Αθήνα 7.10.2010, 18:23

Διαλέξεις, μουσικές παρεμβάσεις και συζητήσεις με θέμα τη σχέση μουσικής και πολιτικής και συγκεκριμένα τη μουσική δημιουργία και την τεχνολογία της στη Σοβιετική και μετασοβιετική περίοδο και την επίδραση στο δυτικό κόσμο, διοργανώνονται από την Πρυτανεία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου και το Σύλλογο Μονίμων Υπαλλήλων της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.

Στις εκδηλώσεις, με τίτλο "Μουσική και πολιτική στη Ρωσία του 20ου αιώνα", θα συμμετέχουν ο μουσικολόγος Δημήτρη Ούχωφ, τέως διευθυντής του Φεστιβάλ Αλτερνατίβα, ο μουσικολόγος Μίσα Μιτροπόλσκι, ο Αντρέι Σμιρνώφ Διευθυντής του Κέντρου Ηλεκτροακουστικής Μουσικής στο Κονσερβατόριο της Μόσχας κι η ιστορικός Λιούμπαβ Ψέλκινα.

Για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, θα παρουσιαστεί το τερεμίν, το πρώτο ηλεκτρονικό όργανο στην ιστορία. Το όργανο θα παρουσιαστεί από τη μουσικό και μουσικολόγο Λύδια Κάβινα, ανιψιά του εφευρέτη του οργάνου, Λεβ Τερεμίν.

Οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν την Παρασκευή 8 και το Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2010 και ώρα 19.00, στο χώρο δοκιμών της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης (Λεωφ. Νίκης 73, πρώην κινηματοθέατρο Παλάς).

* Ακολουθεί το πρόγραμμα των εκδηλώσεων.

Πρόγραμμα

ΜΟΥΣΙΚΗ  ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
Παρασκευή, 8 Οκτωβρίου, 19.00 μ.μ.
Χαιρετισμός του πρύτανη του ΑΠΘ καθηγητή κου Γιάννη Μυλόπουλου
Λιούμπαβ Ψέλκινα, Βιο-μηχανική της κίνησης και του ήχου
V.P. Zaderacsky,Πρελούδια για πιάνο, Μάρθα Ιωαννίδου πιάνο
Andante semplice, Cantando e sentitamente, Tempo di Valse, Grottesca,. Andantino, Deciso e  lugubre, Automaticamente, affettuoso
Δημήτρη Ούχωφ, ραγισμένες επιφάνειες, ουτοπία κι αντιουτοπία
A. Lourie, Ελληνικά τραγούδια σε ποίηση της Σαπφούς, Μαρία Ταξίδου σοπράνο, Μάρθα Ιωαννίδου πιάνο(Θρήνος για τον Άδωνη, Ερωτικό  ,Απόσπασμα από έναν ύμνο, Ο κήπος των Νυμφών, Γαμήλιο  τραγούδι,Προσευχή  στην  Αφροδίτη )
Τη συζήτηση συντονίζει ο πρόεδρος του τμήματος πολιτικών επιστημών καθηγητής κος Γεράσιμος Βώκος.

Σάββατο, 9 Οκτωβρίου,19.00 μ.μ.
Αντρέι Σμιρνώφ, Ηχομηχανές της επαναστατικής ουτοπίας
Μίσα Μητροπόλσκυ, Το κράτος και η εξέλιξη της τζαζ
Λύδια Κάβινα, Η ιστορία του τερεμίν και η χρήση του τον εικοστό αιώνα
Μουσικά έργα:
Olesia Rostovskaya :"Russian Bells" για τερεμίν
Jorge Antunes :"Mixolydia" για τερεμίν
Jorge Campos :"Glissandi" για τερεμίν
Αυτοσχεδιασμός με τερεμίν και μουσικούς της  Κ.Ο.Θ.
Τη συζήτηση συντονίζει ο πρόεδρος του τμήματος πολιτικών επιστημών καθηγητής κος Γεράσιμος Βώκος.

