Αθήνα 20.12.2006
ΜΑΘΗΜΑ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (7)
Η δικαστική λειτουργία αποτελεί μια από τις τρεις θεμελιώδεις λειτουργίες του κράτους. Ειδικότερα η διοικητική δικαιοσύνη παρέχει έννομη προστασία στον πολίτη απέναντι στην δημόσια εξουσία και ελέγχει την Συνταγματικότητα των νόμων και την Νομιμότητα της διοίκησης.
Α) Αυτοτέλεια και ανεξαρτησία της διοικητικής δικαιοσύνης . Σχέσεις της διοικητικής δικαιοσύνης προς τις άλλες κρατικές λειτουργίες Νομοθετική- Εκτελεστική, στο πλαίσιο της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.
Β) Θεωρείτε ότι η υπέρβαση των ορίων γενικά της δικαστικής λειτουργίας αφενός και οι περιπτώσεις διαφθοράς δικαστικών λειτουργών αφετέρου επηρεάζουν την εύρυθμη λειτουργία μιας φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και με ποιο τρόπο;
Πώς νομίζετε ότι θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα παραπάνω φαινόμενα;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Μετάβαση από το απολυταρχικό στο φιλελεύθερο κράτος. Εξέλιξη και ανάπτυξη της ιδιότητας του πολίτη έναντι αυτής του υπηκόου.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:
Α) - Πολιτική θεωρία: Σύντομη αναφορά στις απόψεις για το διαχωρισμό των εξουσιών του Λοκ και του Μοντεσκιέ.
- Ο ρόλος της δικαστικής λειτουργίας στο σύστημα της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η δικαστική λειτουργία αποτελεί το σημαντικότερο θεσμικό αντίβαρο έναντι της εκτελεστικής και της νομοθετικής λειτουργίας στο πλαίσιο της ύπαρξης του συστήματος των αλληλοελεγχόμενων και εξισορροπητικών μηχανισμών ( checks and balances) ( Μοντεσκιέ, Μακρυδημήτρης).
- Φιλελεύθερη Αρχή. Συνταγματική κατοχύρωση. Πιο συγκεκριμένα:
· Η πολιτεία οργανώνεται με βάση την θεμελιώδη αρχή της διάκρισης των λειτουργιών η οποία αποτελεί την κατεξοχήν οργανωτική βάση του Πολιτεύματος ( άρθρο 26 του Συντάγματος) και είναι μη αναθεωρίσημη διάταξη (άρθρο 110 του Συντάγματος).
· Η κατοχύρωση της αρχής αυτής υποδηλώνει ότι αναγνωρίζονται τρία είδη κρατικής δράσης της πολιτείας:
I. Η νομοθεσία, που πρωτίστως ανατίθεται στη Βουλή ( αναφορά στα άρθρα του Συντάγματος) και συνίσταται στην θέσπιση των κανόνων δικαίου.
II. Η εκτέλεση, την οποία επωμίζεται η κυβέρνηση ( αναφορά στα σχετικά άρθρα του Συντάγματος) και η διοίκηση ( αναφορά στα σχετικά άρθρα του Συντάγματος) και αφορά την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου.
III. Η δικαιοσύνη, που ανατίθεται στα δικαστήρια και έχει ως έργο την επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν κατά την εφαρμογή των κανόνων δικαίου.
- Η αρχή του Κράτους Δικαίου. Συνταγματική κατοχύρωση. Η αρχή αυτή εξειδικεύεται σε δύο επιμέρους στοιχεία:
Α) Αυτοπεριορισμό της εξουσίας έναντι των διοικουμένων.
Β) Αξιώσεις του ατόμου έναντι του κράτους που μπορούν να διεκδικηθούν με δικαστικά μέσα ενώπιον δικαιοδοτικών οργάνων που απολαμβάνουν δικαστική ανεξαρτησία.
- Ατομικά Δικαιώματα. Συνταγματική κατοχύρωση.
- Δικαστική Προστασία. Συνταγματική κατοχύρωση.
- Ο Δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων αποτελεί μάλλον την πιο σοβαρή «εξουσία» των δικαστηρίων, ιδίως σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου έχει τα χαρακτηριστικά του διάχυτου και παρεμπίπτοντος ελέγχου, διότι τα δικαστήρια μπορούν να κυρήξουν νόμο που έχει ψηφίσει η Βουλή ως αντισυνταγματικό και να μην τον εφαρμόσουν στην συγκεκριμένη που έχει αχθεί ενώπιον τους.
(Πικραμένος). Συνταγματική κατοχύρωση.
(Άρθρο 93 του Συντάγματος)
- Η δικαστική ανεξαρτησία κατοχυρώνεται μέσω των προβλεπόμενων λειτουργικών και προσωπικών εγγυήσεων των δικαστικών λειτουργών.
(Ράϊκος, Σπηλιωτόπουλος)
- Λειτουργικές εγγυήσεις (ανάλυση) (Συνταγματική Κατοχύρωση. Άρθρο 87 του Συντάγματος)
- Προσωπικές εγγυήσεις (ανάλυση) (Συνταγματική Κατοχύρωση. Άρθρο 87 του Συντάγματος)
- Η διοικητική δικαιοσύνη περιλαμβάνει:
I. Το Συμβούλιο της Επικρατείας (αρμοδιότητες). Άρθρο 95 του Συντάγματος.
II. Το Ελεγκτικό Συνέδριο (αρμοδιότητες). Άρθρο 98 του Συντάγματος.
III. Τα διοικητικά δικαστήρια στα οποία περιλαμβάνονται τα διοικητικά πρωτοδικεία και τα διοικητικά εφετεία.
- Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) ασκεί επικουρικό ρόλο στην διοικητική δικαιοσύνη ιδίως σε ορισμένες περιπτώσεις όταν υπάρχουν αμφισβητήσεις για την συνταγματικότητα των νόμων μεταξύ των ανωτάτων δικαστηρίων. (Άρθρο 100 του Συντάγματος). (Ράϊκος, Σπηλιωτόπουλος)
- Νομιμοποιητική λειτουργία της διοικητικής δικαιοσύνης. Η διοικητική δικαιοσύνη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο επίπεδο της απόσπασης συναίνεσης και νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος διότι μέσω κυρίως του ελέγχου νομιμότητας (αλλά και συνταγματικότητας των νόμων) προσδίδει κύρος συνολικά στην Πολιτεία. (M.Weber). (Held).
- Αναφορά στην Αρχή της Νομιμότητας της Δικαιοσύνης. Συνταγματική κατοχύρωση. (Ευστρατίου).
- Αναφορά στον νομικό – ορθολογικό τύπο νομιμοποίησης της εξουσίας του M.Weber.
Β. – Η περίοδος της γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας χαρακτηρίζεται από συνταγματική ομαλότητα και πολιτική σταθερότητα που όμοια της δεν έχει γνωρίσει η Ελλάδα στο παρελθόν (Πικραμένος). Η απρόσκοπτη λειτουργία των θεσμών και του πολιτεύματος έχει αναμφίβολα θετικές επιδράσεις στην οργάνωση και λειτουργία της δικαιοσύνης.
- Αυτή η θετική γενική εικόνα που αποτυπώνεται στις βασικές λειτουργίες του πολιτεύματος και στις σχέσεις πολιτικής εξουσίας και δικαιοσύνης δεν μπορεί να καλύψει κάποια προβλήματα που ανακύπτουν και συνδέονται με την δικαιοσύνη και τις σχέσεις της με τις άλλες πολιτειακές λειτουργίες και εντέλει με το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιεχόμενο της δικαστικής ανεξαρτησίας.
- Στην σύγχρονη φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία υπάρχουν απόψεις οι οποίες αναφέρονται στο φαινόμενο της υπερβολικής δύναμης της δικαστικής εξουσίας έναντι των δημοκρατικά νομιμοποιημένων οργάνων της Πολιτείας (Βουλή, Κυβέρνηση), (Hague-Harrop) καθώς και στην δημιουργία τεχνοκρατικών Ελίτ οι οποίες αποφασίζουν για σημαντικά θέματα που αφορούν την Πολιτεία αλλά και τον Πολίτη χωρίς να παρεμβάλλεται η λειτουργία της Λαϊκής Κυριαρχίας (θεωρίες των Ελίτ, Schumpeter). Άλλες προσεγγίσεις αναφέρονται στο ζήτημα της αμφισβήτησης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης απέναντι στην πολιτική εξουσία τα πολιτικά κόμματα, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κλπ. (Πικραμένος).
- Επικρίσεις ασκήθηκαν ως προς το δικαίωμα ανάθεσης των προαγωγών στα προεδρεία των ανώτατων δικαστηρίων από το Υπουργικό Συμβούλιο, τον τρόπο επιλογής των δικαστών, τους όρους άσκησης των διοικητικών καθηκόντων, την μισθολογική μεταχείριση τους από την Πολιτεία.
- Το ζήτημα της Διαφθοράς. Αναφορά στην προβληματική του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και του πολιτικού συστήματος.
- Αναφορά στην λειτουργία του κομματικού πελατειακού συστήματος που λειτουργεί απονομιμοποιητικά συνολικά για το πολιτικό σύστημα και άρα και για τον χώρο της Δικαιοσύνης.
- Καταδίκη των φαινομένων διαφθοράς των δικαστικών λειτουργών.
- Η υπέρβαση των ορίων γενικά της δικαστικής λειτουργίας αφενός και οι περιπτώσεις της διαφθοράς των δικαστικών λειτουργών αφετέρου επηρεάζουν με αρνητικό τρόπο την λειτουργία της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας μειώνοντας το κύρος των θεσμών της και απονομιμοποιώντας την στα μάτια των πολιτών.
- Τα παραπάνω φαινόμενα μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μέσω
i. Της αντιμετώπισης του φαινομένου της διαφθοράς γενικά
( βλέπε συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση προτάσεις πλειοψηφίας της Βουλής)
ii. Την ίδρυση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ( βλέπε συζήτηση για την συνταγματική αναθεώρηση προτάσεις πλειοψηφίας της Βουλής ).
iii. Της αντιμετώπισης του φαινομένου της διαφθοράς και την εμπέδωση της διαφάνειας και αξιοκρατίας στον χώρο της Δικαιοσύνης (βλέπε προτάσεις πλειοψηφίας της Βουλής άρθρο 90 του Συντάγματος).
iv. Την ενίσχυση της προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστικών λειτουργών.
v. Την εντατικοποίηση του εκσυγχρονισμού του πολιτικού συστήματος, της επανίδρυσης του κράτους γενικά της λειτουργικής διαφοροποίησης και αυτονομίας των οργάνων της Πολιτείας (Μακρυδημήτρης).
- Την ενίσχυση του ρόλου της Κοινωνίας των Πολιτών (Μαλέλης- Σωτηρόπουλος).

