Αθήνα 9.7.2009, 15:00
Οι απόφοιτοι ΑΕΙ και ΤΕΙ έχουν περισσότερες πιθανότητες εύρεσης εργασίας από τους αποφοίτους Λυκείου και σημαντικές πιθανότητες να εργάζονται σε θέσεις οι οποίες απαιτούν λιγότερα έτη εκπαίδευσης. Ωστόσο, στη χώρα μας παρατηρείται έλλειμμα βασικών ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.

Αυτά είναι τρία από τα συμπεράσματα μελέτης με τίτλο: "Σύνδεση Εκπαίδευσης και Απασχόλησης: οι Πτυχιούχοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην αγορά εργασίας", που διενήργησε η Μορφωτική και Αναπτυξιακή Πρωτοβουλία.

Η μελέτη αποτελεί σύνθεση επιμέρους ερευνών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τη διετία 2006 - 2008, με εκτενή επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού κατά την τελευταία δεκαπενταετία. Εκπονήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) και το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), με την επιστημονική ευθύνη των Δρ. Ηλία Κικίλια (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών - ΕΚΚΕ), του Καθηγητή Πάνου Τσακλόγλου (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών - ΟΠΑ) και του Τάκη Πολίτη (Διευθυντή του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών - ΙΟΒΕ).

Σύμφωνα με τη μελέτη:

- Η αποφοίτηση από ΑΕΙ και ΑΤΕΙ βελτιώνει την πιθανότητα εύρεσης εργασίας για τους πτυχιούχους, σε σύγκριση με όσους σταματούν τις σπουδές τους στο Λύκειο. Τα ποσοστά ανεργίας στο διάστημα μέχρι και τα 5 έτη από την ολοκλήρωση των σπουδών ανέρχονται σε πάνω από 30% για τους αποφοίτους Λυκείου, στο 24% για τους αποφοίτους ΑΕΙ και στο 27% για τους αποφοίτους ΑΤΕΙ. Σε διάστημα πέραν των 6 ετών από την αποφοίτηση τα παραπάνω ποσοστά μειώνονται σε 9% για τους αποφοίτους Λυκείου, 5% για τους πτυχιούχους ΑΕΙ και σε 7% για τους πτυχιούχους ΑΤΕΙ.

- Οι πτυχιούχοι εμφανίζουν σημαντικές πιθανότητες να εργάζονται σε θέσεις οι οποίες απαιτούν λιγότερα έτη εκπαίδευσης, εκτοπίζοντας έτσι τους αποφοίτους της χαμηλότερης εκπαιδευτικής βαθμίδας. Το φαινόμενο της κατιούσας επαγγελματικής κινητικότητας, το οποίο χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά εργασίας, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αναπτυξιακή υστέρηση της ελληνικής οικονομίας, κυρίως σε όρους ανταγωνιστικότητας, προστιθέμενης αξίας και καινοτομίας και ανθρώπινων πόρων, καθώς οι θέσεις εργασίας υψηλής «εκπαιδευτικής έντασης» αυξάνονται με σημαντικά βραδύτερο ρυθμό από τον πληθυσμό των πτυχιούχων. Οι τελευταίοι δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να βρουν εργασία ανάλογη με το εκπαιδευτικό τους επίπεδο.

- Τα σχετικά υψηλά ποσοστά ανεργίας τα οποία παρατηρούνται ιδιαίτερα στους πτυχιούχους ΑΕΙ και ΑΤΕΙ κατά τη μετάβασή τους στην αγορά εργασίας καταδεικνύουν σημαντικές ελλείψεις στα συστήματα σύνδεσης εκπαίδευσης και απασχόλησης. Ο χρόνος μετάβασης των αποφοίτων από την εκπαίδευση στην παραγωγική διαδικασία έχει επιμηκυνθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, δίνοντάς μας την αρνητική πρωτιά ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. Προγράμματα τα οποία δίνουν την ευκαιρία στους φοιτητές να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία κατά τη διάρκεια των σπουδών τους μπορούν να συμβάλλουν στη σταδιακή μείωση του έντονου αυτού φαινομένου. Παράλληλα, πολιτικές οι οποίες δίνουν κίνητρα σε επιχειρήσεις να προχωρήσουν στη πρόσληψη νέων πτυχιούχων φαίνονται να λειτουργούν θετικά σε άλλες Ευρωπαϊκές, ανεπτυγμένες οικονομίες.

Ένα ακόμη σημαντικό πόρισμα της μελέτης δείχνει αποκλίσεις μεταξύ των ποιοτικών χαρακτηριστικών που διαθέτουν οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας και σε αυτά που ζητούν οι επιχειρήσεις. Τα χαρακτηριστικά που η πλειονότητα (70-80%) των επιχειρήσεων αξιολογεί ως σημαντικά είναι κατά σειρά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η ευσυνειδησία, το πνεύμα συνεργασίας και η προσαρμοστικότητα, ενώ ακολουθούν ικανότητες που σχετίζονται με βασικές γνώσεις σύγχρονου λογισμικού γραφείου, ξένες γλώσσες, κριτική σκέψη, ενεργή μάθηση και άλλες κοινωνικές δεξιότητες όπως παρατηρητικότητα, πειθώ κ.ά.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα σημαντικότερα από αυτά τα ελλείμματα αντιστοιχούν σε ικανότητες οι οποίες δεν διαμορφώνονται μόνο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά πολύ περισσότερο στις χαμηλότερες βαθμίδες της σχολικής εκπαίδευσης. Για τον περιορισμό των συγκεκριμένων ελλειμμάτων «βασικών» ικανοτήτων προτείνεται η ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης στην προοπτική της δια βίου μάθησης, που μπορεί να προσφέρει ευρεία μόρφωση και να βοηθήσει στην καλλιέργεια αυτών των ικανοτήτων.

