Αθήνα 13.3.2014, 23:42:34
Την νέα ψηφιακή παράσταση «Γαία: Γέφυρα σΆ ένα Δισεκατομμύριο Ήλιους» παρουσιάζει στο ελληνικό κοινό την Τρίτη 18 Μαρτίου 2014, το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου. Η παράσταση αυτή είναι αποτέλεσμα της δημιουργικής συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) τόσο με το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου όσο και με μερικά από τα σημαντικότερα πλανητάρια της Ευρώπης.
Οι διοργανωτές διαβεβαιώνουν ότι πρόκειται για μια συναρπαστική ιστορία με εντυπωσιακές εικόνες και σημαντικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο που εξιστορεί την προσπάθεια της καταμέτρησης των αποστάσεων των άστρων και της διεύρυνσης των γνώσεών μας για το Σύμπαν. Στόχος της είναι καλλιεργήσει το ενδιαφέρον για την επιστημονική περιπέτεια, προσκαλώντας τους θεατές σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στον Γαλαξία μας. Με την διαστημική αποστολή GAIA του ESA, η απεικόνιση του Γαλαξία μας θα φτάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Με τις μετρήσεις αυτές δεν θα διευρυνθούν μόνο οι γνώσεις μας για τα άστρα, αλλά θα ανακαλύψουμε αμέτρητα ακόμη ουράνια σώματα, όπως πλανήτες και αστεροειδείς, ενώ θα διευρύνουμε επίσης και τις γνώσεις μας για την κατανομή της σκοτεινής ύλης στο Σύμπαν. Την ημέρα της πρεμιέρας (Τρίτη 18 Μαρτίου), θα πραγματοποιηθούν τρεις παραστάσεις για το κοινό, ώρες 18:30, 20:00 και 21:00. Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη, απαραίτητα είναι όμως τα δελτία προτεραιότητας, η διανομή των οποίων θα αρχίσει στις 18:00 της ίδιας ημέρας και έως εξαντλήσεως των διαθέσιμων θέσεων από το ταμείο του Πλανηταρίου.
Tην παράσταση θα προλογίσει ο Hos de Bruine, Deputy Project Scientist of Gaia European Space Agency με τίτλο ομιλίας: «Γαία: Ένα εκατομμύριο ¶στρα σε 3 διαστάσεις», και η Δρ. Μαίρη Κοντιζά, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αστρονομκής Ένωσης και Επιστημονική Υπεύθυνη του Ελληνικού προγράμματος Extragalactic Science with Gaia, η οποία θα μιλήσει στο κοινό με θέμα: «Η Διαστημική Αποστολή «Gaia» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και η Ελληνική συμμετοχή (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών)».
Σημειώνεται ότι η παράσταση εντάσσεται από την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2014 στο τρέχον πρόγραμμα του Πλανηταρίου.
Περιεχόμενο Η διαστημική αποστολή «Ίππαρχος» σχεδόν απέτυχε το 1989. Κι όμως, παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, όπως τις δύσκολες καιρικές συνθήκες που καθυστέρησαν την εκτόξευση και τη βλάβη που παρουσιάστηκε στην κύρια μηχανή της τη στιγμή που η διαστημοσυσκευή βρισκόταν ήδη στο Διάστημα, εντούτοις η αποστολή είχε τεράστια επιτυχία. Ο αστρομετρικός αυτός δορυφόρος της ESA κατάφερε τελικά να μετρήσει την ακριβή απόσταση 100.000 άστρων του Γαλαξία μας.
ΠαρΆ όλο που οι άνθρωποι παρατηρούσαν τα άστρα από τα αρχαία ακόμη χρόνια, οι πραγματικές αποστάσεις στο Διάστημα παρέμεναν άγνωστες για χιλιετίες. Ήδη από την Εποχή του Λίθου, ορισμένοι αστερισμοί απεικονίζονταν σε σπηλαιογραφίες. Αργότερα, οι Αιγύπτιοι και οι Βαβυλώνιοι σχεδίασαν τα πρώτα ημερολόγια, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες αποτύπωσαν τους μύθους τους στον έναστρο ουρανό και ήταν εκείνοι που κατασκεύασαν τους πρώτους συνοπτικούς αστρικούς χάρτες, όπως τουλάχιστον τους γνωρίζουμε σήμερα.
Κανένας τους, όμως, δεν γνώριζε τι είναι στην πραγματικότητα τα άστρα. Οι Κινέζοι, οι Πέρσες και οι Ευρωπαίοι αστρονόμοι παρατηρούσαν τον έναστρο ουρανό καθόλη τη διάρκεια της ιστορίας, ενώ με την εφεύρεση του τηλεσκοπίου, οι γνώσεις μας άρχισαν να διευρύνονται εντυπωσιακά. Και όμως, χρειάστηκε να περιμένουμε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, προκειμένου ο αστρονόμος Friedrich Wilhelm Bessel να μετρήσει τη πρώτη αστρική παράλλαξη, προσδιορίζοντας έτσι και την ακριβή απόσταση ενός άστρου. Ο Bessel χρησιμοποίησε τα μαθηματικά του Ιππάρχου, ο οποίος 2.000 χρόνια νωρίτερα είχε βρει αυτό που αργότερα έμεινε γνωστό ως «η εφαπτομένη» και που χρησιμοποιούνταν στην πράξη για τον υπολογισμό της παράλλαξης. Τέτοιου είδους υπολογισμοί, όμως, ήταν στο παρελθόν αρκετά πολύπλοκοι και χρονοβόροι. Με την εκτόξευση του δορυφόρου «Ίππαρχος» αυτό άλλαξε ριζικά.
