Αθήνα 21.5.2009, 15:01
Ενόψει της επιλογής της νέας γενιάς ευρωπαίων αστροναυτών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης συμμετέχει σε καμπάνια παραβολικών πτήσεων της ESA πάνω από τον Ατλαντικό ωκεανό. Η Ερευνητική ομάδα από το τμήμα Χημείας του Α.Π.Θ. με επικεφαλής τον Επίκουρο Καθηγητή Θοδωρή Καραπάντσιο συμμετέχει σε πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος ESA (European Space Agency) για την εκτέλεση πειραμάτων, με τίτλο: Μεταφορά Θερμότητας με Μοριακή Διάχυση σε Υγρά σε Συνθήκες Έλλειψης Βαρύτητας.

Τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 12-14 Μαΐου 2009 σε καμπάνια παραβολικών πτήσεων της ESA πάνω από τον Ατλαντικό ωκεανό. Είχαν προηγηθεί αρχικές δοκιμές της πειραματικής διάταξης καθώς και πειράματα με απλά υγρά (νερό και γλυκερίνη) στην προηγούμενη καμπάνια παραβολικών πτήσεων της ESA (4-6 Νοεμβρίου 2008) ενώ τώρα έγιναν δοκιμές με πιο σύνθετα συστήματα (ψυκτικά υγρά, διεσπαρμένα συστήματα μικροσωματιδίων διαφόρων μεγεθών και συγκεντρώσεων).

Αντικείμενο του προγράμματος είναι η μελέτη της αγωγής θερμότητας από στερεά τοιχώματα προς διαλύματα υγρών που συμβαίνει όταν ξαφνικά αυξάνεται η θερμοκρασία των στερεών τοιχωμάτων του περιέκτη τους. Το φαινόμενο αυτό έχει μεγάλη πρακτική σημασία τόσο σε εφαρμογές ψύξης-θέρμανσης σε διαστημικά οχήματα όπως, επίσης, σε μεγάλη σειρά από βιομηχανικές εφαρμογές στη γη, όπως η κατεργασία τηγμάτων μετάλλων, πολυμερών και γυαλιού, η εξάτμιση υγρών σε μορφή υμενίου με σκοπό τη μερική συμπύκνωση τους, η αποστείρωση υγρών μέσα στη συσκευασία τους κ.ά. Τα συγκεκριμένα πειράματα επιβάλλεται να γίνουν σε περιβάλλον έλλειψης βαρύτητας ώστε να μην επηρεάζεται η μεταφορά θερμότητας από το φαινόμενο της άνωσης (φυσική συναγωγή).

Οι συνθήκες έλλειψης βαρύτητας εξασφαλίζονται κατά τη διάρκεια παραβολικών πτήσεων που διοργανώνει η ESA. Οι παραβολικές πτήσεις γίνονται με κατάλληλα διαμορφωμένο για τους σκοπούς των πειραμάτων αεροσκάφος Airbus Α-300. Οι παραβολικές πτήσεις αποτελούν ένα δόκιμο τρόπο δημιουργίας συνθηκών έλλειψης βαρύτητας μικρής χρονικής διάρκειας και αποτελούν το πρώτο βήμα πριν τα πειράματα γίνουν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) ο οποίος βρίσκεται σε συνεχή τροχιά γύρω από τη γη, προσφέροντας έτσι παρατεταμένες συνθήκες έλλειψης βαρύτητας.

Κάθε παραβολική βουτιά συνίσταται σε αρχική άνοδο του αεροσκάφους σε υψόμετρο περίπου 10 χιλιομέτρων από τη γη. Κατόπιν το αεροσκάφος σβήνει τους κινητήρες του και βουτά στο κενό για περίπου δύο χιλιόμετρα ύψος επιτυγχάνοντας συνθήκες έλλειψης βαρύτητας για χρονικό διάστημα περίπου μισού λεπτού. Στη συνέχεια το αεροσκάφος θέτει τους κινητήρες του ξανά σε λειτουργία για να ανεβεί εκ νέου στα 10 χιλιόμετρα και να ξανακάνει την επόμενη βουτιά. Κάθε καμπάνια παραβολικών πτήσεων αποτελείται από 90-100 τέτοιες βουτιές κατά τη διάρκεια των οποίων οι πειραματικές συσκευές μέσα στο αεροσκάφος τίθενται σε λειτουργία από τους χειριστές τους που βρίσκονται, επίσης, εντός του αεροσκάφους και γίνονται οι προγραμματισμένες μετρήσεις σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας.

Η ομάδα του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ αποτελεί την πιο έμπειρη ελληνική αποστολή σε πειράματα σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, συμμετέχοντας στις καμπάνιες παραβολικών πτήσεων της ESA πριν καν η Ελλάδα γίνει πλήρες μέλος της ESA. Τα προηγούμενα πειράματα της ομάδας αφορούσαν στη θερμική απαερίωση υγρών και πραγματοποιήθηκαν το 1995,1998, 1999, 2003 και 2004.

Εκτός από τον Καθηγητή Θοδωρή Καραπάντσιο, την ιπτάμενη ομάδα αποτελούν σήμερα ο Σωτήρης Ευγενίδης (υποψήφιος διδάκτωρ) και ο Κωνσταντίνος Ζαχαρίας (υποψήφιος διδάκτωρ). Την ομάδα συμπληρώνει ως μηχανικός εδάφους ο Χριστόδουλος Αλτιπαρμάκης (Χημικός Μηχανικός). Οι κκ. Ευγενίδης και Ζαχαρίας συμμετείχαν για δεύτερη (συνεχόμενη) φορά σε καμπάνια παραβολικών πτήσεων με συνολική παραμονή σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας πάνω από 1 ώρα ενώ ο Καθηγητής Θοδωρής Καραπάντσιος έχει συμμετάσχει συνολικά σε επτά καμπάνιες παραβολικών πτήσεων με παραμονή σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας πάνω απο 3.5 ώρες.