Του Παν. Α. Μπούρδαλα*
Έχει χυθεί πολύ μελάνι κυρίως τη φετινή καλοκαιρινή περίοδο για το θέμα. Όπως έγινε και την προηγούμενη περίοδο ενάντια στους «αιώνιους φοιτητές» και πριν λίγα χρόνια ενάντια στην «επετηρίδα» των εκπαιδευτικών.

Τότε για μια δεκαετία οι «πληρωμένοι κονδυλοφόροι» κάνοντας παρέα με πολλούς πολιτικά αφελείς και στηριζόμενοι από μικροϋπολογισμούς ενός στρατεύματος πτυχιούχων ΑΕΙ που προέρχονταν από ένα κατά τεκμήριο άνευρο φοιτητικό κίνημα, «χτύπησαν» ιδεολογικά την «επετηρίδα πρόσληψης». Όχι ότι η επετηρίδα δεν είχε αντιφάσεις και προβλήματα. Όλα τα «τσόφλια» αυτής της ζωής τα έχουν. Αλλά χρειάζονται για να προφυλάγουν τους καρπούς από την «κακοκαιρία» άγριων πολιτικών.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Επετηρίδα Ασεπιτών, 16άμηνου, τριαντάμηνου, αναπληρωτών, πολυτεκνίας και δεν συμμαζεύεται, για κάθε κλάδο και ειδικότητα. Και το κυριότερο είναι ακόμα ο μεταξύ αυτών των ανέργων συντεχνιακός πόλεμος χαρακωμάτων. Και αν καταργηθούν οι πολλές επετηρίδες και πάμε στην «προφορική συνέντευξη» θα λυθεί το πρόβλημα της εργασίας τους; Όχι βέβαια.

Ο στόχος ήταν άλλος: Να «αξιολογήσουμε τα αξιολογημένα πτυχία σε μια και μόνη εξέταση» και να φτιάξουμε το ιδεολόγημα των «καλύτερων». Οι «καλύτεροι» είναι πάντα ο «δούρειος ίππος» για τη γνώση και την εργασία, σε μια κοινωνία του ανταγωνισμού, που πάει να επιβληθεί ως το όραμα της Νέας τάξης…

Τα ίδια γράφτηκαν για το «πρόβλημα των αιώνιων φοιτητών». Ένα νέο μηχανιστικό όχημα, που είχε απορριφθεί από το φοιτητικό κίνημα του 1979, επανήλθε για την ιδεολογία της «αξιολόγησης των πανεπιστημιακών τμημάτων και τις πιστωτικές μονάδες των φοιτητών» ως ένας βασικός δείκτης. Ένας δείκτης που μετράει το μέσο όρο φοίτησης για το πτυχίο.

Οι έρευνες λένε όμως ότι οι «αιώνιοι» δεν μπαίνουν στο λογαριασμό, αφού δεν παίρνουν πτυχίο.Αλλος είναι ο σχεδόν ανομολόγητος στόχος. Τον απέδειξε ο πρώτος και νικηφόρος γύρος ενός πρωτόγνωρου για μας φοιτητικού κινήματος. Η είσοδος της κυριαρχίας αγοράς και των επιχειρήσεων στο χώρο της όλης εκπαίδευσης και η ατέρμονη εντατικοποίηση των φοιτητών στην ειδίκευση για να μη προλαβαίνουν να σκέπτονται ούτε για δικό τους μέλλον….

Γι’ αυτό και η αλλαγή του άρθρου 16 του συντάγματος. Διάβασε κανείς τις υπόλοιπες αλλαγές, πέρα από τη μη κρατικά πανεπιστήμια, που προτείνει η Νέα Διακυβέρνηση; Μάλλον κάνει «σουρωτήρι» την υποχρέωση της Πολιτείας για δωρεάν δημόσια εκπαίδευση; Μα επί τέλους, όλα τα της παιδείας θα γίνουν ΣΔΙΤ ;

Πρώτες απαντήσεις σε «απλοϊκά» επιχειρήματα υπέρ της βάσης του δέκα
Γράφει αξιοπρεπής, κατά τα άλλα, πασίγνωστος δημοσιογράφος για το νέο δούρειο ίππο, τη λεγόμενη «βάση του δέκα»: «…Tο ένα είναι η αποτυχία του 40% των υποψηφίων να συγκεντρώσουν μέση βαθμολογία βάσης = 10! H διαπίστωση αυτή μπορεί να σημαίνει, επίσης, δύο πράγματα διαφορετικά και ταυτόχρονα ταυτόσημα. Ως υποψήφιοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν έχουν τις αναγκαίες γνώσεις για να παρακολουθήσουν τα μαθήματά της. Αλλά και ως απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, λογικά δεν διαθέτουν αξιόπιστο πτυχίο αποφοίτησης…» .

