Στην εκδήλωση, που διοργάνωσε το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΚΑΝΕΠ) της ΓΣΕΕ, το οποίο παρουσίασε και ευρήματα σχετικής έρευνας, συμμετείχαν εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας, της εκπαιδευτικής κοινότητας, των κοινωνικών εταίρων και εμπειρογνωμόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του ΚΑΝΕΠ, η ανεργία, η περιθωριοποίηση των νέων και η απορυθμισμένη λειτουργία της αγοράς εργασίας, και η σχέση τους με την Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, αποτελούν κλειδί για την κατανόηση της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης της χώρας.

Από τα ερευνητικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο προκύπτουν αξιοσημείωτα συμπεράσματα που δεν αφορούν απλώς την Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση αλλά τη γενικότερη οικονομική και κοινωνική κρίση που μαστίζει τη χώρα από το 2008.

Διαπιστώθηκε ότι η κρίση στην ΕΕΚ, η ανεργία των νέων και ιδίως το απαράδεκτα υψηλό ποσοστό των Neets 27,1% (το υψηλότερο ποσοστό σε όλη την ΕΕ) και το παρωχημένο μοντέλο της ελληνικής επιχειρηματικότητας, ερμηνεύουν τη στασιμότητα στην οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία.

Η κατάρρευση των πιο μοντέρνων μορφών επιχειρήσεων (start-ups, τεχνοβλαστοί), το brain drain, το γεγονός ότι το 1/3 των νέων είναι απολύτως αποκλεισμένο από την εκπαίδευση και από την εργασία, η επιχειρηματική εμμονή σε ένα μοντέλο «έντασης εργασίας» και όχι «έντασης γνώσης» καταδεικνύουν την αναγκαιότητα θεμελίωσης ενός ριζοσπαστικού, καινοτόμου μοντέλου Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, όπως ζητούν επιτακτικά τα συνδικάτα του κόσμου της εργασίας.

Σύμφωνα με την έρευνα «Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, Ελληνική οικονομία και αναπτυξιακές προοπτικές: Δείκτες και Μεγέθη σε Ελλάδα και Ευρώπη» (διαφάνειες παρακάτω στα συνημμένα):

- Η ελκυστικότητα της επαγγελματικής εκπαίδευσης παραμένει σρην χώρα μας χαμηλή, παρότι καταγράφεται αύξηση του μαθητικού της πληθυσμού, ενώ η πρόσβαση των αποφοίτων της στα αντίστοιχης ειδικότητας και κλάδου ανώτατα τεχνολογικά ιδρύματα της χώρας δεν θεωρείται αυτονόητη.

- Η εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων και των επαγγελματικών συλλογικοτήτων στο σχεδιασμό και στη διαμόρφωση των 67 προγραμμάτων σπουδών, του πλαισίου λειτουργίας του εξειδικευμένου ανά ειδικότητα θεσμού της μαθητείας και της πιστοποίησης των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων ανά κλάδο και ειδικότητα της Επαγγελματικής εκπαίδευσης, καθώς και η σύνδεσή τους με τα αντίστοιχα επαγγελματικά περιγράμματα είναι εμφανώς υποτιμημένη, αν όχι ανύπαρκτη.

- Η εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας –και συνακόλουθα η εκπαιδευτική της πολιτική– υποτιμά την ουσιαστική σύνδεση της εκπαίδευσης με την ανάπτυξη της χώρας. Η συνεχής απαξίωση στην κοινωνική συνείδηση της Επαγγελματικής Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και του Τεχνολογικού τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν αποτελεί στρατηγική επιλογή της χώρας, αλλά σημαντικότατη παθογένεια ενός συστήματος που έχει ήδη προσπεραστεί από την πραγματικότητα.

Μεγέθη επιχειρήσεων (κατά κλάδο) στην Ελλάδα (διαφάνειες παρακάτω στα συνημμένα)

- Οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα αποτελούν το σώμα της ελληνικής επιχειρηματικότητας (το 99,6% των επιχειρήσεων), απασχολούν το 76,0% τους συνόλου των εργαζομένων στις ελληνικές επιχειρήσεις και παράγουν το 56,0% της συνολικής προστιθέμενης αξίας που παράγει το σύνολο των επιχειρήσεων στη χώρα.

