Αθήνα 27.3.2012, 23:12

Κατατέθηκε χθες στη Βουλή το σχέδιο νόμου «Κανονισμός Ασφάλισης ΙΚΑ και άλλες διατάξεις» του υπουργείου Εργασίας, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά ρυθμίσεις.

Οι ρυθμίσεις αποσκοπούν στην καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής και την επιβράβευση των συνεπών επιχειρήσεων, στην παράταση ρύθμισης οφειλών προς τα ταμεία, στην διεύρυνση του δικαιώματος της γονικής άδειας, στην διασφάλιση της χρηματοδότησης του προγράμματος φροντίδας στο σπίτι, στη συνταξιοδοτική κατοχύρωση των πρώην ΒΑΕ και στην επέκταση της ρύθμισης των οφειλών των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και τη διασφάλιση της διαφάνειας στη λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς.

Σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου, οι ρυθμίσεις έχουν ως εξής:

1. Γονική Άδεια
Με την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας 2010/18/ΕΕ του Συμβουλίου της 8ης Μαρτίου 2010 σχετικά με την εφαρμογή της αναθεωρημένης συμφωνίας-πλαισίου για τη γονική άδεια που συνήφθη από τις οργανώσεις BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP και ETUC και με την κατάργηση της οδηγίας 96/34/EK επέρχονται σημαντικές αλλαγές προς όφελος των εργαζομένων γονέων για τη χορήγηση της γονικής άδειας.

Μια από τις βασικές αλλαγές που συντελούνται με τις νέες διατάξεις είναι η αύξηση του χρόνου γονικής άδειας από 3,5 μήνες, που ισχύει σήμερα, σε 4 μήνες. Ταυτόχρονα, επεκτείνεται η δυνατότητα λήψης της άδειας σε γονείς που έχουν παιδιά μέχρι 6 ετών, ενώ μέχρι σήμερα η άδεια χορηγείται μόνο σε γονείς με παιδιά μέχρι 3,5 ετών.

Πιο συγκεκριμένα, η άδεια αυτή χορηγείται ως ατομικό και αμεταβίβαστο δικαίωμα του κάθε εργαζόμενου γονέα  προκειμένου να ενθαρρυνθούν και οι δύο γονείς να ασχοληθούν με την ανατροφή του παιδιού, προωθώντας έτσι  την ισότητα μεταχείρισης και ευκαιριών των γονέων, ανεξάρτητα από το φύλο τους.

Ρυθμίζεται επίσης ότι η γονική άδεια ανατροφής χορηγείται έπειτα από αίτηση του εργαζόμενου στην οποία προσδιορίζεται το αιτούμενο χρονικό διάστημα της άδειας. Μόνη προϋπόθεση αποτελεί η συμπλήρωση συνεχόμενης ή και διακεκομμένης εργασίας επί ένα χρόνο στον ίδιο εργοδότη.

Η άδεια χορηγείται από τον εργοδότη με βάση τη σειρά προτεραιότητας των αιτήσεων των εργαζομένων, ενώ λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες ανάγκες των εργαζομένων γονέων παιδιών με αναπηρία, με μακροχρόνια ή αιφνίδια ασθένεια και των μονογονέων, οι οποίες αντιμετωπίζονται με απόλυτη προτεραιότητα.

Επίσης, ορίζεται ρητά ότι το δικαίωμα στη γονική άδεια ανατροφής ισχύει αυτοτελώς για κάθε παιδί, με την προϋπόθεση ότι έχει μεσολαβήσει ένας χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, προκειμένου να γίνει εκ νέου χρήση της άδειας αυτής, για τις ανάγκες ανατροφής άλλου παιδιού.
Ακόμη, στην περίπτωση που και οι δύο γονείς απασχολούνται στον ίδιο εργοδότη, ορίζεται ότι επιλέγουν με κοινή τους συμφωνία ποιος από τους δύο θα προηγηθεί στην άσκηση του δικαιώματος αυτού.

Επιπρόσθετα, αποσαφηνίζεται, ότι η γονική άδεια ανατροφής καλύπτει κάθε εργαζόμενο, λόγω της γονεϊκής του ιδιότητας, ανεξάρτητα από την οικογενειακή κατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη την ολοένα αυξανόμενη ποικιλομορφία των οικογενειακών δομών. Έτσι στις περιπτώσεις που ένα παιδί στερείται παντελώς τον ένα γονέα λόγω θανάτου, μη αναγνώρισης του από τον πατέρα, ή στην περίπτωση που ο ένας εκ των γονέων έχει καθ’ ολοκληρία στερηθεί τη γονική μέριμνα, ορίζεται ότι τη γονική άδεια, δικαιούται στο διπλάσιο ο άλλος γονέας.

