Αθήνα 28.1.2010, 16:12

«Οι Βαλκανικές χώρες, προοπτικές εισόδου κατασκευαστικών εταιρειών και απασχόλησης Ελλήνων τεχνικών στην αγορά τους», είναι το θέμα της Ημερίδας που πραγματοποιείται σήμερα, Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2010 και ώρες 14.00 με 20.00, στο Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας, μεταπτυχιακοί φοιτητές του μαθήματος «Διοίκηση και Διαχείριση Έργων στο Διεθνές Περιβάλλον» θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα των ερευνών που έκαναν στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών τους εργασιών. Υπεύθυνος διδασκαλίας του μαθήματος είναι ο Καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ, Αριστοτέλης Νανιόπουλος.

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, κάποια κύρια συμπεράσματα της εκδήλωσης συνοψίζονται παρακάτω:

1. Η Βαλκανική αποτελεί το φυσικό γεωγραφικό και οικονομικό χώρο με τον οποίο γειτνιάζει και αλληλεπιδρά η χώρα μας. Σε ό,τι αφορά την Ανατολική Βαλκανική η είσοδος της Ρουμανίας και Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε κοινά πλέον χερσαία σύνορα της χώρας μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

2. Η Δυτική Βαλκανική μετά τον πόλεμο την οικονομικοπολιτική στασιμότητα και την έλλειψη επενδύσεων βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε ανοδική πορεία έχοντας αξιοσημείωτες εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα.

3. Η επέκταση των Ελληνικών επιχειρήσεων, και ιδιαιτέρα των τραπεζών στα Βαλκάνια παρέχει την ευκαιρία στις επιχειρήσεις, και κατ’ επέκταση στην Ελληνική οικονομία, να επιτύχουν γρηγορότερους ρυθμούς ανάπτυξης, έτσι ώστε να επιτευχθεί η πραγματική σύγκλιση της Ελληνικής οικονομίας με αυτές των δυτικών χωρών πιο σύντομα. Τα Βαλκάνια είναι η «ευκαιρία» της Ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα είναι από τους μεγαλύτερους επενδυτές στα Βαλκάνια, ενώ οι επίσημοι αριθμοί υποεκτιμούν το μέγεθος των Ελληνικών επενδύσεων στα Βαλκάνια.

4. Οι Έλληνες επιχειρηματίες έχουν βρει πρόσφορο έδαφος πραγματοποίησης μεγάλων επενδύσεων στα Βαλκάνια σε σχέση με το οικονομικό μέγεθος της Ελλάδας. Οι Ελληνικές επενδύσεις είναι σημαντικές όχι μόνο σε όγκο επενδυμένων κεφαλαίων αλλά και σε αριθμό. Παρόλα αυτά, εθνική στρατηγική για τη διείσδυση της ελληνικής επιχειρηματικότητας στα Βαλκάνια δεν υπάρχει. Οι περισσότερες από τις μέχρι τώρα οικονομικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες ήταν αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας και όχι εθνικής πολιτικής.

5. Οι ξένοι επενδυτές από τη Δυτική Ευρώπη δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τις αιφνιδιαστικές αλλαγές και τα κενά στο νομικό πλαίσιο κάθε χώρας υποδοχής επενδύσεων, όπως είναι οι Έλληνες επιχειρηματίες. Έτσι, οι Έλληνες έχουν ένα σημαντικό προβάδισμα. Επιπλέον, οι κουλτούρες αυτών των λαών είναι παρόμοιες με των Ελλήνων. Οι πολίτες των Βαλκανίων μπορούν και πιο εύκολα να συνεννοηθούν μεταξύ τους και με τον τρόπο αυτό γεννιέται πιο εύκολα εμπιστοσύνη στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Τέλος, οι  Έλληνες επενδυτές κερδίζουν έναντι των ξένων επενδυτών από τη Δυτική Ευρώπη, και λόγω γεωγραφικής θέσης, η Ελλάδα είναι πολύ κοντά στις βόρειες γείτονες χώρες των Βαλκανίων.

6. Η Ελλάδα θα πρέπει να αποκτήσει εθνική στρατηγική, να εκμεταλλευτεί το ναυτιλιακό πλεονέκτημα που έχει, καθώς και να εκμεταλλευτεί τις επενδυτικές ευκαιρίες, ιδιαίτερα στις χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία που τώρα λαμβάνουν το 1ο κοινοτικό πακέτο στήριξης.