Ένας άλλος αξιοπρεπής κατά τα άλλα πρώην σχολ. Σύμβουλος φιλολόγων συμπληρώνει: « …Βέβαια το πρόβλημα της αξιολόγησης για την επιλογή των καλύτερων είναι σύνθετο, αλλά οπωσδήποτε σε ένα θεσμό εισαγωγικών εξετάσεων κατ’ ανάγκην χρησιμοποιούνται αντικειμενικά δεδομένα, όπως είναι οι βαθμοί, για να μπορούν να γίνουν συγκρίσεις. Επομένως δεν μπορούμε να μη λάβουμε υπόψη τις «βάσεις» εκείνες της βαθμολογίας, που κατά τεκμήριο, το κατώτατο όριο, που επιτρέπει στους υποψήφιους να παρακολουθήσουν πανεπιστημιακές σπουδές. Αν αρνηθούμε τη «λογική των βάσεων», θα πρέπει να καταργήσουμε τις εισαγωγικές εξετάσεις. Τότε όμως οι απόφοιτοι της Μ.Ε. να μπορούν να γράφονται σε ένα προπαρασκευαστικό έτος σπουδών των ΑΕΙ, όπου όμως από τη διδασκαλία ορισμένων μαθημάτων επιβάλλονται αυστηρότατες εξετάσεις επιλογής…» .

Ποιες αλήθειες φανερώνουν και ποιες αλήθειες, αλήθεια, κρύβουν - για μένα τον καχύποπτο εκπαιδευτικό και γονέα, συνειδητά ή ασυνείδητα, αδιάφορο - οι δύο δημοσιογραφούντες; Ας τα παρατηρήσουμε με μια σχετικά λεπτομερή προσπάθεια:

1. «Η αποτυχία του 40% να συγκεντρώσει τη βάση του δέκα». Κατ’ αρχήν να διορθώσουμε το ποσοστό. Είναι 41,70 %. «Από τα στοιχεία φαίνεται ότι ο αριθμός όσων υποψηφίων βαθμολογήθηκαν κάτω του 10 σε όλες τις κατευθύνσεις είναι φέτος 38.982 σε σύνολο 93.423 εξετασθέντων (ποσοστό 41,70%) έναντι 38.942 σε σύνολο 89.318 (ποσοστό 43,66%) του 2005».
Δηλαδή είχαμε μια μείωση της αποτυχίας σχεδόν 2%. Το ποσοστό αυτό είναι στατιστικά, γι’ αυτού του είδους τις εξετάσεις, σχεδόν χωρίς καμιά ιδιαίτερη αξία. Παρόμοια ποσοστά έχομε τα τελευταία χρόνια. Αγνοια επομένως της Κυβέρνησης δεν υπήρχε. Μόνο σκοπιμότητα. Το αποτέλεσμα το είδαμε.