Καλύπτονται επίσης ισότιμα οι ανάγκες των γονέων που υιοθετούν ή αναδέχονται τέκνο ηλικίας έως έξι ετών, καθώς μπορούν από τη στιγμή που παραλαμβάνουν το παιδί, με αίτησή τους, να κάνουν χρήση τμήματος της άδειας αυτής, ενώ το δικαίωμα τους εξακολουθεί να ισχύει και μπορεί να εξαντληθεί, εφόσον οι σχετικές διαδικασίες που αφορούν την υιοθεσία ή την αναδοχή περατωθούν μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών του παιδιού.

Παράλληλα, θεσμοθετείται ειδική γονική άδεια 10 εργασίμων ημερών κατ’ έτος με αποδοχές, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι έκτακτες και σοβαρές ανάγκες των γονέων παιδιών που πάσχουν από νεοπλασματικές ασθένειες και άλλα σοβαρά νοσήματα, όπως αυτά που απαιτούν μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση ή που χρήζουν μεταμόσχευσης, μέχρι την ηλικία των δέκα οκτώ ετών, χωρίς άλλη προϋπόθεση. Η άδεια αυτή θεσμοθετείται κατ’ αντιστοιχία σχετικής διάταξης της ΕΓΣΣΕ 2004-05, με την οποία χορηγείται πρόσθετη άδεια με αποδοχές, διάρκειας δέκα εργασίμων ημερών ετησίως, αλλά μόνο στους γονείς τέκνου το οποίο πάσχει  από νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση. Επέρχεται με αυτό τον τρόπο δικαιότερη αντιμετώπιση και ως προς άλλες σοβαρές ασθένειες - ανάγκες παιδιών, που έως σήμερα δεν καλύπτονται από την ισχύουσα νομοθεσία.

Επιπλέον, θεσμοθετείται για πρώτη φορά ειδική άδεια για τη νοσηλεία του παιδιού, μέχρι δέκα οκτώ ετών, έως 30 μέρες κατ’ έτος, η οποία είναι μεν χωρίς αποδοχές, χορηγείται ωστόσο χωρίς άλλη προϋπόθεση εφόσον έχει εξαντληθεί η τακτική γονική άδεια. Διευκολύνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο η άσκηση των γονεϊκών υποχρεώσεων κατά την αντιμετώπιση έκτακτων και σοβαρών περιστάσεων όπως το ατύχημα ή η νοσηλεία του παιδιού, οι οποίες καθιστούν απαραίτητη την παρουσία του γονέα για τη φροντίδα και τη συμπαράσταση του παιδιού.

Τέλος, διασφαλίζονται τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα του εργαζόμενου γονέα, ιδιαιτέρως όσον αφορά στην επιστροφή του στη θέση εργασίας του και στην προστασία του έναντι καταγγελίας λόγω αίτησης ή λήψης των γονικών αυτών αδειών. Επίσης, προβλέπονται διοικητικές, αστικές και πειθαρχικές κυρώσεις ενώ διασφαλίζεται ότι η γενική εφαρμογή των ρυθμίσεων αυτών δεν επηρεάζει δυσμενώς άλλες παροχές και διευκολύνσεις προς τους εργαζόμενους για την ανατροφή του παιδιού, το θηλασμό και τη φροντίδα του παιδιού, ή για λόγους που συνδέονται με την οικογένεια.

Με την ενσωμάτωση της εν λόγω οδηγίας προωθείται η εναρμόνιση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής καθώς δίνονται ουσιαστικές και απαραίτητες διευκολύνσεις στις οικογένειες, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε.

2. Διατάξεις ΙΚΑ
Έχοντας ως στόχο την διασφάλιση των εσόδων του ΙΚΑ και την καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής, στοχεύουμε στην οργάνωση του ελέγχου και της είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών με την εισαγωγή ενός νέου ενοποιημένου συστήματος καταβολής τους από τους υπόχρεους. Για τον λόγο αυτό καθιερώνεται ένα σύστημα ταυτόχρονης καταβολής μισθών, ασφαλιστικών εισφορών και φόρου μισθωτών υπηρεσιών μέσω τραπεζών και ΕΛΤΑ.