7. Οι ελληνικές επενδύσεις κατέχουν σημαντική θέση στις χώρες της Ν.Α. Ευρώπης. Το συνολικό επενδεδυμένο ελληνικό κεφάλαιο (1996-2008) ξεπερνά τα 16,288 δισ. €. Συνυπολογίζοντας δε τις επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί από επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων μέσω των θυγατρικών τους σε τρίτες χώρες, όπως η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία κ.ά., το πραγματικό μέγεθος των συνολικών ελληνικών επενδύσεων είναι σαφώς μεγαλύτερο. Το 2008, η χώρα μας εκτιμάται ότι κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στην Αλβανία, την Π.Γ.Δ.Μ. και τη Σερβία, την τρίτη θέση στη Ρουμανία και την τέταρτη στη Βουλγαρία. Η αξία των ελληνικών επενδύσεων που έχουν υλοποιηθεί στις χώρες των Βαλκανίων, εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 11,888 δισ. €. Σύμφωνα με στοιχεία του Τουρκικού Υπουργείου Οικονομικών η Ελλάδα κατέλαβε την 3η θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών τα έτη 2006 και 2007. Oι τομείς που συγκεντρώνουν τις υψηλότερες ελληνικές επενδύσεις είναι: Ο τραπεζικός, οι τηλεπικοινωνίες, η βιομηχανία τροφίμων, η ενέργεια και οι κατασκευές, ενώ σημαντική δραστηριότητα παρατηρείται επίσης στους κλάδους σιδήρου, αλουμινίου, ορυχείων-μαρμάρων και τσιμέντου.

8. Σημειώνεται ότι κίνητρα για επενδύσεις στις χώρες της περιοχής παρέχονται από το Ελληνικό Σχέδιο για την Οικονομική Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων - ΕΣΟΑΒ, καθώς ποσοστό 20% του συνολικού προϋπολογισμού του, ήτοι 106,80 εκ. ευρώ, διατίθεται για συγχρηματοδότηση ιδιωτικών παραγωγικών επενδύσεων ξένων επενδύσεων λαμβάνοντας υπόψη και την ευρωπαϊκή προοπτική αυτών.

9. Η βαλκανική αγορά των 130 και πλέον εκατομμυρίων κατοίκων προσφέρει αμέτρητες ευκαιρίες ανάπτυξης και προμήθειας προϊόντων και υπηρεσιών. Οι περισσότερες χώρες έχουν υπογράψει μεταξύ τους συμφωνίες που προάγουν το ελεύθερο εμπόριο και επιπλέον έχουν συνάψει διμερείς σχέσεις συνεργασίας με κράτη εκτός της Βαλκανικής. Το γεγονός αυτό προσφέρει δυνατότητες πρόσβασης σε ακόμα μεγαλύτερες αγορές. Σε κάποιες περιπτώσεις η «ενεργή αγορά» υπερβαίνει τα 700 εκατομμύρια κατοίκους  λόγω των διμερών εμπορικών σχέσεων. Για παράδειγμα, η Σερβία έχει ελεύθερη εμπορική σχέση με τη Ρωσία, μια αγορά με 140  εκατομμύρια κατοίκους και η ΠΓΔΜ έχει ανάλογη συμφωνία με την Ουκρανία με 50 εκατομμύρια κατοίκους.

10. Παρά το γεγονός ότι, σε κάποιες περιπτώσεις χωρών, το πολιτικό περιβάλλον δεν έχει ακόμα σταθεροποιηθεί, οι επιχειρηματικές επενδύσεις, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές εταιρειών συνεχίζονται με γοργό ρυθμό.

11. Συμπερασματικά τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα  της βαλκανικής αγοράς καθώς επίσης και τα προσδοκώμενα οφέλη από την δραστηριοποίηση  ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών και Ελλήνων τεχνικών στα Βαλκάνια, συνοψίζονται ως εξής:
• «πλατιά» διαστρωμάτωση πληθυσμιακού στοιχείου με συνεχώς αυξανόμενη αγοραστική δύναμη
• Περιοχή ελεύθερου εμπορίου με διαρκώς αναδυόμενες εμπορικές και βιομηχανικές ζώνες
• Απεριόριστο, έμπειρο και φθηνό εργατικό δυναμικό,
• Αυξανόμενη τουριστική κίνηση που δημιουργεί ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης ακινήτων
• Περιοχή όπου νέα προϊόντα, υπηρεσίες και καινοτόμες διεργασίες γίνονται περιζήτητα, ενώ ο ανταγωνισμός είναι χαμηλός
• Μοναδικές ευκαιρίες λόγω διαρκών ιδιωτικοποιήσεων .