2. «…Ως υποψήφιοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν έχουν τις αναγκαίες γνώσεις για να παρακολουθήσουν τα μαθήματά της…». Ο ισχυρισμός αυτός έχει μια «βάση», αλλά είναι στην καλύτερη περίπτωση απλοϊκός. Διότι εκ του αποτελέσματος αποδείχθηκε ότι «Συνολικά, στα TEI έμειναν 17.245 κενές θέσεις, εκ των οποίων οι 14.365 «ανήκουν» στους υποψηφίους των ενιαίων λυκείων και οι υπόλοιπες 2.880 στους «δικαιούχους» των TEE…Χθες, το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε τις βάσεις εισαγωγής στα AEI και TEI και συνολικά 18.768 θέσεις έμειναν κενές από υποψηφίους που δεν πέρασαν τη βάση. Μεταξύ αυτών, οι 15.361 ήταν υποψήφιοι από τα ημερήσια ενιαία λύκεια - όπου και ο μεγάλος όγκος των μαθητών -, οι οποίοι άφησαν κενές 1.394 θέσεις σε ξενόγλωσσα πανεπιστημιακά τμήματα και Ακαδημίες του Εμπορικού Ναυτικού, καθώς και 13.967 θέσεις στα TEI».
Επομένως σε όλα σχεδόν τα ΑΕΙ οι θέσεις καλύφτηκαν και πάλι με φοιτητές που έγραψαν πάνω από τη βάση. Προς τι ο θρήνος και ο σπαραγμός για τους μελλοντικούς επιστήμονες; Οι κενές θέσεις λοιπόν έμειναν στα ΑΤΕΙ, που είναι κυρίως τμήματα εφαρμογής και υψηλής κατάρτισης και στα ξενόγλωσσα ΑΕΙ. Οι απόφοιτοι αυτοί επομένως κατευθύνονται κυρίως στην χαμηλή κατάρτιση των κυρίως ιδιωτικών ΙΕΚ ή θα δώσουν εκ νέου εξετάσεις. Αυτό λοιπόν είναι προτιμότερο;
Αποκρύβεται όμως ότι εισάχθηκαν χιλιάδες φοιτητές με βάση κάτω των 10.000 μορίων με μικρότερη αυτή των 8.500, ενώ έμειναν από έξω περίπου τελείως άδικα 10.000 υποψήφιοι με περισσότερα μόρια απ’ αυτούς (λείπουν τα πλήρη ακριβή στοιχεία). Μια πρόβλεψη και η εξήγηση γι’ αυτό το «παράδοξο» είχε δημοσιευτεί στις 17-07-2006 από τον μαθηματικό κ. Εμμ. Αμαριαννάκη.

3. «…Αλλά και ως απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, λογικά δεν διαθέτουν αξιόπιστο πτυχίο αποφοίτησης…». Με αυτή την έκφραση διαφαίνεται το λογικό υπόβαθρο του άρθρου αγνοεί ότι:
- στο απολυτήριο (που είναι μια άλλη βάση του δέκα) συμμετέχουν πλέον ισότιμα οι προφορικοί βαθμοί, οι οποίοι, καλώς από παιδαγωγική και μορφωτική πλευρά, εκφράζουν μια διαρκή, ετήσια και σύνθετη ικανότητα για τις βασικές γνώσεις των μαθημάτων.
- συμμετέχουν και οι γραπτοί βαθμοί των έξη ή επτά πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων.
- πρόκειται για το μέσο όρο με μαθήματα που δεν εξετάζονται πανελλαδικά.
- το απολυτήριο εκφράζει, με το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα, το τέλος μιας μορφωτικής διαδικασίας με το ελάχιστο των απαραίτητων γνώσεων για έξοδο στην κοινωνία, αλλά όχι για επιστημονική συνέχεια.
- υπάρχουν χώρες (π.χ. Φιλανδία) που όλοι οι μαθητές αποφοιτούν, ανεξαρτήτως βαθμού.

Πρόκειται επομένως για το παρόμοιο επιχείρημα και από τους ίδιους κύκλους με την οποία υποτιμούνται όλα τα πανεπιστημιακά πτυχία (που αποτελούν καρπό μακροχρόνιας διαδικασίας και αξιολόγησης) από το βαθμό μιας διήμερης εξέτασης στον ΑΣΕΠ, που είχε στόχο τότε την κατάργηση της επετηρίδας. Τώρα το επιχείρημα αυτό έχει πάλι στόχο την πάρα πέρα μείωση των αποφοίτων του Γεν. Λυκείου και του ΕΠΑ.Λ. και αύξηση των μαθητών στη πολύ χαμηλή κατάρτιση των ΕΠΑ.Σ.