- Στην περίοδο από το 2008 και μετά οι πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα υπέστησαν ισχυρό πλήγμα από την οικονομική κρίση ανάλογο του αντίστοιχου που υπέστησαν τα φυσικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα, το 2014 έχασαν το 1/5 της δυναμικής τους (175.844 επιχειρήσεις), οδήγησαν στην ανεργία το 25,0% των εργαζομένων τους (498.486 εργαζόμενους) και απώλεσαν το 35,3% της προστιθέμενης αξίας τους (14,7 δισ.€) έναντι του 2008. Η κατάρρευση αυτού του τομέα επιχειρηματικότητας και η μη ανάκαμψή του έως σήμερα είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε τη γενικότερη αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να εξέλθει από την κρίση.

- Ας σημειωθεί ότι στη συγκεκριμένη κατηγορία επιχειρηματικότητας ανήκουν οι καινοφανείς επιχειρήσεις έντασης γνώσης, οι νεοφυείς επιχειρήσεις (startup) και οι τεχνοβλαστοί (spin-offs), ευρύτερα η νεανική επιχειρηματικότητα και το σύνολο σχεδόν των φορέων της κοινωνικής & αλληλέγγυας οικονομίας στη χώρα.

Ανεργία νέων στην Ελλάδα (διαφάνειες παρακάτω στα συνημμένα)

- Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα δεν ανταμείβει το επίπεδο τεχνολογικής εξειδίκευσης των αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Υιοθετεί ένα μοντέλο που προκρίνει ως ικανοποιητικά προσόντα εργασίας (α) τον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, (β) τη γνώση της Αγγλικής σε επίπεδο Proficiency (αναγνωρισμένο δίπλωμα επάρκειας για διδασκαλία της Αγγλικής) και (γ) την τριετή προϋπηρεσία στο αντικείμενο. Ωστόσο, το αντικείμενο εργασίας που προσφέρεται είναι για απόφοιτο Λυκείου (ISCED 3) και η εργασία αμείβεται με μισθό κατώτερο του αποφοίτου Γυμνασίου (ISCED 2).

- Η συγκεκριμένη τάση διογκώνει τα φαινόμενα του brain-drain (διαρροή εγκεφάλων) και brain-waist (σπατάλη εγκεφάλων).

- Το πιο δραματικό στοιχείο που προκύπτει από την ανάλυση του προφίλ της ανεργίας των νέων είναι ότι η χώρα μας κατέχει την ντροπιαστική πρωτιά στην ΕΕ του δείκτη των NEETs (Νέοι εκτός Εκπαίδευσης, Απασχόλησης ή Κατάρτισης). Το ποσοστό 27,1% για το 2015 σημαίνει ότι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι των νέων ανθρώπων της χώρας είναι ολοκληρωτικά περιθωριοποιημένο με πολύ μικρές πιθανότητες επανένταξης στον ομαλό ακαδημαϊκό και εργασιακό βίο.

- Σε αντίθεση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο κυρίως ο δημόσιος τομέας της οικονομίας στην Ελλάδα επενδύει στην Έρευνα και Ανάπτυξη, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του ιδιωτικού τομέα είναι δυσανάλογα χαμηλότερο. Η αγορά αμύνεται ακόμα για μια οικονομία έντασης εργασίας έναντι μιας οικονομίας έντασης γνώσης.

Ενδιαφέροντα στοιχεία κατέδειξε η αξιολόγηση του προγράμματος Ενδοσχολικής Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών στον θεματικό κύκλο «Σχολείο και Απασχόληση» (διαφάνειες στα συνημμένα).