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Έμφαση στην αναγκαιότητα της προσαρμογής του ελληνικού πολιτικού συστήματος και του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ενοποίησης και της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ
Αλεξ. Θ. Κόντος Διευθυντής Σπουδών
Ι. Πεντάσης
Ε. Ταβλαδωράκη
Πολιτικοί Επιστήμονες

Αθήνα 6.12.2006
ΜΑΘΗΜΑ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (6)
Θέμα
Το ζήτημα του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου στην εποχή μας.
Α. Υποστηρίζεται ότι το κοινωνικό κράτος αντιστρατεύεται την οικονομική ελευθερία και δραστηριότητα. Επιβεβαιώνεται τούτο στην πρόσφατη ιστορική εμπειρία;
Β. Ποια η σχέση της αρχής του Κοινωνικού Κράτους με την αρχή του φιλελεύθερου κράτους στην σύγχρονη εποχή;
Γ. Πως επηρεάζουν οι διατάξεις του άρθρου 25 του Συντάγματος 1975/1986/2001 τα κοινωνικά και τα ατομικά δικαιώματα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Μετάβαση από το φιλελεύθερο κράτος στο κοινωνικό κράτος της ώριμης νεωτερικότητας. (1)

Κυρίως Θέμα
- Περιγραφή των στοιχείων που συγκροτούν το κοινωνικό κράτος όπως αυτό δομήθηκε κατά την περίοδο του φορντικού παραγωγικού μοντέλου με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. (2) (3)
- Συνταγματική κατοχύρωση της κοινωνικής αρχής και των κοινωνικών δικαιωμάτων. (4)
- Η οικονομική ελευθερία σύμφωνα με το Σύνταγμα. (5) (6)
- Συνταγματική κατοχύρωση της φιλελεύθερης αρχής και των ατομικών δικαιωμάτων. (7)
- Περιγραφή της σχέσης των δύο αρχών. Αρμονική συνύπαρξη και ισορροπία μέσω της ανάπτυξης του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου. (8)
- Παράθεση απόψεων. J. Rawls
- H κατοχύρωση των κοινωνικών δικαιωμάτων εξασφαλίζει εκτεταμένη συναίνεση και άρα νομιμοποίηση σύμφωνα με τις απόψεις του Μ. Weber. (9)
- Παγκοσμιοποίηση. Ορισμοί. Συνέπειες διαδικασίας παγκοσμιοποίησης υπό το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα στα κοινωνικά δικαιώματα και στο κοινωνικό κράτος. (10)
- Παράθεση περιεχομένου και επεξήγηση διατάξεων άρθρου 25 του Συντάγματος (αρχή του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου, αρχή της αναλογικότητας, αρχή της τριτενέργειας).
- Συνέπειες στα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα (περαιτέρω ανάπτυξη και θωράκιση των ήδη υπαρχόντων). (11)
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Προβολή της δυνατότητας και αναγκαιότητας της συνύπαρξης των αρχών του Κοινωνικού Κράτους και του φιλελεύθερου κράτους με στόχο την εξασφάλιση της ποιοτικής λειτουργίας της Δημοκρατίας και της αποτελεσματικής λειτουργίας της Διοίκησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Θ. Σακελλαρόπουλος «Αναζητώντας το νέο κοινωνικό κράτος».
2. Δ. Χαραλάμπης «Δημοκρατία και Παγκοσμιοποίηση».
3. Κείμενα του Ν. Μουζέλη και Κ. Τσουκαλά.
4. Σύνταγμα της Ελλάδος 1975/1986/2001.
5. Δ. Τσάτσος «Συνταγματικό Δίκαιο».
6. Κ. Χρυσόγονος «Τα ατομικά και τα κοινωνικά δικαιώματα».
7. Ε. Βενιζέλος «Το αναθεωρητικό κεκτημένο»
8. Α. Μακρυδημήτρης «Κράτος και Κοινωνία Πολιτών».
9. D. Held «Μοντέλα Δημοκρατίας».
10. D. Held – Mc Grew «Παγκοσμιοποίηση – αντιπαγκοσμιοποίηση».
11. Ε. Βενιζέλος «Το αναθεωρητικό κεκτημένο.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΤΑΒΛΑΔΩΡΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ

ΘΕΜΑ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (5)
Θέμα 2004 ακλήρωτο
Το ζήτημα της αμφισβήτησης της κρατικής εξουσίας στην εποχή μας.
Α. Ποιοι οι παράγοντες συμβάλλουν στην αμφισβήτηση της κρατικής εξουσίας στη σύγχρονη εποχή και πως επηρεάζουν τη δομή και λειτουργία του σύγχρονου κράτους;
Β. Ποιος ο ρόλος της κρατικής γραφειοκρατίας στην αποτελεσματικότερη λειτουργία του κράτους; Αναφερθείτε στη θεωρητική προσέγγιση του Weber.
Γ. Πως συνδέεται με την ανωτέρω αμφισβήτηση η επιχειρηματολογία για το κοινωνικό κράτος;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Εισαγωγή
Η έννοια της εξουσίας. Τυπολογία εξουσιών σύμφωνα με τον M. Weber.

Κυρίως θέμα
Πολιτική θεωρία: Παράθεση των απόψεων των θεωρητικών του Κοινωνικού Συμβολαίου (Hobbes, Locke, Ρουσσώ), της αυταρχικής, φιλελεύθερης και δημοκρατικής νομιμοποίησης της εξουσίας.
Α. Ως βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην αμφισβήτηση της κρατικής εξουσίας στην σύγχρονη εποχή μπορεί να θεωρηθούν οι εξής:
- Ο χαμηλός βαθμός αποτελεσματικότητας και ανταπόκρισης στις ανάγκες, στα αιτήματα των πολιτών.
- Η ανεπαρκής κάλυψη και θωράκιση των ατομικών δικαιωμάτων απέναντι σε κινδύνους που σχετίζονται με τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις (πχ.) προστασία προσωπικών δεδομένων, βιοϊατρικές εξετάσεις κλπ.).
- Ο χαμηλός βαθμός πολιτικής συμμετοχής των πολιτών, η αμφισβήτηση της λαϊκής κυριαρχίας (σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς). ¶ρα η άμβλυνση των πολιτικών δικαιωμάτων, όχι όμως με πρωτοβουλία της εξουσίας αλλά των ιδίων των πολιτών μέσω της παραίτησης από το δικαίωμα της ψήφου (αποχή από εκλογές).
- Το «δημοκρατικό έλλειμμα» στην Ε.Ε. (προβολή απόψεων).
- Ο αναβαθμισμένος ρόλος διαφόρων τεχνοκρατικών ελίτ (διοικητική ελίτ, σώματα «ειδικών», Ανεξάρτητες Αρχές, συζήτηση για ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου) οδηγεί στην απονομιμοποίηση αντιπροσωπευτικών οργάνων, όπως η Βουλή και η Κυβέρνηση.
- Στο Ελλαδικό πολιτικό σύστημα: το κομματικό πελατειακό σύστημα.
- Η τάση υποβάθμισης της νομοθετικής εξουσίας προς όφελος της εκτελεστικής εξουσίας.
- Τα φαινόμενα εξωθεσμικής άρθρωσης συμφερόντων της οικονομικής εξουσίας και της πολιτικής εξουσίας.
- Η διαδικασία παγκοσμιοποίησης και τον νέο φιλελεύθερο πρόταγμα ιδεών. Επιπτώσεις στις κρατικές λειτουργίες (μείωση του μεγέθους του Κράτους, αποκρατικοποιήσεις κλπ.) και στα πολιτικά δικαιώματα (αποϊδελογικοποίηση - απονομιμοποίηση της πολιτικής).
- Μετασχηματισμός του Εθνικού κράτους στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Εμφάνιση μιας «παγκόσμιας πολιτικής».
Γ. - Η διαδικασία παγκοσμιοποίησης και φιλελευθεροποίησης της οικονομίας έχει μια σειρά (συνήθως αρνητικών επιπτώσεων) στα κοινωνικά δικαιώματα και άρα στην αμφισβήτηση του Κοινωνικού Κράτους.
- Η μείωση του εύρους του Κοινωνικού Κράτους οδηγεί στην αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας της κρατικής εξουσίας και άρα στην περαιτέρω επιδείνωση της διαδικασίας απόσπασης της νομιμοποίησης και συναίνεσης.
Β. - Τυπολογία M. Weber για την κρατική γραφειοκρατία.
- Αναφορά στον ρόλο της κρατικής γραφειοκρατίας στο πολιτικό σύστημα της φιλελεύθερης, αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας. (Προαγωγή του δημοσίου συμφέροντος, υλοποίηση των κυβερνητικών επιλογών που νομιμοποίησε η Βουλή και το Εκλογικό Σώμα).
- Συνταγματική κατοχύρωση της Δημόσιας Διοίκησης (άρθρα 101-104).
- Όταν η Δημόσια Διοίκηση δεν είναι αποτελεσματική και παραγωγική (όπως συμβαίνει στην Ελλάδα) τότε επιτείνεται η συνολική αμφισβήτηση της κρατικής εξουσίας).
- Προβολή της προβληματικής της Δημόσιας Διοίκησης στην Ελλάδα.
- Σύντομη παράθεση των πολιτικών που ακολουθούνται για την αντιμετώπιση της αμφισβήτησης της κρατικής εξουσίας στην εποχής μας:
* Νέοι τρόποι πολιτικής συμμετοχής που λειτουργούν συμπληρωματικά στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία (δημοψηφίσματα τοπικά και εθνικά, δημόσια διαβούλευση, κοινωνικός εταιρισμός, ισχυροποίηση της Κοινωνίας Πολιτών).
* Δημιουργία Ανεξάρτητων Αρχών με στόχο την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση δημοσίων προβλημάτων (ατομικά δικαιώματα, εξωθεσμική άρθρωση συμφερόντων, πελατειακό σύστημα, αναξιοκρατία).
* Προώθηση του «νέου κοινωνικού κράτους» με συμμετοχή στην κοινωνική πολιτική του κράτους, της αγοράς, της Κοινωνίας Πολιτών, της οικογένειας (προνοιακού πλουραρισμού).
* Σχετικά με την Δημόσια Διοίκηση:
- Διοικητικός εκσυγχρονισμός.
- Νέο Δημόσιο Μάνατζμεντ.
- Διακυβέρνηση.
- Δικτυακό Κράτος.

