Αθήνα 18.2.2014, 23:17

Τα θέματα αυτά είναι τα εξής: Μισθολογικά των Πανεπιστημιακών, διαδικασίες συγκρότησης εκλεκτορικών σωμάτων, οργανισμούς των Ιδρυμάτων, διορισμό των εκλεγμένων μελών ΔΕΠ, διαδικασία προεπιλογής υποψηφίων Κοσμητόρων και Πρυτάνεων από τα Συμβούλια Ιδρύματος, διαθεσιμότητα διοικητικών υπαλλήλων των Πανεπιστημίων, ελλείψεις διδασκόντων, φορολόγηση επιδομάτων Πανεπιστημιακών – απόφαση ΣτΕ.

α. Η υφιστάμενη κατάσταση

Ο συνταγματικά κατοχυρωμένος ειδικός ρόλος των πανεπιστημιακών ως δημόσιων λειτουργών, απαιτεί ένα ελάχιστο ύψος αποδοχών προκειμένου να είναι σε θέση να επιτελούν τα αυξημένων απαιτήσεων και ευθύνης καθήκοντά τους, διασφαλίζοντας παράλληλα την αναγκαία οικονομική τους ασφάλεια και ανεξαρτησία και αποτρέποντας τη διαρροή επιστημονικού δυναμικού στο εξωτερικό.

Οι Καθηγητές των Πανεπιστημίων έχουν ολοκληρώσει τον ανώτατο κύκλο σπουδών με την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος, διαθέτουν αυξημένα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα, και ξεκινούν την πανεπιστημιακή τους σταδιοδρομία σε μεγάλη ηλικία.

Τα αυξημένα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα αλλά και ο σημαντικός ρόλος των πανεπιστημιακών στην εκπαίδευση του μελλοντικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας και στην παραγωγή νέας γνώσης και έρευνας, η οποία οδηγεί στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας, απαιτούν σύμφωνα με τον νόμο 4009/2011, οι αποδοχές τους να «είναι ανάλογες του λειτουργήματος που επιτελούν».

Η σύγκριση των τακτικών αποδοχών των Ελλήνων πανεπιστημιακών με αυτές των άλλων χωρών της Ε.Ε. τοποθετεί την Ελλάδα σε μια από τις χαμηλότερες θέσεις, ουσιαστικά στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της δυτικής Ευρώπης και λίγο πάνω από τις χώρες τις ανατολικής Ευρώπης.

Κατά την τελευταία τριετία ασκήθηκε μια πολιτική συνεχών μειώσεων των αποδοχών των πανεπιστημιακών με την παράλληλη αύξηση των κρατήσεων και των φόρων. Οι συνολικές μειώσεις που επεβλήθησαν στις καθαρές αποδοχές των πανεπιστημιακών κατά την τριετία 2010-2013, αν ληφθεί υπόψη και η αύξηση των κρατήσεων και των φόρων καθώς και η κατάργηση των δώρων, κυμαίνονται από 30% έως 40%, ανάλογα με τη βαθμίδα και το χρόνο υπηρεσίας, οδηγώντας τις τακτικές τους αποδοχές σε σημαντική συρρίκνωση. 

Αποτέλεσμα των μειώσεων αυτών είναι οι ισχύοντες σήμερα εξευτελιστικοί μισθοί των Πανεπιστημιακών Καθηγητών να μη συνάδουν με τα αυξημένα προσόντα, το κύρος και τον κοινωνικό ρόλο του λειτουργήματος και του έργου που καλούνται να επιτελέσουν στην ελληνική κοινωνία οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι. Στη διαμόρφωση της κατάστασης αυτής συνέβαλαν τρεις παράγοντες: 

1. Μέχρι το 2007 υπήρχε αντιστοιχία του ειδικού μισθολογίου των πανεπιστημιακών με τα ειδικά μισθολόγια των άλλων λειτουργών του δημοσίου, τα οποία τη διετία 2008-9  αναβαθμίστηκαν σημαντικά με αυξήσεις από 13% έως 83%, εν αντιθέσει με τους μισθούς των πανεπιστημιακών οι οποίοι ουσιαστικά το ίδιο διάστημα έμειναν καθηλωμένοι με αυξήσεις στα όρια του πληθωρισμού (4% τη διετία). Τη διετία αυτή χάθηκε μια σημαντική ευκαιρία για τον κλάδο να διεκδικήσει ανάλογες αυξήσεις απαιτώντας τη διατήρηση της αντιστοιχίας των ειδικών μισθολογίων.

2. Το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας υπήρξε η αφορμή για την επιβολή διαδοχικών, αβάσιμων οριζόντιων περικοπών στις αποδοχές των πανεπιστημιακών δασκάλων, χωρίς σαφή κριτήρια και αίσθημα δικαίου, οι οποίες κατά την περίοδο 2010-13 κυμάνθηκαν από 30% έως 40%, ανάλογα με τη βαθμίδα. Σε μια περίοδο μη διαπραγματεύσιμων περικοπών για όλες σχεδόν τις κοινωνικές ομάδες, εν μέσω κλίματος απειλών γενικής δημοσιονομικής κατάρρευσης αλλά και σκόπιμης υποβάθμισης του έργου των πανεπιστημίων, ο κλάδος των πανεπιστημιακών δεν μπόρεσε να περάσει τη θέση του που βασιζόταν στην ανάδειξη των ειδικών προσόντων και του κοινωνικού ρόλου του πανεπιστημιακού λειτουργήματος καθώς και της άνισης αντιμετώπισης του μισθολογίου του τα προηγούμενα έτη σε σχέση με τα άλλα ειδικά μισθολόγια των δημόσιων λειτουργών. 

3. Υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων και της έρευνας. Η οικονομική κατάσταση των πανεπιστημιακών δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο από τη γενικότερη μείωση της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων η οποία έχει ως αποτέλεσμα να μειώνονται δαπάνες που θεωρούνται αναγκαίες για την άσκηση των καθηκόντων τους, όπως η οικονομική αποζημίωση για τη συμμετοχή σε επιστημονικά συνέδρια, συνδρομές σε επιστημονικά περιοδικά, προμήθεια αναλωσίμων για διδασκαλία και έρευνα κ.α. Σε αυτό συντείνουν η περιορισμένη χρηματοδότηση της έρευνας στην Ελλάδα σε συνδυασμό με τους αδικαιολόγητους περιορισμούς που τέθηκαν τελευταία στη συμμετοχή των μελών ΔΕΠ σε ερευνητικά προγράμματα με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ.

Η μείωση των τακτικών αποδοχών των πανεπιστημιακών σε συνδυασμό με την υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων  και της έρευνας στην Ελλάδα υπονομεύει πλέον τη δυνατότητα του πανεπιστημιακού δασκάλου να αντεπεξέλθει επαρκώς στα ερευνητικά και διδακτικά του καθήκοντα και τους ρόλους που απαιτεί το επάγγελμα που ασκεί. Το ύψος των τακτικών αποδοχών ενός πανεπιστημιακού δασκάλου σήμερα βρίσκεται κάτω από αυτό το ελάχιστο όριο «επιστημονικής επιβίωσης». 

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι με βάση τα αριθμητικά στοιχεία η κατάταξη των μελών ΔΕΠ σε δυο κατηγορίες πλήρους και μερικής απασχόλησης, με παράλληλη κατάργηση του χαρακτήρα της αποκλειστικής απασχόλησης, απέτυχε πλήρως καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των μελών επέλεξαν την πρώτη κατηγορία (98.8% στο ΑΠΘ). Σε αυτό συνέβαλε η δυνατότητα παράλληλης απασχόλησης σε διάφορα είδη έργων ή δραστηριοτήτων όσων ανήκουν στην κατηγορία πλήρους απασχόλησης χωρίς ουσιαστικούς περιορισμούς. Αποτέλεσμα του μέτρου αυτού είναι ή απουσία ουσιαστικής μισθολογικής και εργασιακής διαφοροποίησης μεταξύ των μελών ΔΕΠ με αποκλειστική απασχόληση, οι οποίοι ζουν με βάση μόνο τις τακτικές τους αποδοχές, και όσων διαθέτουν δεύτερη απασχόληση ή ασκούν ελεύθερο επάγγελμα. 

β. Προτάσεις

Καθώς ακόμη διανύουμε μια περίοδο αυστηρής δημοσιονομικής προσαρμογής η οποία πλήττει σχεδόν όλες τις κοινωνικές ομάδες, δεν ευνοείται στη φάση αυτή η ανάδειξη αιτημάτων για αυξήσεις στα ειδικά μισθολόγια. Ακόμη και σε υποθετική ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, μια πολιτική αποκατάστασης των αποδοχών σε οποιοδήποτε βαθμό δύσκολα θα είχε στις πρώτες προτεραιότητές της τα ειδικά μισθολόγια και ιδιαίτερα αυτό των πανεπιστημιακών.

Παρά ταύτα  η ΠΟΣΔΕΠ μπορεί και πρέπει να θέσει αιτήματα και να προγραμματίσει συγκεκριμένες δράσεις για την σταδιακή αποκατάσταση των αποδοχών των μελών του:

• Αποκατάσταση ενός αξιοπρεπούς μισθολογίου που δε θα λειτουργεί αποτρεπτικά στην προσέλκυση άξιου επιστημονικού προσωπικού στα ελληνικά πανεπιστήμια και θα ανταποκρίνεται στα υψηλά προσόντα, στον κοινωνικό ρόλο και στο έργο που προσφέρουν οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι.

• Δυναμική & συστηματική ανάδειξη του αιτήματος εναρμόνισης του ειδικού μισθολογίου των πανεπιστημιακών με αυτό των άλλων ειδικών μισθολογίων δηλ. της επαναφοράς του ενιαίου  χαρακτήρα των ειδικών μισθολογίων ή της αναλογίας μεταξύ τους που ίσχυε πριν το 2008, με στόχο την αύξηση των αποδοχών των πανεπιστημιακών στα επίπεδα των άλλων δημόσιων λειτουργών (Δικαστικοί, Ιατροί ΕΣΥ).  