Με βάση τους 243 εκπαιδευτικούς του δείγματος που κλήθηκαν να απαντήσουν σε σειρά ερωτημάτων στις ακόλουθες θεματικές: α) Γενική εικόνα της επαγγελματικής εκπαίδευσης, β) Σχέση των εκπαιδευτικών ΕΠΑΛ με το επάγγελμα τους, γ) Η Μαθητεία και δ) Ρόλος των ερευνητικών οργανισμών των συνδικάτων, προέκυψαν τα ακόλουθα:

- Παράγοντες βελτίωσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης

- Βελτίωση υποδομών και παροχή τεχνικών μέσων

- Πληρέστερη αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων

- Προνομιακή πρόσβαση των αποφοίτων στα ΑΕΙ (58,2%)

- Παράγοντες βελτίωσης της σχέσης με το επάγγελμα του εκπαιδευτικού ΕΠΑΛ

- Περισσότερη και ποιοτικότερη επιμόρφωση (79,2%)

- Δυνατότητα άσκησης επαγγέλματος ειδικότητας κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής καριέρας (56%)

- Χρηματικές απολαβές (47,6%)

- Πιθανά προβλήματα στη λειτουργία του θεσμού της μαθητείας

- Εκμετάλλευση μαθητευομένων από τους εργοδότες (87,6%)

- Μη αποτελεσματική σύνδεση θεωρίας και πράξης (76,8%)

- Μη σεβασμός εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας από τους εργοδότες (58,4%)

- Πεδία παρέμβασης των συνδικαλιστικών ερευνητικών οργανισμών

- Διασύνδεση των σχολικών μονάδων με τους χώρους εργασίας (79,2%)

- Υλοποίηση επιμορφωτικών προγραμμάτων (75,2%)

- Παρακολούθηση τήρησης όρων εργατικής νομοθεσίας στην μαθητεία και την πρακτική άσκηση (62,4%).

Την εκδήλωση άνοιξε ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΚΑΝΕΠ  -ΓΣΕΕ Μ. Κουρουτός, ο οποίος τόνισε ότι τα συνδικάτα των εργαζομένων έχουν ως βασικές προτεραιότητες τη θεμελίωση ενός ριζοσπαστικού συστήματος Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, την ισότιμη ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε αυτό και την αντιμετώπιση του φαινομένου των Neets. Έκρουσε δε τον κώδωνα κινδύνου, λέγοντας πως, παρά τις θετικές πρωτοβουλίες που λαμβάνονται τον τελευταίο καιρό για την ΕΕΚ, ορισμένοι επιχειρούν να αποκλείσουν τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων από τα θεσμικά όργανα λήψης των αποφάσεων.

Ο Πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γ. Παναγόπουλος αναφέρθηκε στην ποιοτική προσφορά των επιστημονικών φορέων των εργατικών και εργοδοτικών οργανώσεων, θεωρώντας ότι παίζουν κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση καινοτόμων προτάσεων για ζητήματα που άπτονται της διασύνδεσης της εκπαίδευσης με την εργασία. Εξέφρασε όμως τον έντονο προβληματισμό του για την ιδιότυπη οικονομική ασφυξία που έχει επιβληθεί από την πολιτεία στους επιστημονικούς φορείς των κοινωνικών εταίρων. Επεσήμανε δε ότι το πολυδιαφημιζόμενο “dual system” που σήμερα εμφανίζεται ως καινοτομία στην Ελλάδα λειτουργεί υπό την αιγίδα του ΟΑΕΔ από τη δεκαετία του ’50.

Ο Πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γ. Καββαθάς υπογράμμισε ότι είναι αναγκαία συνθήκη η συνεργασία των κοινωνικών εταίρων προκειμένου να έχουμε στη χώρα υψηλού επιπέδου ΕΕΚ με σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα, επαγγελματικά περιγράμματα και πρακτικές στο χώρο εργασίας. Υποστήριξε ότι η ΓΣΕΒΕΕ τάσσεται κατηγορηματικά ενάντια στο μοντέλο της υποβαθμισμένης ΕΕΚ με φτωχή ειδίκευση και κακοπληρωμένο εργατικό δυναμικό και στηρίζει έμπρακτα μία ισχυρή, ποιοτική ΕΕΚ με εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης που θα δημιουργήσουν υπεραξία για τις επιχειρήσεις.