Δεν είναι εντυπωσιακό μόνο το μέγεθος του Σύμπαντος, αλλά και η ποικιλία των ουράνιων σωμάτων του Γαλαξία. Τα λαμπρότερα άστρα είναι και τα πιο φωτεινά, είτε επειδή βρίσκονται πολύ κοντά μας, είτε επειδή είναι τεράστια. Ορισμένα άστρα είναι υπέρθερμα και λάμπουν με ένα γαλάζιο χρώμα, ενώ κάποια άλλα είναι μικρότερα και ψυχρότερα, λάμποντας με ένα αχνότερο κοκκινωπό χρώμα. Ο εικονικός ταξιδευτής του Σύμπαντος αντικρίζει αμέτρητα ουράνια σώματα: νεφελώδεις σπείρες αερίων και σκόνης, συμπυκνωμένη ύλη που σχηματίζει νεογέννητα άστρα, σκοτεινά νέφη και πυκνά αστρικά σμήνη, πίδακες υπέρθερμων αερίων και μεσοαστρική αστρόσκονη.
Στο κέντρο του Γαλαξία μας υπάρχει μία τεράστια μαύρη τρύπα. Όσο ισχυρό όμως κι αν είναι το βαρυτικό της πεδίο, αδυνατεί να συγκρατήσει από μόνη τα δισεκατομμύρια των άστρων του Γαλαξία μας στις τροχιές τους. Εδώ είναι που η Φυσική φτάνει στα όριά της, προτείνοντας την ύπαρξη μιας άγνωστης μορφής ύλης, την σκοτεινή ύλη, που εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα αναπάντητα ακόμη μυστήρια του Σύμπαντος. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος, λίγο μόνο μετά την ολοκλήρωση της αποστολής «Ίππαρχος», άρχισε να κατασκευάζει έναν ακόμη πιο προχωρημένο αστρομετρικό δορυφόρο.
Με την διαστημική αποστολή «Γαία», η απεικόνιση του Γαλαξία μας θα φτάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Η διαστημοσυσκευή αυτή, που κατασκευάστηκε από τα πιο προηγμένα υλικά, θα υπολογίσει τις αποστάσεις του 1% όλων των άστρων του Γαλαξία μας σε 3 διαστάσεις δηλαδή 1 δισεκατομμύριο τουλάχιστον άστρα. Η ακρίβεια των μετρήσεων θα είναι εξωπραγματική: φανταστείτε ότι από απόσταση ενός μέτρου η «Γαία» θα μπορεί να μετρήσει το πόσο μάκρυναν τα μαλλιά σας σε ένα μόλις εκατοστό του δευτερολέπτου!
Με τις μετρήσεις αυτές δεν θα διευρυνθούν μόνο οι γνώσεις μας για τα άστρα, αλλά θα ανακαλύψουμε αμέτρητα ακόμη ουράνια σώματα, όπως πλανήτες και αστεροειδείς, ενώ ίσως και να αποκτήσουμε περισσότερες πληροφορίες για την κατανομή της σκοτεινής ύλης. Η παράσταση «ΓΑΙΑ: Γέφυρα σΆ ένα Δισεκατομμύριο Ήλιους» εξιστορεί την προσπάθεια να μετρηθούν όλες αυτές οι αποστάσεις των άστρων και να διευρυνθούν οι γνώσεις μας για το Σύμπαν.
Η Μ. Κοντιζά Η κ. Μαρία Κοντιζά έλαβε το πρώτο της πτυχίο Μαθηματικών από το Πανεπιστήμιο Αθηνών στη συνέχεια σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου το 1973-1977 από όπου και έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα (PhD) στην αστροφυσική. Εργάστηκε στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών έως το 2012 και συνεχίζει σαν επιστημονική υπεύθυνη ερευνητικών προγραμμάτων σχετικών με την Gaia χρηματοδοτούμενων από την Ευρώπη. Έκανε μεταδιδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Haute Provence στη Γαλλία (1978) και το Αστεροσκοπείο της Τεργέστης Ιταλία (1981-1982). Το 1989-1990 εργάστηκε σαν ερευνήτρια στην NASA / Goddard Space Flight Center και σαν Επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, Γαλλία (2005). Υπήρξε εκδότης του εντύπου της Ευρωπαϊκής Αστρονομικής Ένωσης ( EAS) από το 1997 έως το 2007 και από το 2010 είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αστρονομικής Ένωσης. Η ερευνητική της δραστηριότητα εστιάζεται κυρίως σε θέματα εξωγαλαξιακής αστρονομίας, αστρικών συστημάτων , εξέλιξης γαλαξιών και δημιουργίας αστέρων στους γαλαξίες . Από το 2005 συντονίζει την Ελληνική ομάδα η οποία συμμετέχει επίσημα στην Ευρωπαϊκή ομοσπονδία, DPAC/ESA, (περίπου 350 αστρονόμων) για την Ανάλυση των δεδομένων και την προετοιμασία της αποστολής Gaia. Έχει δημοσιεύσει πολλές επιστημονικές εργασίες σε διεθνή περιοδικά και επέβλεψε 12 διδακτορικές διατριβές.
|