"Ζητούμενο για την ελληνική κοινωνία και την οικονομία είναι να μειωθεί η συγκριτικά αυξημένη ανεργία, αλλά και η ετεροαπασχόληση σε εργασίες κατώτερων προσόντων των πτυχιούχων ΑΕΙ και ΑΤΕΙ, ώστε και η κοινωνική δικαιοσύνη να υπηρετηθεί, αλλά και η ανάπτυξη της χώρας να διασφαλισθεί", τονίζει η κ. Έφη Τσιότσιου, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής της Πρωτοβουλίας, ενώ ο κ. Δρ Νικήτας Καστής, Επιστημονικός Διευθυντής της Μορφωτικής και Αναπτυξιακής Πρωτοβουλίας υπογραμμίζει: "Εκτός από την προφανή και μακροπρόθεσμα ευεργετική συνέπεια για την απασχόληση των πτυχιούχων, από τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών επιχειρήσεων, με κύριο προσανατολισμό τη δραστηριοποίησή τους σε προηγμένους τομείς, χρειάζεται και η αποτελεσματική εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών σύνδεσης της Εκπαίδευσης και της παραγωγής, όπως με προγράμματα πρακτικής άσκησης, αλλά και η αναβάθμιση της ποιότητας της σχολικής εκπαίδευσης καθώς και η συστηματική μελέτη των κοινωνικών μεταβολών και των εκπαιδευτικών αναγκών. Αυτές προκύπτουν ως οι πλέον πρόσφορες λύσεις για την αποτελεσματική σύνδεση της Εκπαίδευσης με την Απασχόληση και εντέλει την Ανάπτυξη, τη μείωση των δεικτών ανεργίας των πτυχιούχων αλλά και την αναστροφή της κατιούσας επαγγελματικής κινητικότητας που αναμένεται να ενταθεί στα επόμενα χρόνια".

Η πρωτοβουλία
Η Μορφωτική και Αναπτυξιακή Πρωτοβουλία (www.protovoulia.org) είναι ένα πλέγμα δράσεων που στοχεύουν να συμβάλλουν στην ποιοτική αναβάθμιση της Παιδείας και στη διασφάλιση ίσων και δημιουργικών ευκαιριών στη μάθηση και την απασχόληση των νέων της Ελλάδας. Η Πρωτοβουλία αποτελεί μία καινοτόμο προσπάθεια για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς αφενός μεν στηρίζεται στην πολυσχιδή αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και των πλέον πρόσφατων διεθνώς παιδαγωγικών προτάσεων, αφετέρου δε γιατί σε αυτή συμπράττουν για πρώτη φορά οκτώ σημαντικά κοινωφελή ιδρύματα της χώρας: το Ίδρυμα Ευγενίδου, το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου, το Ίδρυμα Λαμπράκη, το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, το Ίδρυμα Μποδoσάκη, το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» και το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης.

Οι δράσεις της Πρωτοβουλίας αλληλοσυμπληρώνονται σε μιαν προοπτική ευρύτερης μόρφωσης και δια βίου εκπαίδευσης και περιλαμβάνουν:
• Το Δίκτυο Σχολικής Καινοτομίας (http://schoolnet.protovoulia.org), για τους εκπαιδευτικούς και τα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλης της χώρας, με στόχο να στηρίξει και να προωθήσει την εφαρμογή σύγχρονων μαθησιακών προτύπων και πρακτικών στην τάξη και τη σχολική μονάδα. Η συγκεκριμένη δράση υλοποιείται με τη στενή συνεργασία και την καθοδήγηση του Υπουργείου Παιδείας.
• Mορφωτικό υλικό διαθέσιμο στο διαδίκτυο, για εκπαιδευτικούς και μαθητές, δομημένο σε Θεματικές Παρουσιάσεις (http://themes.protovoulia.org) «ενοτήτων γνώσης», όπως ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός, η Επιστημονική Σκέψη και οι εξελίξεις στον σύγχρονο κόσμο.
• Αναλυτικό Οδηγό Σπουδών, διαθέσιμο στο διαδίκτυο (http://studies.protovoulia.org), πολύτιμο εργαλείο για μαθητές και αποφοίτους του Λυκείου, με πληροφόρηση για τα Προγράμματα Σπουδών που προσφέρονται από όλα τα Ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τα Τεχνικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, παράλληλα με συνδεόμενες περιγραφές επαγγελμάτων στη σύγχρονη οικονομία.
• Μελετητικό έργο, με αντικείμενο τη σύνδεση της Eκπαίδευσης και της Απασχόλησης, από το Σχολείο, στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και εντέλει την Εργασία. Έχει ως στόχο την τεκμηρίωση και ανάλυση των προβλημάτων απασχόλησης των αποφοίτων ΑΕΙ και ΑΤΕΙ και την έγκυρη ενημέρωση της πολιτείας, των αρμόδιων φορέων αλλά και των μαθητών του Λυκείου και των άλλων νέων για την επιλογή σπουδών και την απασχόληση.

* Στο συνημμένο αρχείο θα βρείτε πίνακες της μελέτης.