12. Οι μεγάλες και ώριμες εταιρείες προτιμούν τις χώρες των ανατολικών Βαλκανίων, ίσως και γενικά των χωρών που είναι μέλη της Ε.Ε., λόγω της σταθερότητας της πολιτικής κατάστασης και ευνοϊκών φορολογικών όρων. Ακόμη, υπάρχει φθηνό εργατικό δυναμικό και χαμηλό κόστος ζωής (εκτός της Ρουμανίας). Στη Ρουμανία,  υπάρχει μεγάλη προσφορά σε γη. Ευνοϊκή φαίνεται η αγορά γης στη Σλοβενία, και η εγκατάσταση βιομηχανίας, με σκοπό να γίνει εκμετάλλευση των υπόλοιπων κονδυλίων, τα οποία θα πρέπει να απορροφηθούν έως το 2013. Η αγορά γης σε συνδυασμό με εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, δείχνει να είναι μία καλή προοπτική, καθώς ο τομέας αυτός είναι ένας από τους κύριους της οικονομίας των χωρών αυτών.

13. Η Σερβία και η Αλβανία έχουν νοοτροπία πιο κοντά στα ελληνικά δεδομένα. Οι Ρουμάνοι και οι Βούλγαροι αντιμετωπίζουν γενικά όλους τους ξένους με τον ίδιο τρόπο, κάτι που πολλές φορές είναι προτιμότερο, ενώ οι περιοχές Βοσνίας, Μαυροβουνίου, Κροατίας και Σλοβενίας δείχνουν να έχουν μεγαλύτερη επαφή με χώρες της Δυτικής Ευρώπης, ίσως επειδή τους πλησίασαν νωρίτερα και έχουν δημιουργήσει ήδη μια παράδοση. Τέλος ιδιαίτερη περίπτωση είναι τα Σκόπια που ενώ είναι πολύ κοντά μας ως νοοτροπία, τα γνωστά πολιτικά προβλήματα δημιουργούν δυσπραγία στις διμερείς σχέσεις.

14. Μια ελληνική κατασκευαστική εταιρεία μπορεί να δραστηριοποιηθεί στις Βαλκανικές χώρες, εφόσον το επιλέξει στρατηγικά καθώς ευνοεί η απόσταση αλλά και η νοοτροπία. Μην ξεχνάμε ότι τα τελευταία χρόνια εργάζονται σε ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες πολλοί αλλοδαποί από τις συγκεκριμένες χώρες σε διάφορες βαθμίδες. Επίσης υπάρχουν αρκετοί συνάδελφοι μηχανικοί που έχουν σπουδάσει σε αυτές τις χώρες και γνωρίζουν την γλώσσα αλλά και τις ιδιαιτερότητες.

15. Οι εγγυήσεις που απαιτούνται αναφέρονται σε κάθε διακήρυξη και είναι οι τυπικές που υπάρχουν και στα έργα στην Ελλάδα. Οι τοπικές εταιρείες ενδιαφέρονται συνήθως για κοινοπραξίες με ελληνικές καθώς οι τελευταίες μπορούν να συνεισφέρουν αφενός μεν σε αναφορές που απαιτούνται από την διακήρυξη, αφετέρου δε σε οικονομική ευρωστία που είναι απαραίτητη για μεγάλα έργα υποδομής.

16. Οι υποψήφιες επιχειρήσεις ή υποψήφιοι επενδυτές που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στις Βαλκανικές χώρες είναι απαραίτητο να λάβουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της χώρας και να προετοιμαστούν κατάλληλα. Στις μέρες μας μεγαλύτερη δραστηριοποίηση υπάρχει στην Ρουμανία καθώς "τρέχουν" κοινοτικά κονδύλια. Αυτή την περίοδο τα μεγάλα  έργα υποδομής, καθώς η οικονομική ύφεση έχει προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην οικοδομική  δραστηριότητα, και γενικότερα στα ιδιωτικά έργα.

