Αθήνα 12.4.2011, 14:32

"Το Αστικό Πράσινο στην Αειφόρο Ανάπτυξη των πόλεων" είναι το θέμα της Ημερίδας που θα πραγματοποιηθεί αύριο, Τετάρτη 13 Απριλίου 2011 και ώρες 10.20 με 13.00, στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Αμφιθέατρο 1).

Η Ημερίδα διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία της Επιστήμης των Οπωροκηπευτικών, το Εργαστήριο Ανθοκομίας και Αρχιτεκτονικής Τοπίου της Γεωπονικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την Αντιδημαρχία Περιβάλλοντος, Ποιότητας Ζωής και Ελεύθερων Χώρων του Δήμου Θεσσαλονίκης.

* Ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα της Ημερίδας και οι περιλήψεις των εισηγήσεων

Πρόγραμμα Ημερίδας

10.20-10.30 Χαιρετισμοί
10.30-11.00 «Ο κοινωνικός και οικονομικός ρόλος του αστικού πρασίνου», Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος, Ποιότητας Ζωής και Ελεύθερων Χώρων Δήμου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Ζέρβας.
11.00-11.30 «Ολοκληρωμένα δίκτυα πρασίνου: επαναφέροντας τη φύση στην πόλη», Γεωπόνος - Αρχιτέκτων Τοπίου, MLA, Δρ Μαρία Λιονάτου.
12.00-12.30 «Φυτεμένα δώματα», Επίκουρος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, PhD, Παναγιώτης Νεκτάριος.
12.00-12.30 «Επαναπροσδιορίζοντας τον υπαίθριο χώρο στην πόλη», Αρχιτέκτων Τοπίου, MLA, Έλλη Παγκάλου.
12.30-13.00 Παρεμβάσεις - Ερωτήσεις - Συζήτηση
13.00 Λήξη Ημερίδας
Οι εργασίες της Ημερίδας θα γίνουν στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων του Α.Π.Θ., στο  Αμφιθέατρο Ι, στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου.

Περιλήψεις των εισηγήσεων

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΔΙΚΤΥΑ ΠΡΑΣΙΝΟΥ: ΕΠΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ (Μαρία Λιονάτου)
Η συνεχής ανάπτυξη και εξέλιξη των πόλεων έχει ως θύμα της το αστικό περιβάλλον καθώς η αστική ρύπανση, η αλλοίωση της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος και των φυσικών χαρακτηριστικών του τοπίου, αλλά και η υποβάθμιση του φυσικού πλούτου αποτελούν τις βασικές οικογένειες προβλημάτων. Τα μπαζωμένα ρέματα στα όρια του αστικού χώρου, η ισοπέδωση των φυσικών κλίσεων, η αύξηση του συντελεστή δόμησης στις γειτονιές, ο κατακερματισμός και η άνιση κατανομή των χώρων πρασίνου, ο ελλιπής αειφόρος σχεδιασμός των αστικών ανοικτών χώρων  είναι μερικοί από τους δείκτες που σηματοδοτούν την επιτακτική ανάληψη μέτρων και αλλαγή στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδιασμού.
Στον αειφόρο σχεδιασμό και διαχείριση οι χώροι πρασίνου που  παραδοσιακά  είναι συνυφασμένοι   με  τα  πάρκα,  τους  κήπους  και  τις φυσικές  περιοχές  των  πόλεων,  εξελίσσονται  και  παίρνουν  διαφορετικές μορφές. Στη θέση τους προτείνονται συστήματα χώρων πρασίνου, οικολογικά δίκτυα,  διαδρομές  πρασίνου,  δίκτυα  ενδιαιτημάτων,  ζώνες  πρασίνου, παραθαλάσσιες και παραποτάμιες  ζώνες  πρασίνου. Οι επίσημες και ανεπίσημες δομές και θύλακες πρασίνου συνδέονται  χωρικά και οπτικά με πόλους έλξης της πόλης, ιστορικά και πολιτιστικά σύμβολα, δίνοντας τη  δυνατότητα  στους  κατοίκους  της κάθε γειτονιάς  να  έχουν  στη  διάθεσή  τους  διαδρομές  μεγάλου  μήκους  για ευχάριστους  και  ασφαλείς  περιπάτους.
Η σύγχρονη πόλη μετασχηματίζεται καθώς ένα ιστός πράσινων δομών εισρέει από τις περιαστικές περιοχές στις γειτονιές και συνενώνει υπάρχοντα στοιχεία πρασίνου ανακτώντας δομικά στοιχεία των πρώτων κηπουπόλεων.  Πιλοτικά μελετάται η γειτονιά της Τριανδρίας και παρουσιάζεται η μεθοδολογία σχεδιασμού του δικτύου πρασίνου στα όρια της δημοτικής κοινότητας. Προτείνεται ο προγραμματισμός και  η σύνδεση τόσο μονάδων πρασίνου όσο  λειτουργιών της γειτονιάς, εμπλουτίζεται  ο αστικός ιστός με φυσικούς πνεύμονες, εντάσσονται τα πεζοπορικά και ποδηλατικά μονοπάτια στις προτεινόμενες πορείες του δικτύου καθιστώντας την ευρύτερη πόλη πιο συνεκτική και δημιουργώντας μια παρέμβαση μεγάλης  περιβαλλοντικής και πολεοδομικής σημασίας.

ΦΥΤΕΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΑ (Π.Α. Νεκτάριος)
Η φυτοκάλυψη κτιριακών εγκαταστάσεων αποτελεί μία περιβαλλοντικά υπεύθυνη λύση λόγω των πολλαπλών πλεονεκτημάτων των φυτοδωμάτων και των κάθετων κήπων που περιλαμβάνουν την εξοικονόμηση της κτιριακής ενέργειας, τη μείωση της αστικής θερμικής νησίδας και τη βελτίωση του μικροκλίματος, τη μείωση της ηχορύπανσης, την επαναφορά της βιοποικοιλότητας, την κοινωνικοποίηση των κατοίκων, την εξοικονόμηση φυσικών πόρων, τη δημιουργία οικολογικών διαδρόμων εντός του αστικού ιστού, και τη μείωση της απορροής ομβρίων και των αιωρούμενων σωματιδίων. Τα φυτοδώματα διαχωρίζονται σε κατηγορίες (εντατικά, ημιεντατικά και εκτατικά) ανάλογα με το βάθος του υποστρώματος, το βάρος, το φυτικό υλικό, τις χρήσεις, τις διαχειριστικές απαιτήσεις, την αισθητική και το σχεδιασμό. Η μελέτη και κατασκευή των φυτοδωμάτων περιλαμβάνει πολλαπλές διαστρώσεις (φράγμα υδρατμών, θερμομόνωση, υγρομόνωση, μεμβράνες προστασίας, αποστραγγιστικά συστήματα, γεωυφάσματα, υπόστρωμα) για κάθε μία από τις οποίες υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Η έρευνα που έχει διεξαχθεί στη χώρα μας υποδεικνύει πως οι προδιαγραφές αυτές αν και προσφέρουν ένα καλό σκελετό χρειάζονται προσαρμογή στις κλιματικές συνθήκες της νότιας, ξηρικής Μεσογείου. Ταυτόχρονα απαιτείται προσεκτική επιλογή του φυτικού υλικού με θέσπιση κριτηρίων που αφορούν τη δυνατότητα αυτοπολλαπλασιασμού και επέκτασης, την αντοχή σε πυρκαγιές, την ανταγωνιστικότητα μεταξύ των ειδών και έναντι των ζιζανίων, το είδος του ριζικού συστήματος και την αντοχή σε περιβαλλοντικές καταπονήσεις, ώστε να δημιουργηθούν βιώσιμα φυτοδώματα και κάθετοι κήποι. Όσον αφορά τα συστήματα φυτοκάλυψης τοιχοποιίας αυτά αποτελούν συστήματα εντατικού τύπου και βασίζονται στην παροχή θρεπτικών και νερού μέσω συστήματος ανακύκλωσης, ανεξάρτητα της μεθοδολογίας κατασκευής και στήριξης.

ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΧΩΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ (Έλλη Παγκάλου)
Στις σύγχρονες ελληνικές πόλεις που αναπτύχθηκαν ραγδαία, χωρίς συνολικό σχεδιασμό και μέριμνα η σχέση μεταξύ δομημένου και υπαίθριου χώρου είναι, αναποφευκτα, ιδιαίτερα προβληματική. Η ποιότητα του υπαίθριου χώρου δεν πάσχει μόνο διότι αυτός δεν είναι επαρκής, αλλά και επειδή η μορφή και η δομή του αδυνατούν να παραλάβουν τις λειτουργίες  που θα τον ενέτασσαν στη ζωή της πόλης και θα τον έκαναν χρηστικό.
Η οργανική σημασία του υπαίθριου αστικού χώρου είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Τα σημαντικά κομβικά σημεία μιας πόλης αναφέρονται ουσιαστικά σε κενά, όπως πλατείες και πάρκα  και αποτελλούν τους πυλώνες της συλλογικότητας της πόλης επιτρέποντας τη δυνατότητα συνύπαρξης και συνάθροισης. Στον υπαίθριο αστικό χώρο απαντάται το πράσινο μέσα στην πόλη που εξασφαλίζει ένα υγιεινό και ευχάριστο αστικό περιβάλλον. Η υψηλή ποιότητα του υπαίθριου χώρου διασφαλίζει επίσης την ποιότητα του δομημένου τμήματος μιας πόλης.Ο επαρκής αερισμός και φωτισμός, οι ομαλές συνθήκες κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων, η προσβασιμότητα, ακόμα  και η ανάδειξη σημαντικών αρχιτεκτονικά κτιρίων εξαρτάται από την ποιότητα και την επάρκεια του ελεύθερου χώρου μέσα στον αστικό ιστό.
Κατανοώντας τη λειτουργική σημασία του υπαίθριου χώρου μιας πόλης μπορούμε να αντιληφθούμε  τις δυνατότητες και τη δυναμική που διαθέτει. Δεν πρόκειται ούτε για το χώρο που προέκυψε ανάμεσα στα κτίρια, ουτε για «τυχαία» κενά που δεν αξιοποιήθηκαν μέσα στην πόλη και δεν είναι απλώς ο απαιτούμενος χώρος για την επαρκή κυκλοφορία.
Ο σχεδιασμός με μέριμνα και φροντίδα τόσο στο επίπεδο της κατασκευής όσο και στο επίπεδο της συντήρησης και προστασίας του, η επάρκεια του ώστε να λειτουργεί σαν οργανικό κομμάτι της πόλης, η σωστή κατανομή του μέσα στον αστικό ιστό ώστε τα ωφέλη του να αναφέρονται σε ολόκληρη την πόλη, είναι παράμετροι που οι διαχειριστές του δημόσιου χώρου τόσο σε δημιουργικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψιν.

Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ (Κωνσταντίνος Ζέρβας)
Μέσα στα πλαίσια των χαρακτηριστικών της σύγχρονης πόλης, το πράσινο και οι ελεύθεροι χώ-ροι, που είναι διαθέσιμοι για τους πολίτες παύουν να έχουν εξωραϊστικό χαρακτήρα και αποκτούν  μια σειρά από ζωτικούς ρόλους και λειτουργίες. Στις σημερινές συνθήκες εκτός από τα περιβαλλον-τικά και οικολογικά οφέλη το αστικό πράσινο έχει επιφορτιστεί με τον πρόσθετο ρόλο της κοινωνι-κής, ψυχολογικής και οικονομικής διεξόδου. Τα οφέλη και οι λειτουργίες αυτές είναι:
• Υγεία: Τα πάρκα και το αστικό πράσινο γενικότερα μπορούν να βελτιώσουν την υγεία και την δι-άθεση των κατοίκων μιας πόλης.
• Εκπαίδευση: Τα οφέλη και οι λειτουργίες της βλάστησης για μια πόλη μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης.
• Αναψυχή: Αστικοί και περιαστικοί χώροι πρασίνου όπως πάρκα, άλση, και περιαστικά δάση απο-τελούν χώρους αναψυχής και ξεκούρασης.
• Μείωση της παραβατικότητας: Μελέτες έχουν δείξει μείωση της εγκληματικότητας και παραβα-τικότητας σε περιοχές με αυξημένα ποσοστά πρασίνου.
• Αύξηση της κοινωνικής επαφής μεταξύ των πολιτών: Οι χώροι πρασίνου δίνουν την ευκαιρία κοινωνικών συναναστροφών και επαφής μεταξύ των κατοίκων μιας περιοχής.
• Εργασία: Η διαχείριση του αστικού πρασίνου μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης στους κατοίκους μιας πόλεως και είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις φτωχότερες χώρες.
• Αύξηση της αξίας των ιδιοκτησιών: Ιδιοκτησίες οι οποίες βρίσκονται πλησίον πάρκων ή χώρων πρασίνου γενικότερα έχουν μεγαλύτερη ζήτηση και συνεπώς μεγαλύτερη οικονομική αξία.
• Παραγωγή υλικών αγαθών: Στις αναπτυσσόμενες καθώς και στις φτωχότερες χώρες το αστικό πράσινο συμβάλει στην παραγωγή υλικών όπως τροφής, καυσίμων και ξυλείας.
Τέλος  θα  πρέπει να αναφέρουμε ότι σήμερα κανείς δεν αμφισβητεί πως οι οικολογικές λειτουργίες του πρασίνου έχουν και αυτές κοινωνικοοικονομική αξία(ψύξη – θέρμανση, μικροκλίμα, ρύπανση).
Καλούμαστε λοιπόν να διαχειριστούμε και να σχεδιάσουμε τους ελεύθερους χώρους,  προτεί-νοντας λύσεις ανάσας που θα  αυξήσουν  το πράσινο, θα είναι βιώσιμοι και θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των κατοίκων της πόλης μας.