Προκειμένου όμως να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, προϋπόθεση είναι και η ενιαιοποίηση, η ομογενοποίηση και η απλοποίηση των πολυάριθμων και διαφορετικών κωδικών ασφάλισης, στους οποίους μπορεί να υπάγονται οι εργαζόμενοι μιας και μόνο επιχείρησης, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται σήμερα ένα πολύπλοκο και γραφειοκρατικό περιβάλλον, το οποίο δυσχεραίνει και τον επαγγελματία – εργοδότη και τον έλεγχο από τον ασφαλιστικό φορέα.

Το παλαιό σύστημα είχε δομηθεί σε βάθος χρόνου, αποσπασματικά, και με μια φιλοσοφία που στηριζόταν στη χειρόγραφη διαδικασία και στον έλεγχο μέσω παραστατικών. Η εξέλιξη της τεχνολογίας, το διαδίκτυο και η υποδομή που έχει διαμορφωθεί στους ασφαλιστικούς οργανισμούς και ιδιαίτερα στο ΙΚΑ, δεν έχουν αξιοποιηθεί σήμερα στο βαθμό που έχουμε τη δυνατότητα. Με την παρέμβαση αυτή, αξιοποιούμε τις υποδομές και τις δυνατότητες του ΙΚΑ αλλά και των επιχειρήσεων, εκμεταλλευόμαστε τις ευκαιρίες που παρέχει το διαδίκτυο και το διατραπεζικό σύστημα.

Για την ενοποίηση των κωδικών ασφάλισης, απλοποιούμε και συγχωνεύουμε περιπτώσεις που μόνο γραφειοκρατία δημιουργούσαν ενώ δεν είχαν κανένα πρακτικό αποτέλεσμα ιδιαίτερα όσον αφορά τους ασφαλισμένους. Έτσι δημιουργούμε 78 «ασφαλιστικά πακέτα» από 936 που ήταν πριν. Παράλληλα, εντάσσουμε μια σειρά εργαζομένων στην ασφάλιση Ανεργίας, Κατοικίας και Εστίας, αριθμός μικρός αλλά που δημιουργεί ανάγκες λειτουργίας μεγάλου αριθμού ασφαλιστικών κωδικών.

- Από 1-5-2012 καθιερώνουμε την ταυτόχρονη καταβολή μισθών, ασφαλιστικών εισφορών και φόρου μισθωτών υπηρεσιών.

- Από 1-7-2012 καθιερώνουμε η μηνιαία υποβολή της ΑΠΔ.

Καθιερώνεται ο μηνιαίος έλεγχος των ΑΠΔ και σε περίπτωση ασυμφωνίας δηλωθεισών και εισπραχθεισών εισφορών συντάσσεται Πράξη Επιβολής Εισφορών (ΠΕΕ).

Αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι περιπτώσεις κατάθεσης ΑΠΔ για εικονική εργασία, οι οποίες χρησιμοποιούντο για εξαπάτηση των υπηρεσιών ασφάλισης.  Ωστόσο, η ασφάλιση βεβαιώνεται όχι μόνο σε περίπτωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών αλλά ακόμη και όταν έχει επιβληθεί ΠΕΕ (Πράξη Επιβολής Εισφορών) στον εργοδότη. Ο χρόνος ολοκλήρωσης της διαδικασίας είναι το τέλος του μεθεπόμενου μήνα αυτού της απασχόλησης.

Αναπροσαρμόζεται ο χρόνος επιβολής πρόσθετων τελών σε περίπτωση μη καταβολής των εισφορών και το ύψος αυτών σε 3% για τον πρώτο μήνα καθυστέρησης και 1% για κάθε επόμενο μήνα μέχρι ποσοστό 100%.

Καταργείται το πρόστιμο για τη μη γνωστοποίηση μεταβολής στοιχείων των επιχειρήσεων. Το ΙΚΑ ΕΤΑΜ μέσω της διασύνδεσης με τη ΓΓΠΣ και το ΤΑΧΙΣ αντλεί και διασταυρώνει στοιχεία.