Επίλογος
Προβολή της ανάγκης ενδυνάμωσης της Κοινωνίας Πολιτών και της ανάγκης εμπέδωσης και περαιτέρω ενίσχυσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων (ατομικών, πολιτικών, κοινωνικών δικαιωμάτων), με στόχο την ισχυροποίηση της σύγχρονης κρατικής εξουσίας της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Αθήνα 28.11.2006
ΘΕΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2005 (5)
(Τέθηκαν στον διαγωνισμό 2005)
Α) Για ποιο λόγο είναι σκόπιμη η επιχειρηματική δραστηριότητα του κράτους;
Β) θεωρείτε ότι έχει γίνει αποτελεσματική χρήση των παραγωγικών συντελεστών από τις δημόσιες επιχειρήσεις βάση όποιου οικονομικού δείκτη επιλέξετε εσείς.
Γ) πως επιδρούν οι ιδιωτικοποιήσεις των δημοσίων επιχειρήσεων στην παραγωγικότητα, στην απασχόληση και στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Εισαγωγή
Η διαμόρφωση της κλασσικής οικονομικής σκέψης, το θεωρητικό πρόταγμα των κλασσικών και οι απόψεις τους για την ισορροπία της οικονομίας. Τα όρια της κλασσικής σκέψης και η εμπειρική διάψευση του θεωρητικού της μοντέλου κατά το τέλος του 19ου αιώνα και κυρίως στις αρχές του 20ου.
Το χρηματιστηριακό κραχ του 1929-30 και η εμφάνιση της θεωρίας του Keynes. Παρουσίαση του κενσιανού παραδείγματος.

Ερώτημα 1ο
Η σχέσεις κράτους και αγοράς και η αναγκαιότητα της κρατικής παρέμβασης για την κάλυψη των «αποτυχιών της αγοράς».
Παρουσίαση των αποτυχιών της αγοράς και ανάλυση του τρόπου παρέμβασης του κράτους σε κάθε μια από αυτές.

Ερώτημα 2ο
Γενική αναφορά του μεταπολεμικού μοντέλου οικονομικής διαχείρισης (μεγάλη συμμετοχή του κράτους στην οικονομική δραστηριότητα, ενεργητικές μακροοικονομικές πολιτικές κλπ) και τα προβλήματα που εμφανίστηκαν στο τέλος της δεκαετίας του 1970 (κυρίως ανεργία, πληθωρισμός, ελλείμματα). Η μεταβολή της οικονομικής πολιτικής και η διαμόρφωση της νέας (φιλελεύθερης) οικονομικής ορθοδοξίας.
Τα προβλήματα των δημοσίων επιχειρήσεων (οργανωτικά και προβλήματα τιμών) και η επίδρασή τους στον πληθωρισμό, την ανεργία, τα ελλείμματα.

Ερώτημα 3ο
Η πρακτική των ιδιωτικοποιήσεων στην ελληνική οικονομία. Η αναγκαιότητα αυτής της πολιτικής σε σχέση με το νέο περιβάλλον της ΟΝΕ (κριτήρια σύγκλισης, Σύμφωνο Σταθερότητας).
Η εφαρμογή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων στις δημόσιες επιχειρήσεις και η επίδρασή τους στην ποιότητα του προïόντος, στη τιμή, στην εξειδίκευση του εργατικού δυναμικού, στο κεφάλαιο των επιχειρήσεων, στα επενδυτικά τους προγράμματα.