Εισηγητές
Ο μουσικολόγος Μιχαήλ Μητροπόλσκυ ήταν ένας από τους πρώτους που ασχολήθηκαν σοβαρά με τη νεότερη τζαζ στη Σοβιετική Ένωση, από τη δεκαετία του 1970. Σήμερα είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές της τζαζ στη Ρωσία, όπου παράγει δίσκους (κυρίως μια σειρά σαράντα πέντε δίσκων πρωτοποριακής μουσικής για την εταιρεία Dialog Music), οργανώνει τακτικά φεστιβάλ τζαζ (μεταξύ τους το Ευρωπαϊκή Τζαζ του Εικοστού Πρώτου Αιώνα, στο Σπίτι της Μουσικής στη Μόσχα, και το Τζαζ Θέσεις του Απρίλη  στο Αρχάνγκελσκ), κάνει εκπομπές στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση, αρθρογραφεί σε εξειδικευμένα και γενικής κυκλοφορίας περιοδικά και εφημερίδες, και διδάσκει σε μουσικά ιδρύματα όπως το Κολέγιο Αυτοσχεδιαστικής Μουσικής Τζαζ. http://www.jazz.ru/pages/mitropolsky.

Ο μουσικολόγος και συνθέτης Αντρέι Σμιρνώφ είναι διευθυντής του Κέντρου Τερεμίν Ηλεκτροακουστικής Μουσικής στο Κονσερβατόριο της Μόσχας, όπου διδάσκει Ηλεκτροακουστική Μουσική, Νέες Τεχνολογίες Υπολογιστικής Μουσικής, και Φυσική Υπολογιστική. Ειδικεύεται σε διεπιστημονικές προσεγγίσεις της ιστορίας της μουσικής τεχνολογίας και της μουσικής. Επιπλέον παίζει μουσική, συνθέτει, γράφει βιβλία και επιμελείται εκθέσεις. Από το 1976 ερευνά τις τεχνικές της ηλεκτρονικής μουσικής και τις χειρονομιακές μεθόδους διεπαφής (gestural interfaces). Έχει συνθέσει έργα για ηλεκτρονικό ήχο και διάφορα μέσα, όπως θέατρο, ραδιοθέατρο και χορό.  Διατηρεί ένα μοναδικό αρχείο Ηχητικής Υπολογιστικής και Μουσικής Τεχνολογίας. http://asmir.theremin.ru/about.htm.
 
Η Λιούμπαβ Ψέλκινα είναι ιστορικός της τέχνης και ερευνήτρια στο Τμήμα Ρωσικής Τέχνης του Πρώιμου Εικοστού Αιώνα στην Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, στη Μόσχα. Ερευνά από αναλυτική και ιστορική σκοπιά τη θεωρία του Προβολισμού, που ανέπτυξε ο Σολομών Νικρίτιν, καθώς και τα διεπιστημονικά εγχειρήματα της πρώιμης σοβιετικής περιόδου. Από το 2000 έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης και Μουσικής Νικολάι Ρόσλαβετς και Γκάμπο στο Μπριάνσκ.

Η Λύδια Κάβινα άρχισε να μαθαίνει τερεμίν εννιά χρονών, με τον θείο της Λέον Τερεμίν. Αργότερα πήρε πτυχίο σύνθεσης από το Κονσερβατόριο της Μόσχας. Έχει παίξει τερεμίν στη Μεγάλη Αίθουσα του Κονσερβατόριου της Μόσχας, στο Μπάρμπικαν του Λονδίνου, στο Σατλέ του Παρισιού, και στο Κοντσέρτγκεμπουβ του Άμστερνταμ. Έχει συνεργαστεί με την Εθνική Φιλαρμονική της Ρωσίας, με διευθυντή τον Βλαντίμιρ Σπιβακώφ, και με τη Φιλαρμονική του Λονδίνου. Παρουσιάζει συχνά λιγότερο γνωστές συνθέσεις του εικοστού αιώνα, όπως το Equatorial του Βαρέζε, κι έχει γράψει αρκετά έργα για τερεμίν. http://www.lydiakavina.com.