Καθορισμός κύρωσης ποινής για εκπρόθεσμη υποβολή ΑΠΔ. Από 30% των εισφορών την επομένη ημέρα της  λήξη προθεσμίας υποβολής που ίσχυε προβλέπεται 3% την επόμενη ημέρα και 1% για κάθε επόμενο μήνα και μέχρι 30% συνολικά.

3. Επιβράβευση συνεπών επιχειρήσεων
Εργοδότης που καταβάλλει επί τρεις συνεχείς μισθολογικές περιόδους εμπρόθεσμα τις εισφορές του απολαμβάνει 5% έκπτωση επί των εργοδοτικών εισφορών για κάθε επόμενη καταβολή εφόσον είναι ασφαλιστικά ενήμερος (έχει ρυθμίσει τις εισφορές του) και για όσο διάστημα είναι συνεπής στις καταβολές του.

Στους συνεπείς εργοδότες παρέχεται δυνατότητα για μια φορά μέσα στη διετία να μην καταβάλουν τις ασφαλιστικές εισφορές και να τις εξοφλήσουν σε 6 μήνες χωρίς πρόστιμο και προσαυξήσεις.

4. Ρυθμίσεις οφειλών
Επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στη διαδικασία συνδιαλλαγής (άρθρο 99) μπορούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς το ΙΚΑ ΕΤΑΜ καταβάλλοντας το 10% των τρεχουσών ασφαλιστικών εισφορών τους.

Για όσους έχουν ρυθμίσει ή πρόκειται να ρυθμίσουν τις οφειλές τους παρατείνεται η αναστολή μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης μέχρι 31.12.2013.

Παρατείνεται η προθεσμία αίτησης για ένταξη σε ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών σε ασφαλιστικά ταμεία μέχρι 30.4.2012.

5. Ρυθμίσεις ΟΑΕΕ
Α. Αυξάνεται το ποσό που μπορεί να παρακρατηθεί από την σύνταξη λόγω οφειλών του συνταξιούχου από 15.000€ σε 20.000€. Επεκτείνουμε τη ρύθμιση των οφειλών και σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης

Β. Παρέχεται η δυνατότητα σε αυτοκινητιστές  που οφείλουν ασφαλιστικές εισφορές μέχρι 20000€ να μεταβιβάσουν το ΔΧ όχημά τους, προκειμένου να λάβουν σύνταξη από την οποία θα παρακρατηθεί το ποσό των οφειλών τους με έκδοση από τον ΟΑΕΔ σχετικής βεβαίωσης.

Γ. Δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ εφόσον είναι ενήμεροι ή έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση και την τηρούν, να καταταχθούν στην πρώτη ή δεύτερη κατώτερη κατηγορία από αυτήν που ασφαλίζονται για χρονικό διάστημα μέχρι 31/12/2014.

Π.χ. Ένας ασφαλισμένος που ανήκει στην 6η κατηγορία ασφάλισης και πληρώνει 810 ευρώ το δίμηνο σε εισφορές, επιλέγοντας την 4η κατηγορία θα πληρώνει 150 ευρώ λιγότερα το δίμηνο.

Δ. Ρυθμίζεται το θέμα ασφάλισης των ιδιοκτητών τουριστικών καταλυμάτων όλων των κατηγοριών με κριτήριο την αδειοδότηση από τον ΕΟΤ.

Συγκεκριμένα: α) ιδιοκτήτες καταλυμάτων μέχρι 5 δωμάτια  ασφαλίζονται στον ΟΓΑ  β) ιδιοκτήτες καταλυμάτων από 6 έως 10 δωμάτια σε όλη την επικράτεια καθώς και ιδιοκτήτες από 11 δωμάτια και άνω σε περιοχές προαιρετικής ασφάλισης (κάτω των 2000 κατοίκων) ασφαλίζονται στον ΟΑΕΕ στην πρώτη κατηγορία με έκπτωση 30% επί των ασφαλιστικών εισφορών με εισοδηματικά κριτήρια.

Ε. Οι αγρότες και όσοι εντάσσονται σε επιδοτούμενα προγράμματα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων μέχρι 100 kw υπάγονται στην ασφάλιση του ΟΓΑ.