Στη συνέχεια ο επιστημονικός συνεργάτης του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ Ν. Παίζης παρουσίασε στοιχεία της έρευνας με τίτλο «Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, Ελληνική οικονομία και αναπτυξιακές προοπτικές: Δείκτες και Μεγέθη σε Ελλάδα και Ευρώπη». Ο ερευνητής, μέσα από τα ερευνητικά συμπεράσματα, σκιαγράφησε το ζοφερό τοπίο της ΕΕΚ στην Ελλάδα, παρουσιάζοντας αριθμητικά στοιχεία που καταδεικνύουν την υποεκπροσώπησή της στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ανέδειξε επίσης τις παθογένειες της αγοράς εργασίας και του ελληνικού επιχειρηματικού μοντέλου, τονίζοντας ότι το κλειδί για την κατανόηση της οικονομικής κρίσης και την αδυναμία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας έγκειται στον συνδυασμό κατάρρευσης της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και έλλειψης ποιοτικής και στοχευμένης ΕΕΚ.

Ο επιστημονικός συνεργάτης του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ και Αν. Καθηγητής ΕΑΠ Μ. Κουτούζης, με τη σειρά του, παρουσίασε τα ισχύοντα μοντέλα του συστήματος διακυβέρνησης της ΕΕΚ στον διεθνή χώρο τονίζοντας ότι το “συλλογικό μοντέλο” –σε αντιδιαστολή με το “κρατικό” ή το “αγοροκεντρικό”– που εμπλέκει ενεργά όλους τους κοινωνικούς εταίρους στη λήψη των αποφάσεων, αποτελεί μία ελκυστική επιλογή για τη χώρα.

O Διευθυντής του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ Χρ. Γούλας και ο Επιστημονικός Συνεργάτης του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ και Επικ. Καθηγητής Κοινωνιολογίας Νίκος Φωτόπουλος έθεσαν τους κεντρικούς άξονες προβληματισμού της συζήτησης, επί των οποίων τοποθετήθηκαν ακολούθως οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης και των πολιτικών κομμάτων. Ειδικότερα ο Υφυπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Δ. Μπαξεβανάκης εκτίμησε ως πολύτιμη τη συμβολή των ερευνητικών εργασιών και γενικότερα τη συνεργασία των κοινωνικών εταίρων στον δημόσιο διάλογο για την ΕΕΚ. Ο Βουλευτής της ΔΗ.ΣΥ. και πρ. Υφυπουργός Παιδείας Θ. Παπαθεοδώρου μίλησε για την αναγκαιότητα διασύνδεσης της εκπαίδευσης με την απασχόληση και τόνισε ότι πρέπει να εφαρμοστεί ένα μοντέλο παραγωγικότητας και όχι “αγορών”. Ο Βουλευτής και υπεύθυνος του Τομέα Παιδείας του Ποταμιού κ. Γ. Μαυρωτάς σημείωσε ότι η καταπολέμηση της ανεργίας και η ενίσχυση του “επιχειρείν” μπορεί να γίνει μόνο με την άμεση αναβάθμιση της ΕΕΚ και την μετατροπή του ΕΠΑΛ σε σχολείο πρώτης επιλογής. Ο Βουλευτής και υπεύθυνος για την ΕΕΚ στον Τομέα Παιδείας της Ν.Δ. Γ. Ανδριανός τόνισε ότι με την ανεργία των νέων στο 50% και την επικράτηση ευέλικτων μορφών απασχόλησης, τη μείωση των γεννήσεων και το brain drain, είναι αναγκαίο, με τη συμβολή των κοινωνικών εταίρων, να σφυρηλατηθεί ένα μοντέλο ΕΕΚ που θα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του μέλλοντος. Ο Ειδικός Γραμματέας του ΣΕΠΕ κ. Ν. Ηλιόπουλος, εκπροσωπώντας την Υπ. Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κα Έ. Αχτσιόγλου, έκανε λόγο για την ανάγκη καταπολέμησης των εκπαιδευτικών ανισοτήτων μέσω της ενίσχυσης της ΕΕΚ, ενώ επεσήμανε πως σε πολλές επιχειρήσεις καταπατώνται εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των μαθητευόμενων που διασφάλισε η σημερινή κυβέρνηση. Τέλος, το λόγο πήρε ο πρ. Υπουργός Παιδείας Ν. Φίλης, ο οποίος, αφού αναφέρθηκε στη σημαντική ερευνητική συνεισφορά του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ, τόνισε ότι ο αγώνας ενάντια στο ακραίο νεοφιλελεύθερο μοντέλο της αγοράς είναι δύσκολος και πως η ποιοτική, δημόσια ΕΕΚ μπορεί να αποτελέσει όπλο για τους μελλοντικούς εργαζόμενους, ώστε να εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες δουλειάς.