Ο μουσικολόγος και συνθέτης Δημήτρης Ούχωφ γράφει σε μουσικά περιοδικά από τη δεκαετία του 1960, ενώ έκανε την πρώτη του εκπομπή για την πρωτοποριακή μουσική το 1970, στην τότε ΕΣΣΔ. Αφότου πήρε το διδακτορικό του, το 1980, διδάσκει στο Κρατικό Παιδαγωγικό Ινστιτούτο της Μόσχας και στη Σχολή Σύγχρονης Τέχνης του Κρατικού Πανεπιστήμιου Ανθρωπιστικών Σπουδών της Ρωσίας.  Όλη τη δεκαετία του 1980 συμμετείχε στο Καλλιτεχνικό Συμβούλιο της δισκογραφικής εταιρείας Μελοντία και το 1989 οργάνωσε το Φεστιβάλ Πρωτοποριακής Σοβιετικής Τζαζ στη Ζυρίχη. Από το 1993 είναι παραγωγός του ετήσιου φεστιβάλ νέας μουσικής Αλτερνατίβα, το οποίο είχε ιδρύσει μαζί με τον πιανίστα Αλεξέι Λιουμπίμωφ. Γράφει τακτικά για τη θεωρία και την πρακτική της νέας μουσικής.  http://www.jazz.ru/eng/pages/oukhov/default.htm.

Συνθέτες
Βσεβολόντ Πετρόβιτς Ζαντεράτσκυ (Ρότσνο 1891 – Λβώφ 1953)
Σοβιετικός συνθέτης και πιανίστας, με τραγική ζωή. Σπούδασε νομικά, κι επίσης πιάνο, σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας στο Κονσερβατόριο της Μόσχας. Δάσκαλος μουσικής του γιού του τσάρου, Αλέξη, έγινε στη διάρκεια της Επανάστασης αξιωματικός του αντιδραστικού στρατηγού Ντενίκιν. Πιάστηκε αιχμάλωτος το 1920 και φυλακίστηκε μαζί με άλλους αξιωματικούς στο ίδιο κτήριο που στάθμευε το επιτελείο του Κόκκινου Στρατού. Περιμένοντας το χειρότερο, περασε όλη τη νύχτα παίζοντας σ’ ένα πιάνο που υπήρχε στην αίθουσα. Στο διπλανό δωμάτιο ξαγρυπνούσε ο επικεφαλής της σοβιετικής ασφάλειας Ντζερζίνσκι, που το πρωί υπέγραψε ν’ απελευθερωθεί ο πιανίστας και να εκτελεστούν οι υπόλοιποι. Μετά το 1926 ο Ζαντεράτσκυ κατά καιρούς φυλακίστηκε και εξορίστηκε, και τα έργα του δεν παίζονταν δημόσια, αλλά δεν διώχθηκε ποτέ από την Ένωση Συνθετών. Εργάστηκε στη σοβιετική ραδιοφωνία, και ήταν μέλος της αισθητικά ριζοσπαστικής Ένωσης Σύγχρονης Μουσικής. Οι συνθέσεις του είναι τονικές κι εκφραστικές.