6. Ασφαλιστικές ρυθμίσεις
Α. Στους τυφλούς ασφαλισμένους προ και μετά 1993 χορηγείται ενιαίο επίδομα απολύτου αναπηρίας

Β. το απαιτούμενο ποσοστό αναπηρίας των παιδιών με νοητική υστέρηση που είναι ορφανά και από τους δύο γονείς μειώνεται στο «67% και άνω» για λόγους εναρμόνισης με τις αποφάσεις των αρμόδιων Επιτροπών.
Γ. Για λόγους ίσης μεταχείρισης όλων των παιδιών που μέσα στο ίδιο έτος κατά το οποίο αποφοιτούν από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση εισάγονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, χορηγείται η ορφανική σύνταξη ακόμα και στις περιπτώσεις εκείνες που η συμπλήρωση του 18ου έτους έγινε πριν από την αποφοίτηση από το λύκειο.

Δ. Επεκτείνεται η δυνατότητα συνταξιοδότησης των αδελφών αναπήρων, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του άρθρου 37, και σε όσους έχουν γονείς πάνω από 75 ετών.

Ε. Διορθώνεται η οριζόντια περικοπή που έγινε με το άρθρο 2 του ν. 4024/2011 στο Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων, η οποία είναι αντίθετη με την πολιτική προστασίας των αναπήρων που υπήρξε μέχρι και σήμερα.

7. Κατ΄ οίκον φροντίδα
Διασφαλίζουμε τη χρηματοδότηση του προγράμματος φροντίδας στο σπίτι με τη θεσμοθέτηση παροχής ποσοστών από τα ετήσια έσοδα όλων των ΦΚΑ (0,2%).

8. Απασχόληση σε πρώην ΒΑΕ
Δίνεται η δυνατότητα αναγνώρισης με εξαγορά του χρόνου πραγματικής απασχόλησης σε εργασίες ή επαγγέλματα, τα οποία εξαιρέθηκαν με τις διατάξεις του νέου Πίνακα Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων και οι οποίοι χρειάζονται έως και 1.200 ημέρες ασφάλισης μέχρι 31.12.2015 για την συμπλήρωση των ελάχιστων χρονικών προϋποθέσεων, δηλαδή 3.600 ημερών ασφάλισης αν πρόκειται για υπαχθέντες στην ασφάλιση έως 31.12.92 ή 3.375 για ασφαλισμένους από 1.1.93 και εφεξής, για να κατοχυρώσουν τη συνταξιοδότηση τους με το καθεστώς των ΒΑΕ.

9. Ρυθμίσεις ΕΤΑΠ ΜΜΕ
Για την ενίσχυση της απασχόλησης και των θέσεων εργασίας στις εκτυπωτικές επιχειρήσεις, εφόσον παραμείνουν σταθερές μέχρι 31-12-2013 οι θέσεις εργασίας όπως αυτές καταγράφηκαν τον Ιανουάριο του 2012, εξισώνουμε στο 5,1% τις εργοδοτικές εισφορές. Με αυτή τη ρύθμιση σταματά η αμφισβήτηση της ένταξης των επιχειρήσεων στη μια ή την άλλη κατηγορία που είχε ως αποτέλεσμα τη μη καταβολή εισφορών και την πολύχρονη  δικαστική διένεξη.
Επιλύουμε το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την ασάφεια της νομοθεσίας αν δηλαδή μια κατηγορία εργαζομένων έπρεπε ή όχι να καταβάλει το ποσοστό του 3,6% προκειμένου να δικαιωθεί σύνταξη με το καθεστώς των ΒΑΕ. Αντί της επιστροφής των κρατήσεων, δίνουμε τη δυνατότητα συμψηφισμού καταβολών με ημέρες ασφάλισης και σταματάμε οριστικά την κράτηση για αυτή την κατηγορία εργαζομένων.
Δίνουμε τη δυνατότητα συμψηφισμού των επιδοτήσεων με οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές σε επιχειρήσεις ασφαλισμένες στο ΕΤΑΠ ΜΜΕ οι οποίες απασχόλησαν επιδοτούμενους ανέργους.

10. Αλλαγές στο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά – Θεσμοθέτηση της διαφάνεια στη λειτουργία της ασφαλιστικής αγοράς
Ο ν. 3869/10 για τη ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων αποκτά, υπό το βάρος των  αδιεξόδων στα οποία οδηγεί η οικονομική κρίση χιλιάδες νοικοκυριά, εξαιρετική σπουδαιότητα. Δεν είναι πλέον μόνο εκείνοι που, υπό την έλλειψη κανόνων υπεύθυνου δανεισμού υπερεκτίμησαν  τις δυνατότητές τους για δανεισμό ή υποτίμησαν τις δανειακές υποχρεώσεις, που πλέον ενδιαφέρει η διαδικασία του νόμου αυτού.