17. Όλες οι Βαλκανικές χώρες παρουσιάζουν μεγάλη ανάπτυξη στον κατασκευαστικό τομέα, σε γενικές γραμμές. Το σημαντικό είναι να αξιολογούνται σωστά οι "ευκαιρίες" που πολλές φορές κρύβουν παγίδες.
Πολλές Ελληνικές  κατασκευαστικές εταιρείες ενεργοποιήθηκαν στο χώρο της Βαλκανικής αλλά όχι πάντα με καλά αποτελέσματα.

18. Τα Βαλκάνια δεν απογοητεύουν τους Έλληνες που τους στήριξαν, αλλά και με τη σειρά τους οι Έλληνες δεν πρέπει να απογοητεύσουν τα Βαλκάνια που τους εμπιστεύτηκαν.

* Ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα της Ημερίδας.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Βαλκανική, Γενικά θέματα
14.00-14.20: Εργασιακές κουλτούρες σε χώρες της Βαλκανικής και ανθρώπινο δυναμικό.
Παρθενοπούλου Νικολέτα, Σταυρούλη Σαβίνα

14.20-14.40: Διαβίωση και καθημερινότητα στις Βαλκανικές χώρες.
Σπύρου Δημήτρης, Ταμβάκης Παύλος

14.40-15.00: Φορείς χρηματοδότησης και σχετικά προγράμματα που αφορούν το χώρο της Βαλκανικής.
Σαούλιας Γιώργος, Τσακάλωφ Θεμιστοκλής

15.00-15.20: Ελλάδα και οι Βαλκανικές χώρες στα βόρεια σύνορά της. Ιστορική παρουσία και σύγχρονη πραγματικότητα.
Φραγκίδου Άννα, Φραγκουλίδου Αναστασία

15.20-15.40: Διάλειμμα

Ανατολική Βαλκανική
15.40-16.00: Βασικά στοιχεία οικονομικής γεωγραφίας για τα Ανατολικά Βαλκάνια.
Σαββιλωτίδου Μαρία, Τζοβάρα Ιωάννα
16.00-16.20: Κύρια ιστορικά, οικονομικά, πολιτικά, πολιτιστικά στοιχεία της Βουλγαρίας.
Στρατάκη Μαρία, Τσολαρίδου Αναστασία

16.20-16.40: Η κατασκευαστική δραστηριότητα στη Βουλγαρία.
Μαγκαφίνη Ανθούλα, Φαρμάκης Γιώργος

16.40-17.00: Διάλειμμα

17.00-17.20: Η κατασκευαστική βιομηχανία στη Ρουμανία. Διοικητική οργάνωση και θεσμικό πλαίσιο.
Ζαγάρα Ευανθία, Τσεχελίδου Ελένη

17.20-17.40: «Είσοδος» ελληνικών εταιριών στην κατασκευαστική αγορά της Ρουμανίας.
Μπεκιάρης Ιωάννης, Τσαούσογλου Αλέξανδρος

17.40-18.00: Η εμπειρία δραστηριοποίησης εταιρείας στη Ρουμανία.
Καλαμάτας Σπυρίδων

18.00-18.20: Διάλειμμα

Δυτική Βαλκανική
18.20-18.40: Βασικά στοιχεία οικονομικής γεωγραφίας για τα Δυτικά Βαλκάνια.
Δαμιανού Αγγελική, Μπούκη Αλεξάνδρα

18.40-19.00: Σχέσεις Δυτικών Βαλκανικών χωρών με την Ευρωπαϊκή Ένωση και επιχειρηματικότητα. Οι περιπτώσεις Σερβίας, Κοσσυφοπεδίου, Μαυροβουνίου και Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Θεοδωρίδου Ιωάννα, Κοϊνάκης Χρυσόστομος

19.00-19.20: Σχέσεις Δυτικών Βαλκανικών χωρών με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η περίπτωση της Αλβανίας.
Μήτκα Αγγελική, Χατζηκρανιώτη Ζωή

19.20-19.40: Ο κατασκευαστικός τομέας της Αλβανίας και δυνατότητες δραστηριοποίησης Ελληνικών εταιριών.
Οικονόμου Νεκτάριος, Σκαρβελάκης Στέλιος

19.40-20.00: Προοπτικές δραστηριοποίησης ελληνικών επιχειρήσεων στον οικονομικό χώρο της Σερβίας.
Μπάρμπας Αλέξανδρος, Ταβλίκος Σπύρος
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Υδραυλικής (1ος όροφος) της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