Aρθούρ Βενσάν Λουριέ (Ναούμ Ισραήλιεβιτς Λούρια, Πετρούπολη 1892 –  Πρίνστον 1966)
Από εύπορη εβραϊκή οικογένεια, πριν από την Επανάσταση προσχώρησε στον καθολικισμό και πήρε το όνομα Βενσάν για να τιμήσει τον Βαν Γκογκ. Εν μέρει αυτοδίδακτος, σπούδασε σύνθεση στο Κονσερβατόριο της Πετρούπολης με τον Γκλαζούνωφ. Εχθρός του ακαδημαϊσμού, κι ένας από τους πρώτους συνθέτες δωδεκατονικής μουσικής. Αρχικά επηρεασμένος από τον Σκριάμπιν, μετά το 1920 ακολούθησε τον νεοκλασικισμό του Στραβίνσκυ, με τον οποίο έπειτα συνδέθηκε φιλικά για αρκετό καιρό. Ένας από τους πρώτους που μελοποίησαν ποιήματα της Αχμάτοβας, και φίλος του Μαγιακόφσκι, του Αλεξάντρ Μπλοκ, και πολλών φουτουριστών ποιητών και πρωτοποριακών ζωγράφων της Αργυρής Εποχής. Δημοσίευσε στις συλλογές Χαστούκι στα μούτρα του κοινού γούστου και Η απάντησή μας στον Μαρινέττι. Στην Επανάσταση ανέλαβε κομμισσάριος του Τμήματος Μουσικής του Κομμισσαριάτου Δημόσιας Μόρφωσης, αλλά το 1921 πείστηκε από τον Φερούτσιο Μπουσόνι να μείνει στη Δύση. Το 1922 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, ενώ για να ξεφύγει από τους Ναζί το 1941 πήγε στη Νέα Υόρκη. Μολονότι αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικούς συνθέτες του εικοστού αιώνα, τα έργα του δεν παίχτηκαν ούτε στην ΕΣΣΔ ούτε στη Δύση –η όπερά του Ο Μαύρος του Μεγάλου Πέτρου παραμένει ανεκτέλεστη εξήντα χρόνια μετά τη σύνθεσή της.

Αλέσια Ροστόφσκαγια  (Μόσχα 1975)
Σπούδασε στο Κονσερβατόριο της Μόσχας πιάνο με την Άννα Αρτομπολέφσκαγια, σύνθεση με τον Άλμπερτ Λέμαν και όργανο με τον Όλεγκ Γιαντσένκο. Το 1998 άρχισε να σπουδάζει  τερεμινβόξ με τη Λύδια Κάβινα, και από το 2006 ως το 2009 σπούδασε καριγιόν, στην Πετρούπολη και στο Βέλγιο με καθηγητή τον  Jo Haazen. Έχει συνθέσει έργα για συμφωνική ορχήστρα, μουσική δωματίου, χορωδιακά, για όργανο, για καριγιόν, για τερεμινβόξ, καθώς και μουσική για το θέατρο και ηλεκτροακουστική μουσική. Ανάμεσα στις συνθέσεις της ξεχωρίζουν τα Κατά Μάρκον Πάθη, το Κοντσέρτο για τερεμινβόξ και ορχήστρα, και η όπερα Η άμαξα, με βάση το ομώνυμο διήγημα του Νικολάι Γκόγκολ.

Jorge Antunes (Ρίο ντε Τζανέιρο  1942)
Σπούδασε βιολί, σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας στο πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, καθώς και και φυσική.  Το 1961, έχοντας κατασκευάσει διάφορα μηχανήματα ήχου, ίδρυσε το Chromo-Music Research Studio• θεωρείται  ο θεμελιωτής της ηλεκτρονικής μουσικής στη Βραζιλία. Το  1965 άρχισε να ερευνά τη σχέση ανάμεσα σε ήχο και χρώμα, κι έγραψε έργα, που τα αποκαλεί “Cromoplastofonias”, για ορχήστρες, μαγνητοταινίες, και φώτα, ενώ επίσης αξιοποιεί τις αισθήσεις της οσμής, της γεύσης και της αφής. Από το 1973 είναι καθηγητής σύνθεσης στο μουσικό τμήμα του πανεπιστημίου της Μπραζίλια. Έχει πάρει βραβεία σε σημαντικούς διαγωνισμούς σύνθεσης (Trieste, Angelicum, Gaudeamus, ISCM, Vitae, etc), και τα έργα του εκδίδονται από τους οίκους Salabert, Breitkopf & Hartell, Suvini Zerboni, Zimmermann, Ricordi, Sistrum and Billaudot.

