθηγητές, για να αναφέρω ένα μόνο χαρακτηριστικό παράδειγμα από την εμπειρία αυτών των λίγων ημερών στο Υπουργείο.

Πρόκειται για άνιση και προνομιακή μεταχείριση, που προκαλεί αδικίες και ενισχύει πελατειακές σχέσεις και σε κάθε περίπτωση πάει κόντρα στην κοινή λογική και την σωστή λειτουργία.

Εδώ, πρέπει να πούμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στους εκπαιδευτικούς - δάσκαλους και καθηγητές - οι οποίοι διαχρονικά μόρφωσαν γενιές και γενιές στα ορεινά χωριά και στα νησιά μας. Αυτό είναι το μεγαλείο του εκπαιδευτικού. Ο εκπαιδευτικός καταξιώνεται στο σχολείο του. Εκεί είναι η θέση του και αυτή του τη προσφορά οφείλει να αμείβει και να τιμά η Πολιτεία.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Καλώς ή κακώς είμαστε υποχρεωμένοι να ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα.

Πρώτα δείγματα
Τις λίγες αυτές μέρες στην Κυβέρνηση, δώσαμε πρώτα δείγματα μιας νέας αντίληψης που υπερασπίζεται τη διαφάνεια και την αξιοκρατία στο εκπαιδευτικό σύστημα, στο οποίο θέλουμε να πρωταγωνιστεί η ποιότητα προς όφελος του μαθητή.

Με ολιγοήμερη αναστολή, ανατρέψαμε την απολύτως υποκειμενική χωρίς άλλα κριτήρια επιλογή των καθηγητών πρόσθετης διδακτικής στήριξης, επιβάλλοντας την ημερομηνία απόκτησης πτυχίου και τον βαθμό ως κριτήρια κατάταξης.

Αύριο 19 Οκτωβρίου αρχίζουν τα μαθήματα, αλλά και η αναζήτηση ενός νέου διαφανούς, δίκαιου και αξιοκρατικού πλαισίου για την επόμενη χρονιά.

Ξεκαθαρίσαμε επίσης ότι θα επανεξεταστούν από την αρχή όλες οι αιτήσεις για χορήγηση αδειών λειτουργίας στα λεγόμενα κολέγια.

Αναφέρομαι στις άδειες που δόθηκαν αδιακρίτως σε όλους, τρεις μόλις μέρες πριν από τις εκλογές. Σε εθνικό επίπεδο θα προχωρήσουμε σε μια ολοκληρωμένη και συνεκτική πολιτική ως προς τα κριτήρια και τις διαδικασίες πιστοποίησης και ελέγχου για το σύνολο της δευτεροβάθμιας μεταλυκειακής εκπαίδευσης στη οποία ανήκουν τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών και τα κολλέγια.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είχα ήδη τις πρώτες επαφές για ένα διάλογο με άποψη, με θέσεις και επιχειρήματα σε αναζήτηση ενός κοινού ευρωπαικού πλαισίου συμφωνίας.

Ο Εθνικός Διάλογος
Στο ίδιο πάντα αξιακό πλαίσιο για την παιδεία εντάσσεται και η προσήλωσή μας στην ανάγκη του διαλόγου. Ο σημερινός Πρωθυπουργός είναι αυτός που ως Υπουργός Παιδείας πρώτος θεσμοθέτησε τον εθνικό διάλογο γα την παιδεία. Τους τελευταίους οκτώ μήνες, με συγκεκριμένες προτάσεις του ΠΑΣΟΚ, οι οποίες έγιναν αποδεκτές από μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών φορέων, συμμετείχαμε στον εθνικό διάλογο. Ως Κυβέρνηση, συνεχίζουμε τον εθνικό διάλογο για την Παιδεία, με ανοικτή πρόσκληση συμμετοχής προς όλους.

Η πρώτη φάση του εθνικού διαλόγου θα ολοκληρωθεί στο τέλος Νοεμβρίου, ενώ ταυτόχρονα προετοιμάζουμε την αναβάθμιση του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας σε Δημόσια Αρχή, για την πιο αποτελεσματική και δημιουργική λειτουργία του.

Προϋπολογισμός - Δεσμεύσεις
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Την Παρασκευή στις προγραμματικές δηλώσεις ο Πρωθυπουργός επανέλαβε τη δέσμευσή μας ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 5% του ΑΕΠ, για τη Παιδεία.

Παρά την δραματική δημοσιονομική κατάσταση της χώρας ο Γιώργος Παπανδρέου επανέλαβε την δέσμευση μας για επιπλέον 1 δισεκ. ευρώ από τον πρώτο προϋπολογισμό. Και αυτό γιατί για μας όχι μόνο το όραμα για την Ελλάδα που θέλουμε, αλλά και η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης βασίζεται στην επένδυση στη Παιδεία.