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (4)
(Τέθηκαν στον διαγωνισμό 2002)
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΣΔΔ 2002
ΘΕΜΑ: Η σχέση Βουλής - Κυβέρνησης στο σύγχρονο κράτος και πως αυτή επηρεάζεται από την εξάπλωση των τεχνοκρατικών δομών και την παγκοσμιοποίηση.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Σύντομη αναφορά στον ενισχυμένο ρόλο της νομοθετικής εξουσίας κατά την περίοδο του κλασσικού φιλελεύθερου κράτους του 19ου αιώνα. Περιγραφή της διαδικασίας αποδυνάμωσης της νομοθετικής εξουσίας προς όφελος της εκτελεστικής εξουσίας κατά τον 20ο αιώνα. (1) (2)

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ: Πολιτική θεωρία. Παράθεση απόψεων σχετικών για την σχέση νομοθετικής εξουσίας και εκτελεστικής εξουσίας (Λοκ, Μοντεσκιέ, Ρουσσώ, Ωφελιμιστές, Τοκβιλ, Τ.Σ. Μίλλ. (3) (4) (5)
Συνταγματικό Δίκαιο. Αναφορά στο άρθρο 26 του Συντάγματος, για την διάκριση των εξουσιών.
Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες της Βουλής και της Κυβέρνησης σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ελλάδος 1975/1986/2001.
Περιγραφή της σχέσης Βουλής – Κυβέρνησης σύμφωνα με το Σύνταγμα. Αναφορά στα σχετικά άρθρα του Συντάγματος π.χ. αρχή της δεδηλωμένης, ψήφος εμπιστοσύνης, κοινοβουλευτικός έλεγχος, νομοθετική παραγωγή κλπ. (6) (7) (8) (9)
Παράθεση των επιχειρημάτων που τάσσονται υπέρ της άποψης περί αποδυνάμωσης – υποβάθμισης της νομοθετικής εξουσίας (Βουλής) σε σχέση με την εκτελεστική εξουσία (Κυβέρνηση). (10)
Αναφορά στην προσπάθεια αναβάθμισης της Βουλής μέσω των νέων διατάξεων της αναθεώρησης του Συντάγματος του 2001. (11)
Περιγραφή των επιπτώσεων των τεχνοκρατικών δομών (κρατική γραφειοκρατία και τεχνοκρατικές ελίτ π.χ. σύμβουλοι, «ειδικοί» κλπ.) στην υποβάθμιση της λειτουργίας του νομοθετικού κυρίως ρόλου της Βουλής και άρα υποβάθμιση της ποιοτικής λειτουργίας της δημοκρατίας. Αναφορά στις απόψεις του Μ. Weber και του J. Scaumpeter. (12)
Παγκοσμιοποίηση. Ορισμοί. Θεωρητική διαμάχη. (13 (14)
Περιγραφή των επιπτώσεων της διαδικασίας παγκοσμιοποίησης στην λειτουργία των πολιτικών οργάνων του κράτους, της λαϊκής κυριαρχίας και των πολιτικών δικαιωμάτων.
Επιπτώσεις των παραπάνω φαινομένων στην διαδικασία απόσπασης της συναίνεσης και νομιμοποίησης στην σύγχρονη φιλελεύθερη δημοκρατία. (Μ. Weber)

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Παράθεση επιχειρηματολογίας υπέρ της αυτόνομης λειτουργίας των πολιτικών οργάνων του κράτους με στόχο την ποιοτική λειτουργία της δημοκρατίας και την αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης. (15)

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Μ. Σεραφετινίδου «Εισαγωγή στην Πολιτική Κοινωνιολογία».
2. Mc Pherson «Η πορεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας».
3. Held D. «Μοντέλα Δημοκρατίας».
4. Schmidt M. «Θεωρίες για την Δημοκρατία».
5. Carnoy M. «Πολιτική Θεωρία του Κράτους».
6. Το Σύνταγμα της Ελλάδος 1975/1986/2001.
7. Τσάτσος Δ. «Συνταγματικό Δίκαιο» Τόμος β’.
8. Βενιζέλος Ε. «Το αναθεωρητικό κεκτημένο».
9. Μακρυδημήτρης Α. «Κράτος και κοινωνία πολιτών».
10. Βall & Peters «Σύγχρονη πολιτική και διακυβέρνηση».
11. Βενιζέλος Ε. Το αναθεωρητικό κεκτημένο».
12. Held D. «Μοντέλα Δημοκρατίας».
13. Χαραλάμπης Δ. «Παγκοσμιοποίηση και Δημοκρατία».
14. Held & Mc Grew «Παγκοσμιοποίηση – αντιπαγκοσμιοποίηση».
15. Μακρυδημήτρης Α. «Κράτος και κοινωνία πολιτών».

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Βαγγελιώ Ταβλαδωράκη, Πολιτικός Επιστήμονας

Αθήνα 12.10.2006
ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (3)
(Τέθηκαν στον διαγωνισμό 2005)
ΘΕΜΑ
Είναι γνωστό ότι το σύστημα της αγοράς λειτουργεί με βάση το μηχανισμό των τιμών. Έτσι στη διαδικασία παραγωγής εμπλέκονται ανταγωνιστικές, ολιγοπωλιακές και μονοπωλιακές επιχειρήσεις με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ορισμένες στρεβλώσεις στη λειτουργία του μηχανισμού της αγοράς. Το σύστημα της π. χ δεν ενδιαφέρεται να προσφέρει δημόσια αγαθά γιατί δεν αναμένεται να εισπραχθεί τιμή γι’ αυτά. Επίσης, αυτό παράγει μικρότερες ή μεγαλύτερες από τις κοινωνικά επιθυμητές ποσότητες αγαθών, που προκαλούν τις εξωτερικές οικονομίες.
Α) ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και οι κανόνες λειτουργίας της πλήρως ανταγωνιστικής αγοράς, του ολιγοπωλίου και του μονοπωλίου;
Β) ποια είναι η έννοια, το περιεχόμενο και τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά των δημοσίων αγαθών;
Γ) ποιες οι ιδιότητες και το περιεχόμενο των αγαθών, των οποίων η παραγωγή ή η κατανάλωση συνεπάγεται θετικές ή αρνητικές εξωτερικές οικονομίες και σε τι διαφέρουν τα αγαθά αυτά από τα δημόσια αγαθά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Περιγραφή του μηχανισμού της αγοράς με βάση την θεωρία των επιλογών του καταναλωτή, την θεωρία της προσφοράς και την θεωρία κόστους. Η διαμόρφωση της τιμής ως στοιχείο εξισορρόπησης ζήτησης και προσφοράς. Ερμηνεία του μοντέλου της αγοράς για την προσφερόμενη και ζητούμενη ποσότητα καθώς και για την κατανομή των συντελεστών της παραγωγής. Η κατά Pareto αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς.