• Διεκδίκηση ενός ελάχιστου ορίου «επιστημονικής επιβίωσης» στις τακτικές αποδοχές του πανεπιστημιακού δασκάλου το οποίο θα του επιτρέπει να αντεπεξέλθει επαρκώς στα ερευνητικά και διδακτικά του καθήκοντα και τους ρόλους που απαιτεί το επάγγελμα που ασκεί.

• Ανάδειξη της θέσης ότι οποιαδήποτε προσπάθεια θεσμικής μεταρρύθμισης και  αναβάθμισης των πανεπιστημιακών σπουδών και της έρευνας δεν μπορεί να αποδώσει εν μέσω έμπρακτης απαξίας από την πολιτεία της προσφοράς και του έργου των πανεπιστημιακών δασκάλων.

• Ανάδειξη του αιτήματος προσαρμογής -τηρουμένων των αναλογιών του ΑΕΠ- των τακτικών αποδοχών των Ελλήνων πανεπιστημιακών με τον μέσο όρο αυτών των άλλων χωρών της Δυτικής Ευρώπης στην Ε.Ε., με πρακτικό κριτήριο αυτό της αναλογίας των μισθών με τους άλλους εργαζόμενους στις εν λόγω χώρες. 

• Άμεση κατάργηση της αντισυνταγματικής φορολόγησης του επιδόματος βιβλιοθήκης (απόφαση 29/2014 του ΣτΕ) με σχετική νομοθετική ρύθμιση και άμεση εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ από τις αρμόδιες ΔΟΥ με αποδοχή των αιτήσεων για επιστροφή των καταβληθέντων φόρων. 

• Διεκδίκηση της κατάργησης του επιδοματικού χαρακτήρα του μισθού με ενσωμάτωση των άλλων δυο «επιδομάτων» (ερευνητικό και διδακτικό) τα οποία κρίθηκαν με πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ ότι δεν αποτελούν επιδόματα άλλα προσαύξηση μισθού. 

• Την αναίρεση των αντισυνταγματικών μειώσεων που επεβλήθησαν με το μνημόνιο ΙΙΙ (Ν.4093/2012), τόσο τους ενεργεία πανεπιστημιακούς όσο και στους συνταξιούχους, οι οποίες παραβιάζουν τις συνταγματικές αρχές της ισότητας στην κατανομή των δημοσίων βαρών και της αναλογικότητας, καθώς και το δικαίωμα σε δίκαιη αμοιβή και σε αξιοπρεπή διαβίωση. Η ΠΟΣΔΕΠ ακολούθησε τη δικαστική οδό με προσφυγή σε διοικητικό πρωτοδικείο και αίτηση πρότυπης δίκης στο ΣτΕ που θα διεξαχθεί τον Απρίλιο, και αφορά στις μειώσεις του μισθολογίου των μελών ΔΕΠ.

• Τη διασφάλιση της εφάπαξ αποζημίωσης κατά τη συνταξιοδότηση, με τις διαδοχικές έως και κατά 83% μειώσεις και τους νέους τρόπους υπολογισμού της οποίας, ισοπεδώνεται η όποια ανταποδοτικότητα εισφορών – παροχών, οδηγώντας έτσι σε αποζημιώσεις αρκετά χαμηλότερες ακόμη και έναντι των εισφορών που έχουν καταβληθεί για την απόκτησή τους, από την αρχή του ασφαλιστικού βίου των δικαιούχων.

• Τη διεκδίκηση αξιοπρεπούς υγειονομικής περίθαλψης η οποία να ανταποκρίνεται στην αρχή της ανταποδοτικότητας των ασφαλιστικών εισφορών που καταβάλλονται. 

• Δράσεις για την αποκατάσταση της στρεβλής εικόνας που συχνά σχηματίζει η κοινωνία για τους πανεπιστημιακούς η οποία αποτελεί εμπόδιο για κάθε μορφή διεκδίκησης με καταγγελία - έστω και μεμονωμένων - φαινομένων που αλλοιώνουν την επιθυμητή γενική εικόνα του Πανεπιστημίου (φαυλότητα, νεποτισμός, οικογενειοκρατία, έλλειψη αξιοκρατίας, “ιπτάμενοι” Καθηγητές, αντιπαραγωγικότητα και έλλειψη αντ-αγωνιστικότητας, άρνηση αξιολόγησης, εκμετάλλευση της ακαδημαϊκής ιδιότητας, κ.α.). Επίσης δράσεις που θα συμβάλλουν στην αλλαγή της στάσης της κοινωνίας και της πολιτείας σε σχέση με τη χαμηλή εκτίμηση που τρέφουν στην αξία της γνώσης και της μόρφωσης. Απαραίτητη η αυτοκριτική του κλάδου μας για τη συμβολή του στη διαμόρφωση της εικόνας που επικρατεί στην κοινωνία για το πανεπιστήμιο. 

