Αθήνα 16.2.2011, 20:14

«Το Τυχαίο στη Φυσική» είναι το θέμα της Διάλεξης που θα δώσει, στην ελληνική γλώσσα, ο συνεργάτης - ερευνητής Dr. Heinz Isliker του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την Παρασκευή 18 Φεβρουαρίου 2011 και ώρες 18.30 με 19.30, στην αίθουσα «Βασίλης Ξανθόπουλος» του Αστεροσκοπείου του ΑΠΘ.

Αμέσως μετά, στις 19.30 με 22.00, θα γίνει νυχτερινή περιήγηση στον ουρανό της Θεσσαλονίκης. Θα γίνουν παρατηρήσεις διαφόρων ουρανίων σωμάτων (Σελήνης, πλανητών, νεφελωμάτων κ.α.) με το τηλεσκόπιο του Εργαστηρίου Αστρονομίας, εφόσον οι καιρικές συνθήκες είναι κατάλληλες.

Όσοι παρευρεθούν θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν, να ενημερωθούν και να θέσουν τα ερωτήματά τους στα μέλη του Εργαστηρίου Αστρονομίας του Α.Π.Θ., για τα νεότερα επιτεύγματα στο χώρο της Αστρονομίας, της Αστροφυσικής και της Διαστημικής Φυσικής. Η εκδήλωση είναι ανοιχτή για το κοινό.

* Ακολουθεί η περίληψη της Διάλεξης.

Περίληψη
Το τυχαίο στη Φυσική εμφανίζεται σε διάφορες μορφές και θα γίνει αναφορά σε τρεις. Η πρώτη εμφανίζεται σε σώματα που υποφέρουν πολλαπλές αλληλεπιδράσεις (συγκρούσεις), τις οποίες είναι πρακτικά αδύνατον να τις παρακολουθήσουμε και να τις ελέγχουμε, με αποτέλεσμα η κίνηση τέτοιων σωμάτων να μας φαίνεται τυχαία και απρόβλεπτη. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «τυχαίος βηματισμός», με πρότυπο την κίνηση «κατά Brown». Θα παρουσιαστεί ότι υπάρχουν και συστηματικές ιδιότητες κρυμμένες μέσα στο τυχαίο και θα γίνει αναφορά σε εφαρμογές του τυχαίου και σε άλλους, εκτός της Φυσικής, κλάδους της επιστήμης, όπως π.χ. η οικονομία.

Μια άλλη μορφή του τυχαίου, με την έννοια του δύσκολα προβλέψιμου, εμφανίζεται ήδη σε σχετικά απλά συστήματα, χωρίς πολλαπλές, αλλά με σύνθετες (μη-γραμμικές), αλληλεπιδράσεις. Τα συστήματα αυτά αποκαλούνται «χαοτικά». Θα παρουσιαστούν μερικά παραδείγματα και θα γίνει αναφορά στις βασικές ιδιότητες τους, όπως το λεγόμενο «φαινόμενο της πεταλούδας».

Μια τρίτη μορφή του τυχαίου, του απρόβλεπτου, συναντάται στα πολύπλοκα συστήματα, τα οποία αποτελούνται από πολλά μικρά και απλά υπο-συστήματα, με σχετικά απλής μορφής αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους. Ένα χαρακτηριστικό των συστημάτων αυτών είναι ότι μπορούν να αυτό-οργανωθούν, δηλαδή δείχνουν μια χαρακτηριστική εξέλιξη, ή τείνουν σε μια χαρακτηριστική κατάσταση, την οποία δε μπορούμε να προβλέψουμε, παρ’ όλο που γνωρίζουμε με ακρίβεια τη συμπεριφορά των υπο-συστημάτων (το σύνολο είναι περισσότερο - αναδύεται μια νέα κατάσταση - από το απλό άθροισμα των μερών). Θα γίνει αναφορά σε μερικά παραδείγματα πολύπλοκων συστημάτων, μεταξύ άλλων στη δυναμική εξέλιξη στο στέμμα του Ηλίου.