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
1. Διάκριση των μορφών της αγοράς. Πλήρης ανταγωνισμός, μονοπώλιο, μονοπωλιακός ανταγωνισμός, ολιγοπώλιο. Η οριακή συνθήκη για τον προσδιορισμό του μέγιστου κέρδους ή της ελάχιστης ζημιάς των επιχειρήσεων.

I. Χαρακτηριστικά πλήρους ανταγωνισμού (ομοιογένεια προϊόντος, πολλές μικρές επιχειρήσεις, αδυναμία καθορισμού τιμής, πλήρη γνώση των συνθηκών της αγοράς, εύκολη είσοδος και έξοδος των επιχειρήσεων από τον κλάδο). Η αδυναμία καθορισμού τιμής διαμορφώνει τον καθοριστικό παράγοντα της λειτουργίας που είναι η πλήρως ελαστική ζήτηση. Με βάση αυτό το χαρακτηριστικό η επιχείρηση εμφανίζει κέρδη όταν η τιμή είναι μεγαλύτερη από το μέσο κόστος, ζημιές όταν η τιμή είναι μεγαλύτερη από το μέσο μεταβλητό κόστος και μικρότερη από το μέσο κόστος και πρέπει να διακόψει την παραγωγή της όταν η τιμή δεν καλύπτει το μέσο μεταβλητό κόστος. Επίσης βασικό χαρακτηριστικό είναι η αδυναμία μιας πλήρως ανταγωνιστικής επιχείρησης να εξασφαλίσει υπέρ κέρδη στο μακροχρόνιο διάστημα. Αυτό συμβαίνει αφού οι επιχειρήσεις είναι μικρές και έτσι η είσοδος και έξοδος των επιχειρήσεων από τον κλάδο ( ανάλογα με το αν είναι κερδοφόρος ή ζημιογόνος) δεν χρειάζεται μεγάλες οικονομίες κλίμακας. Σχέση με κοινωνική ευημερία.

II. Χαρακτηριστικό Μονοπωλίου ( μία επιχείρηση που παράγει και πουλά το προϊόν, η ίδια έχει απόλυτο έλεγχο της τιμής). Η δυνατότητα να καθορίζει την τιμή και η ανυπαρξία καλών υποκατάστατων κάνει ανελαστική την ζήτηση του μονοπωλίου. Έτσι ένα φυσικό ιδιωτικό μονοπώλιο έχει την δυνατότητα αυξάνοντας την τιμή (ή πιο συχνά περιορίζοντας την ποσότητα) να αυξάνει τα έσοδά του. Αναφορά στα κρατικά μονοπώλια που η λειτουργία τους εξασφαλίζει την παραγωγή της κοινωνικά επιθυμητής ποσότητας. Οι στρεβλώσεις που δημιουργούνται στην αγορά από την λειτουργία των μονοπωλίων- σχέση με την κοινωνική ευημερία

III. Χαρακτηριστικά ολιγοπωλίου.
Δυνατότητα συνεννόησης των ολιγοπολιακών επιχειρήσεων και τα αποτελέσματα της όσον αφορά την τιμή του προϊόντος και στην ένταση του ανταγωνισμού. Τα αποτελέσματα στην κοινωνική ευημερία από την λειτουργία των ολιγοπωλίων

Οικονομικά της ευημερίας: αποτελέσματα της λειτουργίας πλήρως ανταγωνιστικών κλάδων μονοπωλιακών και ολιγοπωλιακών κλάδων στην ευημερία μιας κοινωνίας. Η αποτελεσματικότητα της λειτουργίας μεικτών οικονομιών. Οι σχέσεις κράτους αγοράς και οι επιπτώσεις τους στην κοινωνική ευημερία