Πιο άμεσου χαρακτήρα δράσεις περιλαμβάνουν αιτήματα που αφορούν στη διαφύλαξη και στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος των μελών ΔΕΠ:

• Διεκδίκηση αύξησης των δαπανών στον κωδικό του κρατικού προϋπολογισμού του Πανεπιστημίου που αφορά στην αποζημίωση των μελών ΔΕΠ για συμμετοχή σε επιστημονικά συνέδρια. Ανάπτυξη αντίστοιχης δράσης οικονομικής ενίσχυσης των μελών ΔΕΠ για συμμετοχή σε συνέδρια από τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας με βάση συγκεκριμένα κριτήρια.  

• Αίτημα για επανεξέταση όλων των αποφάσεων άκριτης εφαρμογής περιοριστικών ρυθμίσεων στους όρους υλοποίησης των ερευνητικών έργων ΕΣΠΑ, οι οποίες πέραν των άλλων, περιορίζουν ακόμη περισσότερο το ύψος των αμοιβών των μελών ΔΕΠ από ερευνητικά προγράμματα και μειώνουν περαιτέρω το διαθέσιμό τους εισόδημα.

• Αυτοτελής φορολόγηση του επί πλέον ποσού που χορηγείται στα μέλη ΔΕΠ για την κάλυψη των εξόδων εκπαιδευτικής άδειας όπως ίσχυε στο παρελθόν. 

Τέλος, η ΠΟΣΔΕΠ ζητά την εφαρμογή από τους εμπλεκόμενους φορείς (ΕΛΚΕ και καθηγητές ασκούντες ελεύθερο επάγγελμα ή μετέχοντες σε εταιρείες) των διατάξεων του νόμου που αφορούν στην είσπραξη από τον ΕΛΚΕ υπέρ της Επιτροπής Ερευνών, και κατ’ επέκταση του Πανεπιστημίου, της παρακράτησης του 10% των εσόδων των καθηγητών από ελεύθερο επάγγελμα, μέχρι την έκδοση της απόφασης από το ΣτΕ για την αντισυνταγματικότητα ή μη της σχετικής διάταξης του νόμου.  

Η Διοικούσα Επιτροπή της ΠΟΣΔΕΠ, αφού συζήτησε την εισήγηση της Ομάδας Εργασίας που είχε συσταθεί με απόφαση της 4ης συνεδρίασης της ΔΕ, ενέκρινε τις 12 ακόλουθες θέσεις σχετικά με τη διαδικασία εκλογής και εξέλιξης μελών ΔΕΠ.

1) Συντονισμός των Πανεπιστημίων κατά την σύνταξη των Οργανισμών. 

Στο θέμα της εξέλιξης ή εκλογής Καθηγητών (όπως ονομάζει τα μέλη ΔΕΠ το νέο νομοθετικό πλαίσιο), διαπιστώνεται ότι στα ελληνικά πανεπιστήμια εφαρμόζεται με διαφορετικούς τρόπους το σχετικό άρθρο του νόμου (ν. 4009/11, άρθρο 19), καθώς υπάρχουν διαφορετικές κανονιστικές  πράξης Συγκλήτων ή δεν υπάρχουν κανονιστικές πράξεις Συγκλήτων ούτε Οργανισμοί και Εσωτερικοί Κανονισμοί. Δεν είναι αποδεκτή η ύπαρξη Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων που με βάση το θεσμικό πλαίσιο οργανώνονται και στελεχώνονται ως ιδρύματα διαφορετικών ταχυτήτων. Για το λόγο αυτό θα πρέπει για τις βαθμίδες του ΔΕΠ να υπάρχουν ενιαία ελάχιστα κριτήρια αποτίμησης του ερευνητικού και εκπαιδευτικού τους έργου, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των γνωστικών περιοχών. Στους οργανισμούς θα πρεπει να αναφέρεται ότι  τα κριτηρια περιλαμβάνουν διδακτική δεινότητα και έργο, ερευνητική δραστηριότητα, συγγραφική δραστηριότητα, παραγωγή και έκδοση συγγραμμάτων και λοιπών διδακτικών  εργαλείων και βοηθημάτων, διοικητικό έργο και επιπλέον συναφείς  δεξιότητες όπως  Νοσηλευτικό έργο για τις  Ιατροβιολογικές  Σχολές, Τεχνικές  δεξιότητες, Νομικές  δραστηριότητες κλπ. προσαρμοσμένα όλα τα παραπάνω στις επί μέρους ανάγκες  των Τμημάτων.

2) Διαδικασία εξέλιξης /εκλογής Καθηγητών σε επίπεδο Τμήματος και όχι Κοσμητείας. 

Τα Τμήματα έχουν την εμπειρία, γίνεται αποκέντρωση και η Κοσμητεία ασχολείται απερίσπαστη με το συντονισμό ουσιαστικών θεμάτων της Σχολής, κυρίως στις μεγάλες Σχολές, και όχι με γραφειοκρατική διεκπεραίωση πραγμάτων στα οποία δεν κάνει ουσία παρέμβαση. Εξάλλου αυτό προβλεπόταν όταν ο νόμος είχε καταργήσει το Τμήμα και ως εκ τουτου οι όλες αρμοδιότητες μεταφέρονταν στην Κοσμητεία. Με την επαναφορά του Τμήματος πρέπει να επανέλθουν και οι αρμοδιότητες αυτές.