Jorge E. Campos
Γεννήθηκε στο Κίτο του Ισημερινού. Σπούδασε πιάνο και σύνθεση στο Concervatorio Nacional de Musica (Quito) με τους Marie Renee Portais, Elisabeth Waimberg και G. Guevara. Βραβεύτηκε με το Πρώτο (1983) και το Δεύτερο (1984) βραβείο σύνθεσης του Ισημερινού. Από το 1987 ως το 1994 σπούδασε σύνθεση και μουσικολογία στο Κονσερβατόριο της Μόσχας, με καθηγητές τους Νικολάι Πετρόβιτς Ράκωφ, Νικολάι Κόρντορφ, Έλενα Σορόκινα, Γιούρι Χαλόπωφ, Άλμπερτ Σεμιόνοβιτς Λέμαν και Έντισον Ντενίσωφ. Από το  1993 εργάζεται στο Κέντρο Ηλεκτροακουστικής Μουσικής Τερεμίν της Μόσχας. Έχει πάρει μέρος σε πολλά φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής.
(Bartok Festival, Σόμπατεϊ, Oυγγαρία 1987• Καλοκαίρι της Αβινιόν, 1988• New Music in Russia, Mόσχα 1993• Aλτερνατίβα, Μόσχα 1994, 1996• Russian Seasons, 1997).

Ερμηνεύτριες
Μαρία Ταξίδου, σοπράνο
Γεννήθηκε στο Καζακστάν το 1987. Πρώτη δασκάλα της στη μουσική, η μητέρα της, Άννα Ταξίδου. Το 1995 ήρθε στην Ελλάδα με την οικογένειά της. Σπούδασε στο Ενιαίο Μουσικό Γυμνάσιο και Λύκειο Κομοτηνής• δεκατεσσάρων χρονών ξεκίνησε μαθήματα μονωδίας στο Θρακικό Ωδείο Κομοτηνής (τάξη της Βασιλικής Κατσουπάκη) και συνέχισε στο Δημοτικό Ωδείο Αλεξανδρούπολης  (τάξη Ζοζεφίνας Μπουμπουρίδου). Από το 2005 σπουδάζει στο τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ., και από το 2007 στο τμήμα μονωδίας του Κ.Ω.Θ. με τη Βαρβάρα Τσαμπαλή. Από το 2008 συμμετέχει στην χορωδία του Αγίου Κυρίλλου και Μεθοδίου (διεύθυνση Μαρία Μελιγκοπούλου) και σε αρκετές παραγωγές της Χορωδίας Θεσσαλονίκης Κλασσικοί Τραγουδιστές. Ως σολίστ συμμετείχε σε συναυλίες στην Κομοτηνή, την Αλεξανδρούπολη και τη Θεσσαλονίκη.

Μάρθα Ιωαννίδου, πιάνο
Γεννήθηκε το 1968 στην Ιταλία. Σπούδασε πιάνο με το Γ. Θυμή στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, και με τον H. Seidel στην Ανώτατη Σχολή Μουσικής και Παραστατικής Τέχνης της Φραγκφούρτης. Σπούδασε επίσης βιολοντσέλο και ανώτερα θεωρητικά στο Κρατικό Ωδείο, καθώς και νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Βραβεύτηκε στον διαγωνισμό πιάνου «Φ. Νάκας» (1989) και στον διαγωνισμό μουσικής δωματίου «Διεθνείς Μουσικές Ημέρες-Helexpo» (1994).Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος (2006) του Πανεπιστημίου Μουσικής και Παραστατικής Τέχνης της Βιέννης, στη Διαχείριση Πολιτισμού (Kulturmanagement und Kulturwissenschaft). Έδωσε ατομικά ρεσιτάλ και συναυλίες μουσικής δωματίου στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Διδάσκει στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.