Η προγραμματική δέσμευση του ΠΑΣΟΚ, από σήμερα γίνεται απόφαση και δράση, με ένα συγκροτημένο σχέδιο υλοποίησης πάνω σε 12 βασικούς άξονες που καθένας τους υπηρετεί το στόχο για δωρεάν, δημόσια, υψηλής ποιότητας παιδεία.:

1. Προσχολική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά άνω των 3 ετών. Προετοιμάζουμε υποδομές για διετή προσχολική αγωγή όλων των παιδιών.

2. Από τo σχολείο - αγγαρεία, στο σχολείο - εργαστήριο σκέψης και γνώσης. Νέο αναλυτικό πρόγραμμα, νέα σχολικά βιβλία και νέα εκπαιδευτικά εργαλεία, συμβατικά και ηλεκτρονικά, επανασύνδεση του σχολείου με τον πολιτισμό, με βάση το πρόγραμμα «Μελίνα» και επένδυση στις επιλογές των ιδιαίτερων ταλέντων των παιδιών.

3. Η τσάντα του μαθητή μένει στο ολοήμερο σχολείο. Είναι προτεραιότητα η καθολική λειτουργία ολοήμερων σχολείων, σε όλη την Ελλάδα, με ενιαίο ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και με μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό στα βασικά μαθήματα.

4. Διαδίκτυο και ξένες γλώσσες για κάθε μαθητή. Τελειώνοντας το Γυμνάσιο κάθε μαθητής πρέπει να έχει πιστοποίηση σε μια ξένη γλώσσα καθώς και στην πληροφορική. Στόχος σε μια τετραετία η Ελλάδα από την 25η θέση, να είναι στις πρώτες θέσεις της Ε.Ε.

5. Ειδική αγωγή για ειδικές δεξιότητες.
Οικοδομούμε νέο δημόσιο σύστημα ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης ενσωματωμένο στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, με προσανατολισμό το μέλλον του μαθητή αξιοποιώντας τις μεθόδους συνεκπαίδευσης και τις νέες τεχνολογίες και με προτεραιότητες στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση των παιδιών με αναπηρίες.

6. Διαπολιτισμική εκπαίδευση για όλους. Εξασφαλίζουμε την ομαλή ένταξη των μαθητών με εθνοπολιτισμικές διαφορές στην εκπαίδευση και τη ζωή. Βάζουμε σε νέα βάση την εκπαίδευση των αποδήμων.

7. Γενικό Λύκειο με ταυτότητα.
Πιστοποιείται με το Εθνικό Απολυτήριο, μετά από γενικές και αντικειμενικές εξετάσεις, σε επιλεγμένο αριθμό μαθημάτων. Παράλληλα υπάρχει συνολική αλλαγή στα αναλυτικά προγράμματα και τον τρόπο λειτουργίας του Λυκείου.

8. Τεχνολογικό και Επαγγελματικό Λύκειο με προοπτικές δια της αναβάθμισης. Οι μαθητές του θα έχουν πλέον τη δυνατότητα επιλογών σε προγράμματα και εκπαιδευτικές διαδρομές για την ολοκλήρωση των επαγγελματικών τους στόχων, χωρίς φραγμούς και μονόδρομους.

9. Σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με βάση το Εθνικό Απολυτήριο και σε συνεργασία με τα ΑΕΙ.
Σε καμιά περίπτωση δεν θα υπάρξει αιφνιδιασμός μαθητών και γονιών και ο χρόνος προσαρμογής στα νέα δεδομένα εισαγωγής θα είναι οπωσδήποτε εύλογος.

10. Φυσικοί μας σύμμαχοι οι εκπαιδευτικοί. Αξιολόγηση, επιβράβευση, επιμόρφωση είναι το τρίπτυχο που διέπει αυτή τη σχέση αμοιβαίου σεβασμού. Η αξιοπρεπής αμοιβή και τα κίνητρα στους εκπαιδευτικούς είναι κομβικό σημείο της πολιτικής μας.

11. Δημόσιο Πανεπιστήμιο και Τεχνολογικό Ιδρυμα αριστείας για την κοινωνία και την οικονομία.
Προωθούμε σαφή και λιτό νόμο-πλαίσιο για την πλήρη οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ , ώστε να μπορέσουν να σχεδιάσουν την ανάπτυξή τους, μέσα από τις διαδικασίες της Αξιολόγησης και του Στρατηγικού Σχεδιασμού.
Ξεκινάμε τη μελέτη ενός νέου εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού των Ανώτατων Ιδρυμάτων της χώρας.
Βασικός στόχος μας η εξωστρέφεια, με προσέλκυση φοιτητών από άλλες χώρες και επαναπατρισμό των λαμπρών επιστημόνων της διασποράς.
Ξεκινάμε αμέσως την αντιμετώπιση του θέματος των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων Ανώτατης εκπαίδευσης.