3) Συνεδρίαση των επιτροπών επιλογής και εξέλιξης σε κοινή συνεδρίαση με τη Γενική Συνέλευση Τμήματος υπό την Προεδρία του Προέδρου του Τμήματος. 

4) Επαναφορά το αιτήματος για κλειστές διαδικασίες στην περίπτωση εξελίξεων και ανοιχτές μόνο για νέες θέσεις. 

Οι κλειστές διαδικασίες στην περίπτωση των εξελίξεων αποτελεί πάγια θέση της ΠΟΣΔΕΠ και επιτρέπει εκτός των άλλων, να έχει το Τμήμα μια αυξημένη βαρύτητα αφού οι διδάσκοντες κρίνονται για το σύνολο της προσφοράς τους στο Τμήμα άρα όχι μόνο για το ερευνητικό αλλά και για το εκπαιδευτικό και διοικητικό τους έργο. Αντιθέτως, στην περίπτωση των νέων θέσεων πράγματι το Τμήμα πρέπει να έχει πιο χαλαρή σχέση με το εκλεκτορικό σώμα.

5) Αύξηση του αριθμού των μελών των επιτροπών επιλογής και εξέλιξης σε 15 ή 12 με συμμετοχή και των τριών συνιστωσών (Τομέας – Τμήμα – Εξωτερικοί). 

Η επαναφορά των τριών συνιστωσών Τομέας  – Τμήμα – Εξωτερικοί, στις επιτροπές επιλογής και εξέλιξης, σε αναλογία 5-5-5 (σύνολο 15 μέλη ΔΕΠ) για μεγάλα τμήματα, ή 4-4-4 (σύνολο 12 μέλη ΔΕΠ) στα μικρότερα τμήματα (έως 50 μέλη ΔΕΠ). Δηλαδή το 1/3 της επιτροπής θα προέρχεται από τον Τομέα και θα είναι του ιδίου ή συναφούς γνωστικού αντικειμένου σύμφωνα με το μητρώο εσωτερικών εκλεκτόρων, το 1/3 θα προέρχεται μετά από κλήρωση από όλους τους υπολοίπους Τομείς και το 1/3 μετά από κλήρωση από το μητρώο εξωτερικών εκλεκτόρων ίδιου ή συναφούς γνωστικού αντικειμένου. Το εν λόγω σύστημα είχε λειτουργήσει για πολλά χρόνια με θετικά αποτελέσματα και σύμφωνα με τη μεγάλη πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ που υπηρετούν σήμερα στα ΑΕΙ ήταν το πιο επιτυχημένο. Για το λόγο αυτό προτείνουμε να διατυπωθεί εκ νέου στο νόμο ένα τέτοιο σύστημα με βελτιώσεις βέβαια σε σχέση με τις διατυπώσεις που ίσχυαν στο προηγούμενο νομικό πλαίσιο.

6) Συγκρότηση των μελών των επιτροπών επιλογής και εξέλιξης των καθηγητών μετά από κλήρωση κατά την διάρκεια της συνεδρίασης της Γ.Σ. Τμήματος εφόσον υπάρχουν παραπάνω από τα απαιτούμενα μέλη Δ.Ε.Π. (εσωτερικά μέλη ή εξωτερικά μέλη), με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο βάσει του ΦΕΚ της υπό κρίση θέσης. 

7) Σε περίπτωση που το μητρώο των εσωτερικών μελών της Σχολής περιλαμβάνει λιγότερα από τα απαιτούμενα μέλη Δ.Ε.Π. με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο βάσει του ΦΕΚ της υπό κρίση θέσης, τότε η συμπλήρωση των θέσεων στις επιτροπές να γίνεται με κλήρωση μεταξύ των μελών με το συγγενέστερο γνωστικό αντικείμενο από το ίδιο και όχι από άλλα Πανεπιστήμια. 

Η διαδικασία της κλήρωσης από τη Γ.Σ. Τμήματος η οποία εφαρμόζεται στα ΑΕΙ τα τελευταία 30 χρόνια διασφαλίζει την αντικειμενικότητα και το αδιάβλητο της διαδικασίας ενώ η κλήρωση μελών του ίδιου Πανεπιστημίου με το συγγενέστερο γνωστικό αντικείμενο σε περίπτωση που το μητρώο των εσωτερικών μελών περιλαμβάνει λιγότερα από τα απαιτούμενα μέλη Δ.Ε.Π. προφυλάσσει από την εκλογή μελών ΔΕΠ από εκλεκτορικά σώματα τα οποία θα αποτελούνται μόνο από εξωτερικούς εκλέκτορες.

8)  Μη υποχρεωτική συμμετοχή των ξένων εκλεκτόρων. 

9) Να επανέλθει η 3μελής εισηγητική επιτροπή η οποία θα αποτελείται από καθηγητές του ίδιου ή συγγενούς γνωστικού αντικειμένου με την υπό κρίση θέση. 

Τα μέλη της εισηγητικής επιτροπής  να μετέχουν υποχρεωτικά στην επιτροπή κρίσης και τουτο για να έχει ιδιαίτερο βάρος η γνώμη τους και να  ασκουν επιρροή στην πορεία της  κρίσης των υποψηφίων. Αλλοιώς ο ρόλος τους αφενος μεν είναι  δευτερεύων και απλά συμβουλευτικός  αφετέρου  αναγκάζεται  το σώμα  να  αυξηθεί κατά τρία  ακόμα μέλη  για δημιουργηθεί το σύνολο εκλεκτορικού  σώματος-εισηγητικής  επιτροπής.