4. «…Αν αρνηθούμε τη «λογική των βάσεων», θα πρέπει να καταργήσουμε τις εισαγωγικές εξετάσεις… Τότε όμως οι απόφοιτοι της Μ.Ε. να μπορούν να γράφονται σε ένα προπαρασκευαστικό έτος σπουδών των ΑΕΙ, όπου όμως από τη διδασκαλία ορισμένων μαθημάτων επιβάλλονται αυστηρότατες εξετάσεις επιλογής…». Ο αγαπητός μου συνάδελφος με αυτή την έκφραση υποπίπτει στα εξής απανωτά πολιτικά λάθη:
- Χρησιμοποιεί την έννοια της σχετικής βάσης για κάθε τμήμα, αφού έχει εκεί οριστεί κλειστός αριθμός εισακτέων, υπονοώντας τη βάση του δέκα η οποία όμως αποτελεί οριστικό αποκλεισμό, ανεξάρτητα από τις κενές θέσεις. Και το χρησιμοποιεί φέτος που είχαμε 17.245 κενές θέσεις στα ΑΤΕΙ και έχει διχαστεί ο εκπαιδευτικός και μη κόσμος!!!
- Ενώ όλοι μιλάμε για τη βάση τελικού αποκλεισμού, αναφέρεται στις πολλές βάσεις, για τις οποίες δεν έχει τεθεί ζήτημα.
- Εισάγει το ζήτημα της κατάργησης των εισαγωγικών εξετάσεων για να οδηγηθεί συμπερασματικά με τεράστιο άλμα σκέψης στο «προπαρασκευαστικό έτος», που αποτελεί μεν την πρόταση συναδέλφων του στο Π.Ι. , ενώ παράλληλα αγνοεί ή αποκρύβει το σχέδιο του ΕΣΥΠ για περιφερειακές εξετάσεις. Πολύ δε περισσότερο ότι είναι δυνατόν ένα μορφωτικό και εκπαιδευτικό κίνημα να οδηγήσει, με ένα πράγματι μακροχρόνιο σχεδιασμό για αναβαθμισμένο ενιαίο και βαθιά αντισταθμιστικό σχολείο , και σε ελεύθερη εισαγωγή σε ΑΕΙ -ΑΤΕΙ.
- Οδηγεί πλαγίως τη σκέψη του μη ειδικού στο συμπέρασμα ότι προτιμότερο μια βάση του δέκα παρά ένα τέτοιο προπαρασκευαστικό έτος και επομένως «τα κεφάλια μέσα» και μη σκεφτείτε άλλες λύσεις…

Το αντι-επιστημονικό της βάσης του δέκα
Όπως απέδειξε συνάδελφος και ερευνητής , η χρήση μιας τέτοιας βάσης είναι και επιστημονικά αστήρικτη. Με βάση μια σειρά πινάκων με στοιχεία του ΥΠΕΠΘ, εκθέτει τα πραγματικά στοιχεία που ισχύουν για τη βάση του δέκα, ως φίλτρο αποκλεισμού:
«Όμως, η προσεκτική έρευνα των βαθμολογιών αποδεικνύει ότι το 10 είναι ένα τελείως αυθαίρετο όριο αν λάβουμε υπόψη ότι:
- Από χρόνο σε χρόνο και ανά μάθημα έχουμε ποσοστά υποψηφίων που γράφουν κάτω από 10 που κυμαίνονται από το 20 έως το 80%.
- Πολύ κοντά στο 10 βρίσκεται ο μέσος βαθμός των υποψηφίων. Αυτό σημαίνει ότι ο μέσος υποψήφιος είναι σχεδόν ακατάλληλος για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
- Οι μέσοι βαθμοί ανά μάθημα παρουσιάζουν τεράστιες διακυμάνσεις που, σε κάποια μαθήματα, ξεπερνούν τις 5 μονάδες!(Πίνακας 1) Ποια μπορεί να είναι η σημασία του 10 σε τέτοιες συνθήκες.
- Σε κάθε επιστημονικό σύγγραμμα αναφέρεται ότι κριτήριο αντικειμενικότητας ενός τεστ είναι τα ίδια τα αποτελέσματά του. Όταν 70% των υποψηφίων γράφουν σε κάποιο μάθημα κάτω από τη βάση, εκείνος που πρέπει να «κοπεί» είναι το ίδιο το διαγώνισμα - ίσως και ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα- και πάντως όχι οι συμμετέχοντες σ’ αυτό».