Είναι και χιλιάδες νοικοκυριά που έκαναν ενδεχομένως λελογισμένη χρήση της πίστωσης, ρευστοποιώντας μελλοντικό εισόδημα που δικαιολογημένα θεωρούσαν ασφαλές και πλέον μετά τις απώλειες εισοδημάτων που προκάλεσε η οικονομική κρίση αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Μέχρι σήμερα έχουν κατατεθεί περισσότερες από 10.000 αιτήσεις, ενώ εκατοντάδες είναι οι αποφάσεις που έχουν εκδοθεί και ρυθμίζουν τα χρέη των οφειλετών, προβλέποντας και τη διαγραφή ενός μεγαλύτερου ή μικρότερου μέρους αυτών. Το ενδιαφέρον λοιπόν είναι μεγάλο. Λαμβάνοντας δε υπόψη την εμπειρία άλλων χωρών κατά την εισαγωγή αντίστοιχης νομοθεσίας ρύθμισης των χρεών, την επιδείνωση στη χώρα μας λόγω της οικονομικής κρίσης των  οικογενειακών προϋπολογισμών, το γεγονός ότι συχνά οι ρυθμίσεις που γίνονται από τις τράπεζες δεν προσαρμόζουν τα χρέη στις πραγματικές δυνατότητες των καταναλωτών,  αναμένεται στην τρέχουσα χρονιά αλλά και τα επόμενα έτη μία αυξητική κλιμάκωση των οφειλετών που θα προσφύγουν στη δικαιοσύνη για τη ρύθμιση των χρεών τους.

Είναι γι’ αυτό ιδιαίτερα σημαντικό να διευκολύνουμε την πρόσβαση των οφειλετών αυτών στη διαδικασία.  Οι αλλαγές  που επιφέρει το σχέδιο νόμου στον ν. 3869/2010 για τη ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων, σκοπό έχουν την απλούστευση των διαδικασιών, την αντιμετώπιση και πρόληψη δυσλειτουργιών που θα μπορούσαν να ανακύψουν εξαιτίας του μεγάλου ενδιαφέροντος και τη βελτίωση των όρων απαλλαγής των υπερχρεωμένων οφειλετών από τα χρέη.  

Ειδικότερα, όσον αφορά το νόμο για τη ρύθμιση των οφειλών των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων οι σημαντικότερες αλλαγές είναι οι ακόλουθες:

1) Καταρχήν, καθιερώνεται το δικαίωμα στον ακατάσχετο τραπεζικό λογαριασμό. Κάθε πολίτης μπορεί να έχει σε μία τράπεζα έναν λογαριασμό το υπόλοιπο του οποίου μέχρι 1.500 ευρώ δεν μπορεί να κατασχεθεί από οποιοδήποτε και δεν μπορεί να συμψηφιστεί ούτε με απαιτήσεις της τράπεζας. Το όριο αυξάνεται σε 2.000 ευρώ αν ο λογαριασμός είναι κοινός. Κατ’ αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται  η ομαλή πρόσβαση των καταναλωτών σε τραπεζικές συναλλαγές που είναι εξαιρετικής σημασίας για τη σύγχρονη καθημερινότητά τους, καθώς διευκολύνει καθοριστικά τη  συμμετοχή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή (διενέργεια συναλλαγών, πληρωμή λογαριασμών, εξοικονόμηση χρόνου, διαφύλαξη ενός ελάχιστου ποσού για την κάλυψη βασικών βιοτικών αναγκών).

2) Δίνεται η δυνατότητα να υπαχθούν στο νόμο  για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και έμποροι  που ασκούν την εμπορική τους δραστηριότητα μέσα από την προσωπική τους εργασία,  αποβλέποντας κυρίως στον βιοπορισμό τους. Προϋπόθεση οι οφειλές από την άσκηση της εμπορικής δραστηριότητας να μην υπερβαίνουν τις 25.000 ευρώ.  Έτσι λ.χ. μπορούν να υπαχθούν στο ν. 3869/2010 επαγγελματίες, όπως μικροκαταστηματάρχες, λογιστές, ταξιτζήδες κ.ά., οι οποίοι,  επειδή  λογίζονται από τα δικαστήρια ως έμποροι, υπάγονταν μέχρι σήμερα στη διαδικασία του πτωχευτικού κώδικα και όχι του ν. 3869/2010, που υπερέχει σε προστασία για τον οφειλέτη, με δεδομένο ότι προβλέπει ταχύτερη απαλλαγή χρεών και προστασία της κύριας κατοικίας. 