10) Οι υποψηφιότητες, το σύνολο του κρινόμενου έργου και το πρακτικό εκλογής πρέπει να είναι επίσης δημόσια. Οι υποψηφιότητες, το σύνολο του κρινόμενου έργου και το πρακτικό εκλογής να είναι επίσης δημόσια. Για τη διαφάνεια του έργου που παράγουν τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι απαραίτητη και μόνιμη η διατήρηση ιστοσελίδας από το κάθε μέλος ΔΕΠ  ώστε  να διευκολύνεται ο εσωτερικός μηχανισμός των τμημάτων, να  ετοιμάζεται η ετήσια αξιολόγηση χωρίς να αναζητούνται τελευταία στιγμή οι δημοσιεύσεις και το έργο των συναδέλφων, ενώ θα υπάρχει μία φόρμα για το τι αξιολογείται στη διδασκαλία, στο διοικητικό έργο,  στην έρευνα, στην συμβολή προς τη κοινωνία κλπ για να περιορίζεται η αυθαιρεσία στην κρίση αυτών των θεμάτων. 

11) Αναβολή της έναρξης εφαρμογής του «Απέλλα». 

Το νέο σύστημα «Απέλλα» στο θέμα των εξωτερικών μητρώων καθώς απαιτεί συμπλήρωση των πεδίων από του ίδιους τους ξένους (ενώ είναι στην ελληνική) και δημιουργεί ένα θέμα συμβατότητας με τα ήδη υπάρχοντα μητρώα ή τα μητρώα Ιδρύματος που αναφέρει ο  νόμος. Παρουσιάζει επίσης θέματα δημοσιοποίησης προσωπικών δεδομένων κ.ά.

12) Στα ήδη υπάρχοντα τυπικά κριτήρια για το διδακτικό έργο για εκλογή καθηγητού πρώτης βαθμίδας: α) να είναι επιβλέπων σε τουλάχιστον μία διδακτορική διατριβή ή μέλος τριμελούς σε τρεις διδακτορικές διατριβές οι οποίες έχουν περατώθηκαν ή β) να έχει διδάξει σε 3 κύκλους μεταπτυχιακών σπουδών ή γ) να είναι διευθυντής κλινικής για 5ετία να προστεθεί «ή δ) να έχει διδασκαλία σε τμήμα ειδικευομένων ιατρών ή οδοντιάτρων επί τριετία.»

Η εισαγωγή του θεσμού των συμβουλίων από το ν. 4009/2011 ως ενός οργάνου ελέγχου και εποπτείας της λειτουργίας των ιδρυμάτων αποτέλεσε μια από τις βασικές αλλαγές που επέφερε το νέο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας των ΑΕΙ.

Στο πλαίσιο του ελεγκτικού ρόλου του συμβουλίου ο ν. 4009/2011 ανέθεσε στα Συμβούλια την αρμοδιότητα για την προεπιλογή των υποψηφίων για τη θέση του Πρύτανη, ο οποίος εκλέγεται από τους καθηγητές και λέκτορες του Ιδρύματος. Με τον ν. 4076/2012, η προεπιλογή των υποψηφίων επεκτάθηκε και για τη θέση του Κοσμήτορα μεταφέροντας την αρμοδιότητα εκλογής του από το Συμβούλιο στους καθηγητές και λέκτορες της Σχολής.

Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο αποτελεί ουσιαστικά ένα υβρίδιο προεπιλογής και εκλογής υποψηφίων πρυτάνεων και κοσμητόρων, το οποίο αντίκειται σε βασικές δημοκρατικές αρχές εισάγοντας την καινοφανή έννοια της ελεγχόμενης δημοκρατικής διαδικασίας. Ένα ολιγομελές ελεγκτικό σώμα καλείται με ασαφή και υποκειμενικά κριτήρια να κρίνει όχι μόνο τα τυπικά αλλά και τα ουσιαστικά προσόντα των υποψηφίων πριν αυτοί τεθούν στην κρίση του εκλογικού σώματος, αμφισβητώντας ουσιαστικά την ικανότητα των μελών ΔΕΠ να κρίνουν οι ίδιοι τη δυνατότητα των υποψηφίων να ανταποκριθούν με επάρκεια και αποτελεσματικότητα στα καθήκοντα του Κοσμήτορα και του Πρύτανη. 

Επιπλέον, η απαίτηση του νόμου για τη συγκέντρωση απόλυτης πλειοψηφίας των εκλεκτόρων για την εκλογή κοσμήτορα και των έγκυρων  ψήφων για την εκλογή πρύτανη, συχνά δεν ικανοποιείται εκ των πραγμάτων (ιδιαίτερα στην εκλογή κοσμήτορα), οδηγώντας σε πολλές περιπτώσεις σε άγονες εκλογές και στην απαράδεκτη διαδικασία της κλήρωσης για την κάλυψη της θέσης.  