Επίλογος
Το ζήτημα δεν τελειώνει με αυτές τις παρατηρήσεις. Έχει πολλές πλευρές ακόμα. Θα σημειώσω τελείως επιγραμματικά άλλες τρεις:
1. Την αντι-κοινωνική πλευρά. Όχι μόνο για το ότι τα παιδιά που αποκλείονται από τα ΤΕΙ προέρχονται κυρίως από τα φτωχά κοινωνικά στρώματα, όπως απέδειξε γνωστός ερευνητής , και αυξάνεται η ταξικότητα στις ανώτερες σπουδές. Αλλά και από την μείωση των φοιτητών στις μεσαίες ελληνικές πόλεις (42 τον αριθμό έχουν πρόβλημα).
Και δεν αναφέρομαι στην οικονομική ζημιά στο εισόδημα από τους φοιτητές (ενοίκια, καταστήματα, κλπ). Εκεί χρειάζονται μάλλον μέτρα μάλλον υπέρ των φοιτητών (φοιτητικές εστίες κλπ). Αναφέρομαι στο πολιτισμικό, κοινωνικό και πολιτικό ζωντάνεμα αυτών των πόλεων από τον φοιτητικό κόσμο.

2. Την αντι-εκπαιδευτική. Χρησιμοποιείται για άλλες εκπαιδευτικές πολιτικές, όπως η αναδιάρθρωση των ΑΤΕΙ, οι αλλαγές στο εξεταστικό του Λυκείου, η αλλαγή του ποσοστού ροής προς την ΤΕΕ, ενώ όλοι γνωρίζαμε από πριν το αποτέλεσμα. Λες και μας προσκόμισε «γλαύκας εις Αθήνας»… Και παρόλα αυτά το ΥΠΕΠΘ επιμένει ακόμα να μην πάρει επιλαχόντες, ενώ έπαιξε ήδη με 27.000 υποψήφιους χωρίς τη βάση 10, που το άκουσαν και έκαναν μηχανογραφικό, όπου περίπου οι μισοί έχουν περισσότερα από 8.500 μόρια, τα οποία ήταν η φετινή βάση των βάσεων….

3. Την αντι-δημοκρατική. Όχι μόνο γιατί οι φετινοί υποψήφιοι το έμαθαν, ενώ είχαν ήδη ξεκινήσει την Γ΄ Λυκείου, αλλά και γιατί χρησιμοποιείται ως άλλοθι για τις εκπαιδευτικές πολιτικές σε ΑΤΕΙ και Λύκεια.

Με αυτό το πολιτικό ήθος μας λέει η πολιτική εξουσία της Νέας Εποχής ότι, εκτός του ότι δεν λογαριάζει τον ουσιαστικό δημοκρατικό διάλογο εντός και εκτός των θεσμών, προσπαθεί να μας παραπλανήσει, όπως με την «επετηρίδα» και τους «αιώνιους φοιτητές».

Είναι το χειρότερο μάθημα δημοκρατίας που μπορεί να δώσει το ΥΠΕΠΘ της Ν.Δ. Και μαζί με αυτό και ένα μεγάλο κομμάτι αξιοπρεπών κονδυλοφόρων. Ελπίζουν μάλιστα όλοι αυτοί ότι δεν θα υπάρξει πάλι δυναμικό, πλατύ και μακρόπνοο φοιτητικό ή μαθητικό κίνημα;

Στην αντίθετη και απευκταία γι’ αυτούς περίπτωση, πιθανά να ακουστούν πάλι αυτά που ακούστηκαν επί υπουργίας του αλήστου μνήμης Γερ. Αρσένη το 1999-2000 ή το περασμένο καλοκαίρι με την υπουργό μας.

Τότε πάλι θα αναμετρηθούν οι συνειδήσεις μας με την κραυγή αγωνίας και αγώνα της ανυπότακτης νεολαίας στο πολιτικό εκπαιδευτικό ψέμα...

Οβρυά Πάτρας, 08-09-2006

* Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας είναι αντιπρόεδρος της Α΄ ΕΛΜΕ Αχαίας και  μέλος ΔΣ Ομοσπονδίας Ενώσεων γονέων Ν. Αχαίας.