Αθήνα 2.10.2006
ΜΑΘΗΜΑ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (2)
(Τέθηκαν στον διαγωνισμό 2005)
ΘΕΜΑ (Προτεινόμενο)
Ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά προβλήματα είναι η αποσταθεροποίηση της οικονομίας. Το ζήτημα αυτό απασχόλησε το σύνολο των οικονομολόγων και προκάλεσε έντονες διαμάχες.
1. Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε σε κρίσεις αποσταθεροποίησης; Ποια είναι τα βασικά προβλήματα που δημιουργούνται από τέτοιου τύπου κρίσεις;
2. Ποιες είναι οι ποιο βασικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί για την επίλυση αυτού του προβλήματος;
3. Είναι αναγκαίος και σε ποιο βαθμό ο ρόλος του κράτους στην σταθεροποίηση της οικονομίας; Ποια είναι τα βασικά μέτρα οικονομικής πολιτικής που μπορεί να ασκήσει το κράτος για να σταθεροποιήσει την οικονομία; Ποια από αυτά κρίνεται ότι είναι πιο αποτελεσματικά;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι απαρχές της οικονομικής θεωρίας. Γενική περιγραφή της κλασσικής οικονομικής σκέψης και η διαμόρφωση της αγοράς ως μηχανισμός αυτόματης επίλυσης των οικονομικών ανισορροπιών. Η διάψευση του μοντέλου της αγοράς και τα προβλήματα που εμφανίστηκαν στην λειτουργία της οικονομίας.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
1. Ορισμός και χαρακτηριστικά των οικονομικών διακυμάνσεων. Περιγραφή των σημαντικότερων φάσεων του οικονομικού κύκλου. Τα βασικά προβλήματα που εμφανίζονται στην ύφεση. Τα βασικά προβλήματα που εμφανίζονται στην οικονομική άνοδο-κρίση. Ιδιαίτερη αναφορά στην ανεργία και τον πληθωρισμό. Το είδος της ανεργίας και το είδος του πληθωρισμού που εμφανίζονται στις κρίσεις αποσταθεροποίησης. Πώς αυτά τα προβλήματα επηρεάζουν την οικονομική δραστηριότητα και πώς επιδρούν στους βασικούς δείκτες της οικονομίας (ΑΕΠ, Ισοζύγιο πληρωμών, επενδύσεις κτλ);
2. Οι απόψεις των κλασσικών οικονομολόγων για την σταθεροποίηση της οικονομίας. Η δυνατότητα αυτορρύθμισης του συστήματος, η σημασία των τιμών των παραγωγικών συντελεστών στην ισορροπία των αγορών. Παρουσίαση της ισορροπίας των αγορών κατά Say. Τα προβλήματα της οικονομικής πολιτικής που εμφανίστηκαν στο τέλος του 19ου αιώνα και ο εμπλουτισμός της κλασσικής οικονομικής σκέψης με νέα θεωρητικά εργαλεία ανάλυσης.
Η θεωρία του Keynes για την οικονομική σταθεροποίηση στο πλαίσιο του οικονομικού κραχ του 1929-30. Η μεταβολή του τρόπου διαχείρισης της οικονομικής πολιτικής. Οι προτάσεις του Keynes για τον ρόλο του κράτους. Οι προϋποθέσεις και τα όρια της κεϋνσιανής θεωρίας. Ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόστηκε και τα αποτελέσματά της.
3. Αναφορά στις αποτυχίες της αγοράς με ιδιαίτερη έμφαση στις οικονομικές διαταραχές. Η αναγκαιότητα της κρατικής παρέμβασης στην κάλυψη των αποτυχιών της αγοράς. Οι τρόποι με τους οποίους εμπλέκεται το κράτος στην πολιτική σταθεροποίησης της οικονομίας.
Η δημοσιονομική πολιτική. Ο ρόλος και η λειτουργία των φόρων, των κρατικών δαπανών και του δανεισμού στην σταθεροποίηση τη οικονομίας. Η αποτελεσματικότητα των παραπάνω μέτρων. Ο προϋπολογισμός ως μέσο άσκησης σταθεροποιητικής πολιτικής, το έλλειμμα και το πλεόνασμα του δημόσιου προϋπολογισμού.
Ανάλυση των μέτρων εισοδηματικής πολιτικής. Ο τρόπος που επιδρούν στην οικονομική σταθεροποίηση.
Οι δημόσιες επιχειρήσεις ως μέσο οικονομικής πολιτικής του κράτους. Ο ρόλος και η λειτουργία των δημοσίων επιχειρήσεων. Περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι δημόσιες επιχειρήσεις λειτούργησαν στην Ελλάδα (εθνικοποιήσεις, κρατικοποιήσεις και ο Οργανισμός Ανασυγκρότησης προβληματικών Επιχειρήσεων), η αποτελεσματικότητα και τα προβλήματα από την λειτουργία των δημοσίων επιχειρήσεων.
Η κοινωνική πολιτική. Οι δαπάνες κοινωνικής πολιτικής η σκοπιμότητά τους και η αποτελεσματικότητά τους για την κοινωνική συνοχή και την οικονομική σταθερότητα. Το κοινωνικό κράτος των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Τα προβλήματα που αντιμετώπισε και τα προβλήματα που δημιούργησε.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το «μείγμα» κράτους και αγοράς στην διαχείριση της οικονομίας. Ο ρόλος του κράτους και ο βαθμός ανάμειξής του στην διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής. Η αλλαγή προτύπου άσκησης οικονομικής πολιτικής και οι θετικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα της οικονομικής πολιτικής.

Βιβλιογραφία
1) Καράγιωργας Δ. Δημόσια Οικονομική 2. Δημοσιονομικοί Θεσμοί Εκδ. Παπαζήσης Αθήνα
2) Καράγιωργας Δ. Δημόσια Οικονομική 1 Οικονομικές Λειτουργίες του Κράτους Εκδ. Παπαζήσης Αθήνα
3) Βegg Εισαγωγή στην Οικονομική Τομ. Β’ Εκδ. Κριτική Αθήνα
4) Βegg Εισαγωγή στην Οικονομική Τομ. Α’ Εκδ. Κριτική Αθήνα
5) Τράπεζα της Ελλάδος Έκθεση του Διοικητή για τα έτη 2004 και 2005
6) Ινστιτουτο Εργασίας (ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ); Η Ελληνική Οικονομία και η απασχόληση. Εκθεση 2004 και 2005
Ιδιαίτερα χρήσιμα για μία γενικότερη άποψη για την οικονομική πολιτική της Ελλάδας είναι τα παρακάτω βιβλία:
1. Σακελλαρόπουλος Θ. (επιμ) Οικονομία και Πολιτική στην Σύγχρονη Ελλάδα τόμοι Α’ και Β’ εκδ. Διόνικος Αθήνα 2004
2. Σακελλαρόπουλος Θ. Κείμενα Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας Εκ. Διόνικος Αθήνα 2003
3. Κοινωνική Αλλαγή στην Σύγχρονη Ελλάδα (1980-2001) Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα Αθήνα 2004 (ιδιαίτερα το δεύτερο μέρος).

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΧΑΤΖΗΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΘΟΔΩΡΗΣ
ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ

ΜΑΘΗΜΑ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (3)
ΘΕΜΑ 2005 (ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΛΗΡΩΘΗΚΑΝ)
Α. Ποιο είναι το περιεχόμενο της θεμελιώδους αρχής της νομιμότητας της διοίκησης και σε ποια θεμέλια στηρίζεται.
Β. Ποιες είναι οι πηγές δικαίου με βάση τις οποίες διαμορφώνεται σήμερα η έννοια της νομιμότητας.
Γ. Ποια είναι η σχέση της αρχής της νομιμότητας της διοικητικής δράσης με την δημοκρατική νομιμοποίηση της διοίκησης αφ’ ενός και την αρχή της αποτελεσματικότητας της διοικητικής δράσης.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
- Περιεκτική παράθεση των στοιχείων που χαρακτηρίζουν το φιλελεύθερο κράτος, καθώς και των στοιχείων που αποτελούν την φιλελεύθερη αρχή.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
- Πολιτική θεωρία: Σύντομη, αναφορά στις θεωρίες Κοινωνικού Συμβολαίου (κυρίως του Locke) στις οποίες εντοπίζεται η σχέση εξουσίας – πολίτη ως μία σχέση συμβολαϊκή η οποία αναπτύσσεται στα πλαίσια του «φιλελεύθερου κεκτημένου» βασικό στοιχείο του οποίου είναι η αρχή της νομιμότητας.
Α. - Αναφορά στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών (αρθρ. 26 του Συντάγματος).
- Ανάλυση της έννοιας Δημόσια Διοίκηση, ως μία παράμετρος της εκτελεστικής εξουσίας.
- Ιδεότυπος του M. Weber για την κρατική γραφειοκρατία.
- Συνταγματική κατοχύρωση της Δημόσιας Διοίκησης (αρθ. 101-104 Σ)
- Στην Ελληνική έννομη τάξη η αρχή της νομιμότητας καθιερώνεται με τα άρθρα 26 παρ. 2, 43, 50, 82, 83 και 95 παρ. 1 του Συντάγματος (ανάλυση).
- Σύνδεση της αρχής της νομιμότητας με την ανάγκη της προστασίας του διοικουμένου.
- Κυριότερα μέσα της προστασίας του διοικουμένου είναι τα εξής:
* Η αρχή της ισότητας των διοικουμένων ενώπιον των δημοσίων υπηρεσιών.
* Η αρχή της χρηστής διοίκησης.
* Η αρχή της καλής λειτουργίας της Διοίκησης.
* Η πρόβλεψη διαδικασιών.
* Ο θεσμός του Συνηγόρου του Πολίτη
* Η αιτιολόγηση των διοικητικών πράξεων
* Η πρόσβαση στα διοικητικά έγγραφα.
* Η άσκηση των αρμοδιοτήτων των ανεξάρτητων διοικητικών αρχών.
* Η παροχή δικαστικής προστασίας (άρθρο 20 του Σ).
- Η αρχή της νομιμότητας έχει δύο διαφορετικές έννοιες.
α. Οι ενέργειες των οργάνων των δημόσιων νομικών προσώπων πρέπει να μην είναι αντίθετες προς τους κανόνες δικαίου.
β. Οι ενέργειες των οργάνων των δημόσιων νομικών προσώπων πρέπει να είναι σύμφωνες ή να βρίσκονται σε αρμονία με τους κανόνες αυτούς. Δηλαδή η Διοίκηση οφείλει ή μπορεί να ενεργήσει μόνο ότι επιτρέπεται.
Β. - Πηγές δικαίου στην Ελληνική έννομη τάξη βάσει των οποίων διαμορφώνεται σήμερα η έννοια της νομιμότητας.
* Το Σύνταγμα της Ελλάδος 1975/1986/2001 (ανάλυση).
* Κανονισμοί – οδηγίες – αποφάσεις, διεθνείς συμβάσεις που έχουν επικυρωθεί με νόμο (Σ 28). Διεθνές Δίκαιο (ανάλυση).
* Νόμοι (τυπικοί νόμοι (ανάλυση).
* Προεδρικά Διατάγματα (ανάλυση).
* Υπουργικές αποφάσεις – Κοινές υπουργικές αποφάσεις – Πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου (ανάλυση).
* Νομολογία δικαστηρίων (ανάλυση)
* Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου (ανάλυση)
* Αποφάσεις άλλων διοικητικών αρχών, σύμφωνα με το άρθ. 43 του Συντάγματος (ανάλυση).
* Γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ανάλυση).
* Γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου.
Γ. - Η αρχή της νομιμότητας είναι συνέπεια της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας και του αντιπροσωπευτικού συστήματος και συνακόλουθα της υπεροχής και του τεκμηρίου της αρμοδιότητας του νομοθετικού οργάνου (Βουλής), που συγκροτείται από αντιπροσώπους του εκλογικού σώματος (Σπηλιωτόπουλος).
- Με την υπαγωγή της Δημόσιας Διοίκησης στους κανόνες του Δικαίου που θεσπίζονται με πράξεις του νομοθετικού οργάνου, επιδιώκεται η έμμεση υποταγή της Διοίκησης στο εκλογικό σώμα δηλαδή στο φορέα της λαϊκής κυριαρχίας.
- Η υποταγή αυτή εξασφαλίζεται στην συνέχεια με τις μεθόδους ελέγχου της δράσης της Διοίκησης.
- Σύντομη αναφορά στην Δημοκρατική Αρχή.
- Η Δημόσια Διοίκηση αντλεί νομιμοποίηση από την αποτελεσματική διεκπεραίωση του βασικού της καθήκοντος, δηλαδή της άμεσης ή έμμεσης ικανοποίησης του δημοσίου συμφέροντος.
- Δημόσιο είναι το συμφέρον, όταν υποκείμενό του είναι ο λαός που έχει οργανωθεί με την έννομη τάξη σε κράτος. Συνεπώς το δημόσιο συμφέρον έχει κοινωνικό χαρακτήρα και συνδέεται με την έννομη τάξη.
- Σύντομη αναφορά στην «Γενική Βούληση» (Generale Volonte) του Rousseau.
- Ανάλυση της νομικής – ορθολογικής εξουσίας του M. Weber, ως τύπο νομιμοποίησης και συναίνεσης.
- Το δημόσιο συμφέρον βάσει του αντικειμενικού κριτηρίου, συμπίπτει άμεσα με το συμφέρον όλων των μελών της κοινωνίας διότι αφορά την ικανοποίηση βασικών αναγκών (πχ. Εθνική άμυνα, τάξη, ασφάλεια, υγιεινή και υγεία, διατροφή, παιδεία, συγκοινωνία κλπ. (Σπηλιωτόπουλος).
- Σύντομη αναφορά στην προβληματική την Ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης.
- Στην σύγχρονη εποχή της διαδικασίας παγκοσμιοποίησης, διεθνοποίησης και φιλελευθεροποίησης το Εθνικό κράτος μετασχηματίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί στα νέα καθήκοντά του.
- Τα βασικότερα στοιχεία αυτών των αλλαγών σε ότι αφορά στην Δημόσια Διοίκηση είναι τα εξής:
* Ο διοικητικός εκσυγχρονισμός (ανάλυση). (Μακρυδημήτρης – Σπανού)
* Το Νέο Δημόσιο Μάνατζμεντ (New Public Management) (Μιχαλόπουλος)
* Η κυριαρχία της αντίληψης της «Διακυβέρνησης» (Governance) (Καρκατσούλης)
* «Το δικτυακό κράτος» (Kastells – Carnoy).

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Προβολή της ανάγκης μεταρρύθμισης και εκσυγχρονισμού της Ελληνικής δημόσιας διοίκησης, καθώς και προσαρμογής της στις νέες παγκσσμιοποιούμενες συνθήκες. Προβολή της ανάγκης τήρησης της αρχής της νομιμότητας και της ανάγκης αλληλεπίδρασής της με την αρχή της αποτελεσματικότητας της διοικητικής δράσης.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΤΑΒΛΑΔΩΡΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