Ήδη τα πρώτα δείγματα της εφαρμογής αυτού του συστήματος δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα σε ορισμένες περιπτώσεις διαδικασιών εκλογής κοσμητόρων και προκάλεσαν αμφιβολίες για τα κριτήρια προεπιλογής των υποψηφίων, δημιουργώντας υπόνοιες για προθέσεις αποκλεισμού υποψηφιοτήτων και καθοριστικής παρέμβασης στη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μη αποδοχή από το συμβούλιο του ΕΚΠΑ της μοναδικής υποψηφιότητας για τη θέση κοσμήτορα στη Φιλοσοφική Σχολή χωρίς καμία αιτιολόγηση αλλά και η μη αποδοχή της μιας από τις δυο υποψηφιότητες στη Θεολογική Σχολή του ΕΚΠΑ, απόφαση με την οποία ουσιαστικά υποδεικνύεται μια και μόνο υποψηφιότητα στο εκλογικό σώμα. Για τα κριτήρια βάσει των οποίων τα μέλη του ΣΙ του ΕΚΠΑ οδηγήθηκαν στην απόφαση αυτή, έχουν ζητηθεί τα αναλυτικά πρακτικά αλλά ακόμα δεν μας έχουν δοθεί.

Η ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ θεωρεί ότι:

• Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να δύναται κανείς να είναι υποψήφιος πρύτανης ή κοσμήτορας πρέπει να ορίζονται με σαφήνεια από τον νόμο και να ανταποκρίνονται στη σοβαρότητα και το κύρος του αξιώματος. 

• Να καταργηθεί η απαίτηση του νόμου για τη συγκέντρωση απόλυτης πλειοψηφίας των εκλεκτόρων για την εκλογή κοσμήτορα και των έγκυρων ψήφων για την εκλογή πρύτανη, η οποία μπορεί να οδηγήσει τελικά στη διαδικασία της κλήρωσης για την κάλυψη της θέσης.

• Όσον αφορά στη διαδικασία της εκλογής των πρυτάνεων και των κοσμητόρων, αυτή πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο νομοθετικής πρωτοβουλίας της πολιτείας ώστε τα μέλη ΔΕΠ να επιλέγουν με άμεση ψηφοφορία τους υποψήφιους πρυτάνεις και κοσμήτορες που έχουν τα τυπικά προσόντα, χωρίς διαδικασία προεπιλογής.

Η ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ θεωρεί ότι οι εξελίξεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση σε σχέση με τη «διαθεσιμότητα – κινητικότητα» των διοικητικών υπαλλήλων αποδείχθηκαν καταστροφικές για τα πανεπιστημιακά ιδρύματα που σήμερα αδυνατούν να λειτουργήσουν χωρίς τους υπαλλήλους που τέθηκαν σε διαθεσιμότητα. Εκφράζουμε και πάλι την αλληλεγγύη μας στους συναδέλφους διοικητικούς υπαλλήλους και δηλώνουμε τη διάθεσή μας να κινηθούμε συντονισμένα μαζί τους για την επίλυση του προβλήματος.

Σήμερα εκφράζουμε τη μεγάλη μας ανησυχία για το γεγονός ότι οι δεσμεύσεις που αναγκάστηκε να αναλάβει η κυβέρνηση έναντι των ιδρυμάτων ύστερα από τον αγώνα των διοικητικών υπαλλήλων καθυστερούν να υλοποιηθούν με κίνδυνο οι διαθεσιμότητες να καταλήξουν σε απολύσεις. Ήδη υπήρξε καθυστέρηση στη νομοθετική ρύθμιση για τις θέσεις ΕΔΙΠ, ενώ παραμένει ασαφές αν και με ποιο τρόπο θα ολοκληρωθούν οι διαδικασίες ενδοϊδρυματικής κινητικότητας. 

Καλούμε το Υπουργείο Παιδείας να τηρήσει τις δεσμεύσεις του και να σταματήσει τις καθυστερήσεις στην υλοποίησή τους, έτσι ώστε να ολοκληρωθούν έγκαιρα οι σχετικές διαδικασίες, να μην υπάρξουν απώλειες θέσεων εργασίας και προσωπικού, και να μπορέσουν τα πανεπιστήμια να λειτουργήσουν.

Η ΔΕ ΠΟΣΔΕΠ διαπιστώνει ότι λίγο πριν την έναρξη του εαρινού εξαμήνου, υπάρχουν σοβαρότατα προβλήματα ως προς τη δυνατότητα των πανεπιστημίων να προσφέρουν το εκπαιδευτικό τους έργο εξ αιτίας των ελλείψεων διδακτικού προσωπικού. Στην σχεδόν ολοκληρωτική περικοπή των πιστώσεων για διδάσκοντες με βάση το ΠΔ 407/80 ήρθε να προστεθεί η απροθυμία του Υπουργείου Παιδείας να προχωρήσει στα αναγκαία βήματα για την πρόσληψη έκτακτου εκπαιδευτικού προσωπικού με χρήση ταμειακών διαθέσιμων (έκδοση ΚΥΑ και ΠΥΣ). Την ίδια ώρα εκατοντάδες εκλεγμένα μέλη ΔΕΠ παραμένουν αδιόριστα. Ως αποτέλεσμα σε πλήθος τμημάτων υπάρχει πραγματική αδυναμία ολοκλήρωσης των προγραμμάτων σπουδών. 