Στη συνέχεια της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκαν δύο συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας. Η πρώτη είχε ως θέμα «Παρουσίαση και αξιολόγηση Ευρωπαϊκών και διεθνών πρακτικών στο πεδίο της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» και συμμετείχαν με τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις τους η Συντονίστρια Προγραμμάτων Τεχνικής Επαγγελματικής

Εκπαίδευσης και Κατάρτισης στο Επαγγελματικό Σχολείο Aarhus Tech κα Louise Okon Willie, καθώς και ο Διευθυντής του Κέντρου Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στο Ahrweiler και ειδικός σε θέματα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης κ. Stefan Gustav. Η πρώτη στρογγυλή τράπεζα ολοκληρώθηκε με τις τοποθετήσεις του επικεφαλής Τομέα DSI Cedefop και ειδικού σε θέματα Πιστοποίησης Επαγγελματικών Προσόντων και Μαθησιακών Αποτελεσμάτων κ. Λ. Ζαχείλα, και του Διευθυντή Γραφείου του Υφυπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κ. Θ. Κοτσιφάκη.

Στο πλαίσιο της δεύτερης στρογγυλής τράπεζας παρουσιάστηκε από τον Επιστημονικό Συνεργάτη του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ κ. Κ. Μαρκίδη η αξιολόγηση του προγράμματος ενδοσχολικής επιμόρφωσης εκπαιδευτικών λειτουργών, που υλοποίησε ο φορέας, στη θεματική ενότητα «Σχολείο και Απασχόληση» και στη συνέχεια οι εκπαιδευτικοί κ.κ. Απόστολος Βουρκούδης (Τεχνολόγος Γεωπόνος) και Ευάγγελος Βέργος (Γεωπόνος – Κοσμήτορας ΑΓΣΘ) μίλησαν για το επιτυχημένο και καινοτόμο, για τα εγχώρια δεδομένα, παράδειγμα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης, ενώ η Γ.Γ. της Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Λειτουργών του ΟΑΕΔ και Προϊσταμένη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Μαθητείας της Δ/νσης Προγραμμάτων και Μέσων Διδασκαλίας Α4 του ΟΑΕΔ κα Άννα Μπολόφη παρουσίασε συνοπτικά την πολύχρονη ιστορία, τη δομή-λειτουργία αλλά και τις διαρκείς προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ) Μαθητείας του ΟΑΕΔ, μια αναμφισβήτητα βέλτιστη πρακτική στη χώρα μας στο πεδίο της ΕΕΚ. Τέλος, ο Διευθυντής του Δημόσιου ΙΕΚ Βόνιτσας κ. Δημήτρης Μπέλλος στη δική του παρουσίαση αναφέρθηκε επισταμένως στο φλέγον ζήτημα της άμεσης διασύνδεσης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης με τις τοπικές κοινωνικές ανάγκες και την αγορά εργασίας.

Μετά τη λήξη και της δεύτερης στρογγυλής τράπεζας ακολούθησε παραγωγική συζήτηση με τους παρευρισκόμενους και παρουσιάστηκε η σύνοψη των αποτελεσμάτων του συνεδρίου.