12. Ποτέ δεν είναι αργά για μάθηση.
Το «δια βίου μάθησης» στον τίτλο του Υπουργείου σηματοδοτεί την νέα προσέγγιση.
Προχωράμε σε ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σύστημα Δια Βίου Μάθησης, χωρίς επικαλύψεις ρόλων και σκοπών από διάφορους φορείς και σπατάλη πόρων για το ίδιο στόχο.
Με επιτελικό σχεδιασμό, με αποκέντρωση, με κινητοποίηση και συμμετοχή όλων των κοινωνικών φορέων και των επιχειρήσεων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό ……. θέτουμε κρίσιμους στόχους που αφορούν στην ενίσχυση των ευκαιριών για μάθηση, διευκόλυνση της συμμετοχής, βελτίωση της ποιότητας και αποτελεσματικότητά στα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Ερευνα - Τεχνολογία
Έρχομαι τώρα, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στον στρατηγικό τομέα της έρευνας που πλέον βρίσκει το φυσικό του περιβάλλον
Επένδυση στη γνώση σημαίνει επένδυση στην καινοτομία και στις νέες τεχνολογίες. Να βάλουμε την καινοτομία παντού και να γίνει αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητας των Ελλήνων.
Έχουμε αναλάβει τη δέσμευση να φτάσει η δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση στον τομέα της έρευνας και των νέων τεχνολογιών στο 2% του ΑΕΠ. Πόροι σημαντικοί που πρέπει να αποδώσουν το μέγιστο δυνατό αναπτυξιακό αποτέλεσμα, μέσα από αξιοκρατικές και αντικειμενικές διαδικασίες που θα εγγυώνται τη διαφάνεια και τα ανταγωνιστικά κριτήρια επιλογής.
Η έρευνα έρχεται ως πρόταση από τρείς πηγές:
- Τον παραγωγικό τομέα,
- την ευρύτερη κοινωνία ως προς τα μείζονα δημόσια αγαθά (υγεία , περιβάλλον κλπ) αλλά
- και τον ίδιο τον ερευνητή και την ερευνήτρια.
Προσβλέπουμε σε στοχευμένα αποτελέσματα, με 4 επιμέρους στρατηγικές
* Στρατηγική της δημόσιας διοίκησης και των δημόσιων οργανισμών απέναντι στη γνώση και την καινοτομία.
* Στρατηγική των επιχειρήσεων απέναντι στη γνώση.
* Στρατηγική προώθηση της συνέργιας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
* Στρατηγική για αυτόνομα, ισχυρά δημόσια ερευνητικά κέντρα.

Θρησκεύματα
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Δεν θα μπορούσα να κλείσω την ομιλία μου, χωρίς να αναφερθώ στο τρίτο κομμάτι των αρμοδιοτήτων μου. Θα περιοριστώ σε μια απλή και σαφή τοποθέτηση.
Προσβλέπουμε σε ένα ειλικρινή και νηφάλιο διάλογο με την ηγεσία της Εκκλησίας μας, για να βρούμε απαντήσεις σε χρονίζουσες εκκρεμότητες και να προχωρήσουμε σε αλλαγές που επιβάλλει η εποχή και η κοινωνία.
Την ίδια ώρα, σε μια εποχή με παλαιούς και κυρίως νέους πολίτες αυτής της χώρας που ασπάζονται διάφορα θρησκεύματα, έχουν τις δικές τους δοξασίες, τις δικές τους θρησκευτικές ανάγκες, πρέπει επίσης να δώσουμε τις ενδεδειγμένες απαντήσεις ως υπεύθυνη πολιτεία, στο πλαίσιο του συντάγματος της Χώρας.

Κλείνω κ. Πρόεδρε, λέγοντας ότι η επένδυση στην παιδεία θα προσδιορίσει αν ή πατρίδα μας θα ανήκει στους κερδισμένους ή τους ηττημένους της νέας εποχής.
Αν θα ανήκουμε στους καινοτόμους του μέλλοντος ή θα αναπαράγουμε απογοητευμένες γενιές των 700 ευρώ.
Για να κερδηθεί όμως αυτή η μάχη, προϋποθέτει παιδεία ανάπτυξης που με τη σειρά της προϋποθέτει ανάπτυξη της παιδείας.
- Όλοι ξέρουμε ότι δε γίνεται ν’ αλλάξουμε τα πάντα μέσα σ’ ένα βράδυ.
- Ολοι ξέρουμε ότι άμα θέλουμε μπορούμε
- Όπως είπε ο Σικελιανός «Βοηθάτε να σηκωθεί, να γίνει ο ήλιος Πνέμα».

Αν δεν το κάνουμε εμείς, δεν θα το κάνει κανένας για λογαριασμό μας.

Σας ευχαριστώ