3) Καθίσταται προαιρετική για τον οφειλέτη  πριν την κατάθεση της αίτησης η επιδίωξη εξωδικαστικής ρύθμισης των χρεών. Τα αποτελέσματα από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης δεν είναι ικανοποιητικά, εξαιτίας κυρίως της απροθυμίας των πιστωτικών ιδρυμάτων να επεξεργαστούν κατά ουσιαστικό τρόπο τα σχετικά αιτήματα των οφειλετών. Η επιδίωξη της εξώδικης ρύθμισης  καθίσταται  έτσι τυπική, προκαλώντας αδικαιολόγητα επιβάρυνση και επιβράδυνση της διαδικασίας. 

4) Η περίοδος  ρύθμισης των χρεών που θα ανέρχεται σε πέντε έτη θα αρχίζει με την κατάθεση της αίτησης  και όχι από την έκδοση της απόφασης. Αν οι καταβολές που πραγματοποιούνται από τον οφειλέτη  κατά την περίοδο που μεσολαβεί μέχρι την έκδοση της απόφασης υπολείπονται αυτών που ορίζονται με την απόφαση, ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να καταβάλει το ποσόν αυτό και μέχρι ένα έτος από τη λήξη της περιόδου ρύθμισης.  Κατ’ αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζονται και οι δυσμενείς συνέπειες για τον οφειλέτη από τυχόν καθυστέρηση στην εκδίκαση της αίτησής του. Είναι ενδεικτικό ότι σήμερα υπάρχουν ειρηνοδικεία που έχουν προσδιορίσει την αίτηση για συζήτηση σε δικάσιμο του 2015. Οι οφειλέτες αυτοί, εφόσον ανταποκριθούν στη ρύθμιση, θα απαλλαγούν από τα χρέη τους τον Απρίλιο του 2017. Χωρίς τη νέα διάταξη θα απαλλάσσονταν, στην καλύτερη περίπτωση,  τέλη 2019-αρχές 2020. Ας επισημανθεί ότι στο αμέσως προσεχές διάστημα ολοκληρώνονται οι διαδικασίες για την πρόσληψη 160 ειρηνοδικών που θα βελτιώσει τους χρόνους εκδίκασης των υποθέσεων. Είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικό, προκειμένου να μην αποθαρρύνεται ο οφειλέτης στην αξιοποίηση του νόμου, να έχει ένα σαφή χρονικό ορίζοντα για το τέλος της διαδικασίας.

5) Στις περιπτώσεις οφειλετών  με πλήρη αδυναμία καταβολής η περίοδος αναμονής για απαλλαγή από τα χρέη μπορεί με απόφαση του δικαστηρίου να περιοριστεί στα  τρία έτη. Όποιος δηλαδή επειδή είναι χρόνια άνεργος, έχει προβλήματα υγείας, μικρό εισόδημα, είναι συνταξιούχος με μικρή σύνταξη και δεν του περισσεύει κάποιο ποσόν πέραν της κάλυψης των βιοτικών αναγκών για να δίνει στους πιστωτές, θα μπορεί να απαλλάσσεται από τα χρέη στα τρία έτη (αντί για πέντε).

6) Το ποσόν μέχρι το 85% της εμπορικής αξίας της κύριας  κατοικίας του οφειλέτη, την εξόφληση του οποίου θα πρέπει να ρυθμίσει ο οφειλέτης για να την εξαιρέσει από τη ρευστοποίηση, θα μπορεί πλέον να ρυθμίζεται και σε μεγαλύτερο των είκοσι ετών χρονικό διάστημα και μάλιστα μέχρι 35 έτη. Έτσι θα είναι ευκολότερο για τους οφειλέτες να σώζουν την κύρια κατοικία τους και να διαφυλάττουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής.

7) Στις περιπτώσεις που οι απαιτήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων έχουν εκχωρηθεί σε εταιρείες που έχουν την έδρα τους στο εξωτερικό, θα πρέπει να ορίζουν αντίκλητο στην Ελλάδα ώστε να διευκολύνεται η συμπερίληψή τους στην αίτηση του οφειλέτη.  Σήμερα ο οφειλέτης δεν μπορεί να συμπεριλάβει τη ρύθμιση των δανείων που έχουν πουληθεί στο εξωτερικό, γιατί δεν είναι εφικτή η επίδοση της αίτησης μέσα στις προθεσμίες που προβλέπει ο νόμος.