Την ίδια στιγμή οι λύσεις που προτείνονται, όπως είναι για παράδειγμα η καταφυγή στο θεσμό των «πανεπιστημιακών υποτρόφων», ενώ θα μπορούσαν να συμβάλουν στον περιορισμό του φαινομένου της μαζικής μετανάστευσης των νέων επιστημόνων, χρειάζονται επιπλέον διευκρινήσεις ώστε να διασφαλίζονται η διαφάνεια και οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας.

Καλούμε το Υπουργείο να προχωρήσει αμέσως στο διορισμό όλων των εκλεγμένων μελών ΔΕΠ, να προσφέρει όλη την αναγκαία χρηματοδότηση και τις αναγκαίες πιστώσεις για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των Ιδρυμάτων και για την πλήρη προσφορά των προγραμμάτων σπουδών τους, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα πλήρως την εργασιακή και ακαδημαϊκή αξιοπρέπεια των συμβασιούχων διδασκόντων.

Η ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη θετική απόφαση (29/2014) της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία κρίθηκε αμετακλήτως ως αντισυνταγματική η φορολόγηση του λεγόμενου επιδόματος βιβλιοθήκης (πάγια αποζημίωση δημιουργίας και ενημέρωσης βιβλιοθήκης και συμμετοχής σε συνέδρια) που λαμβάνουν τα μέλη ΔΕΠ των ΑΕΙ. Σύμφωνα με την απόφαση, το συγκεκριμένο επίδομα δεν αποτελεί προσαύξηση μισθού, δηλαδή εισόδημα, καθώς έχει αποζημιωτικό χαρακτήρα και συνεπώς δεν θα πρέπει να υποβάλλεται σε φόρο εισοδήματος.

Με βάση το προηγούμενο σκεπτικό, μεγάλος αριθμός μελών ΔΕΠ έχει οδηγηθεί σε πολυετείς και δαπανηρούς δικαστικούς αγώνες διεκδίκησης της επιστροφής των καταβληθέντων φόρων, διαδικασία η οποία δεν αποτελεί λύση του προβλήματος καθώς, μεταξύ άλλων, δεν αντιμετωπίζει με ενιαίο τρόπο την κατάσταση.

Η ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ ζητά:

• η πολιτεία να συμμορφωθεί με την απόφαση του ΣτΕ προχωρώντας άμεσα στη διακοπή της παρακράτησης φόρου για το επίδομα βιβλιοθήκης.

• την επιστροφή των φόρων που παρακρατήθηκαν για το συγκεκριμένο επίδομα τα τελευταία χρόνια χωρίς να απαιτείται η ατομική προσφυγή στη δικαιοσύνη.

• να καταργηθεί ο επιδοματικός χαρακτήρας του μισθού των μελών ΔΕΠ με ενσωμάτωση στο βασικό μισθό των δυο άλλων κατ’ όνομα «επιδομάτων» (ειδικό ερευνητικό και διδακτικής προετοιμασίας) τα οποία έχουν κριθεί ότι δεν έχουν αποζημιωτικό χαρακτήρα αλλά αποτελούν ουσιαστικά βασικές αποδοχές.

Η ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ συζήτησε το θέμα της εκκρεμότητας διορισμού των εκλεγμένων μελών ΔΕΠ οι οποίοι είναι περίπου 400 σε όλα τα Πανεπιστήμια της Χώρας.

Με δεδομένα ότι 

• από το 2010 δεν έχει γίνει καμιά προκήρυξη νέας θέσης στα ΑΕΙ ενώ ταυτόχρονα έχουν συνταξιοδοτηθεί εκατοντάδες μέλη ΔΕΠ

• το φαινόμενο οι νέοι επιστήμονες μας να αναζητούν και να βρίσκουν εργασία σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα του εξωτερικού (brain drain) έχει πάρει διαστάσεις μετανάστευσης

η Δ.Ε. ζητά από την πολιτεία να εγκρίνει τις σχετικές πιστώσεις ώστε να προσληφθούν αμέσως όλοι οι Πανεπιστημιακοί που έχουν ήδη εκλεγεί και να είναι στις θέσεις τους στην αρχή της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς.

Ο Οργανισμός και ο Εσωτερικός Κανονισμός των Ιδρυμάτων αποτελούν βασικά θεσμικά εργαλεία στα  οποία καθορίζονται θέματα οργανωτικής δομής και λειτουργίας κάθε Ιδρύματος στα πλαίσια του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα τους.

Η ΔΕ της ΠΟΣΔΕΠ θεωρεί ότι η ολοκλήρωση των διαδικασιών κατάρτισης των δύο

αυτών κανονιστικών κειμένων είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία των Ιδρυμάτων και ζητά από τα Ιδρύματα να επιταχύνουν τις διαδικασίες για την ολοκλήρωση της σύνταξής τους σεβόμενα παράλληλα και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ενός.