8) Ενισχύεται ο συλλογικός χαρακτήρας της ρύθμισης των χρεών, που άλλωστε εξυπηρετεί και το συμφέρον του οφειλέτη. Δηλαδή, θα πρέπει καταρχήν η ρύθμιση να περιλαμβάνει τα χρέη όλων των πιστωτών (δεν θίγονται οι προβλεπόμενες στο νόμο εξαιρέσεις). Ο οφειλέτης δεν μπορεί να επιλέγει χρέη που θα υπαγάγει σε ρύθμιση και είναι υποχρεωμένος να συμπεριλάβει όλα. Αυτό άλλωστε είναι προς το συμφέρον του καθώς δεν μεταβάλλεται για τον ίδιο το ποσόν που θα πρέπει να δίνει στους πιστωτές, απλώς θα κατανέμεται διαφορετικά μεταξύ αυτών.

9) Καθορίζεται χαμηλότερο κόστος για τις επιδόσεις δικογράφων της διαδικασίας (μέχρι το 70% της χαμηλότερης αμοιβής). Οι επιδόσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της διαδικασίες είναι συχνά πολλές, καθώς ο οφειλέτης έχει συνήθως πολλούς πιστωτές. Για διάφορους λόγους ενδέχεται να χρειαστεί να προβεί και άλλες φορές, πέραν της επίδοσης της αρχικής αίτησης, σε επίδοσης δικογράφων (π.χ. λόγω μη έκδοσης οριστικής απόφασης, ματαίωσης της δίκης κ.ά). Με τη ρύθμιση το κόστος της επίδοσης που ανέρχεται από 23 έως 30 ευρώ, πλέον ΦΠΑ, θα ανέρχεται κατ’ ανώτερο σε 16,10 ευρώ, πλέον ΦΠΑ.

10) Προβλέπεται η δυνατότητα ρύθμισης του ποσού που θα κληθεί αναδρομικά να καταλάβει ο οφειλέτης σε περίπτωση  αύξησης των μηνιαίων καταβολών με την εφετειακή απόφαση μέχρι και ένα έτος μετά τη λήξη της βασικής ρύθμισης. Αν δηλαδή ο οφειλέτης δεν έχει τη δυνατότητα να καταβάλει άμεσα, όπως ισχύει σήμερα, τα πρόσθετα ποσά που προκύπτουν για το παρελθόν χρονικό διάστημα εξαιτίας της αύξησης των μηνιαίων καταβολών, θα μπορεί να  ρυθμίσει ξεχωριστά την καταβολή τους.

11) Επιτρέπεται η αίτηση αναστολής της αναγκαστικής εκτέλεσης, σε περίπτωση που η πρωτόδικη απόφαση είναι απορριπτική, μέχρι την έκδοση εφετειακής απόφασης.

12) Μεταξύ άλλων θεσμοθετείται ρητά η υποχρέωση ενημέρωσης του ασφαλισμένου και κατά τη διάρκεια της σύμβασης. Η ασφαλιστική εταιρεία  θα πρέπει να  κρατά ενήμερο τον λήπτη της ασφάλισης για όλες τις εξελίξεις ή  τις μεταβολές που τον ενδιαφέρουν.

Τέλος, προκειμένου να επανασυσταθεί και να επαναλειτουργήσει το Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτή και Αγοράς(Ε.Σ.Κ.Α.) προβλέπεται η συμμετοχή κάθε πιστοποιημένης ένωσης καταναλωτών  στο Ε.Σ.Κ.Α. και στο σώμα εκλογής των εκπροσώπων των καταναλωτών στα διάφορα όργανα. Εξάλλου, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ε.Σ.Κ.Α. δεν ορίζονται πλέον από τον αρμόδιο Υπουργό αλλά εκλέγονται  από τα ίδια τα μέλη του Ε.Σ.Κ.Α., κατά τρόπο που να διασφαλίζεται η αντιπροσωπευτικότητα των ενώσεων καταναλωτών και να αποκαθίσταται κατ’ αυτόν τον τρόπο η ανεξαρτησία του οργάνου.