Αθήνα 6.9.2014, 22:12

Του Παναγιώτη Α. Μπούρδαλα*

Στο “χώρο” των δημόσιων αγαθών και ειδικά στην εκπαίδευση στη χώρα μας έχουν ξεκινήσει και εντείνονται συντονισμένες προσπάθειες από τα προηγούμενα κέντρα είτε να καταργήσουν θύλακες που οφείλονται σε συνδυασμό αγώνων και άλλης πολιτισμικής καταγωγής (π. χ. επετηρίδα, μόνιμοι διορισμοί, άρθρο 16 του Συντάγματος, αξιολόγηση, παιδαγωγική ελευθερία, κλπ), είτε να αποτελέσουν πείραμα για ευρύτερες αλλαγές σε άλλες χώρες της Ε.Ε. κλπ.

Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθώ με ένα “μικρό” ζήτημα, το οποίο κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι αρκετά μεγάλο για την εκπαιδευτική καθημερινότητα όλης της σχολικής χρονιάς και με μεγάλη ένταση αυτές τις μέρες: Η 2η ειδικότητα και οι αναθέσεις μαθημάτων οι οποίες και αποτελούν κεντρικό κρίκο της καπιταλιστικής εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης, όσον αφορά το παιδαγωγικό, επιστημονικό και εργασιακό τοπίο, που αγγίζει άμεσα καθηγητές και μαθητές.

Οι αναθέσεις αλλάζουν άρδην για πολλούς λόγους. Έτσι οφείλουμε να αναλύσουμε το τοπίο των αναδιαρθρώσεων, γιατί αλλιώς μελετώντας τες στενά, ο κίνδυνος να πέσουμε στον συντεχνιασμό και μερικές φορές στον “κανιβαλισμό” είναι εμπρός στα πόδια μας.

Πρώτον, διότι έχει ξεκινήσει μια νέα αναδιάρθρωση στη β/βάθμια εκπαίδευση, που έχει απολήξεις τόσο προς την Α/βάθμια (π.χ. οι οκτώ κοινές ειδικότητες ΠΕ05, ΠΕ06, ΠΕ07, ΠΕ08, ΠΕ11, ΠΕ16, ΠΕ19-20, ΠΕ32), όσο και προς την Γ/βάθμια (νέο Λύκειο, όπου από το σχ. έτος 2015-16 η Γ΄ Λυκείου ουσιαστικά δεν θα αποτελεί τάξη Λυκείου, αλλά προπαρασκευαστικό έτος για τα ΑΕΙ-ΤΕΙ, κλπ, παρότι τυπικά θα είναι η τελευταία τάξη του… Οι συνάδελφοι των των 8 κοινών ειδικοτήτων που είναι στη διάθεση των ΠΥΣΔΕ ή είναι λειτουργικά υπεράριθμοι τελικά ανήκουν εκπαιδευτικά στην Β/βάθμια ή σε ένα ενδιάμεσο κενό; Επίσης οι συνάδελφοι που πάσχισαν ή εκβιάστηκαν να μεταταχθούν στην Α/ βάθμια γιατί έμειναν έξω από το δικαίωμα να πάρουν νέα οργανική θέση; Μήπως αποτελούν ιδιότυπη δεξαμενή ανάλογα με τις ορέξεις του ΥΠΑΙΘ και του …άλλου Υπουργείου;

Δεύτερον, όσοι συνάδελφοι εργάζονται τα ΓΕΛ, που μπορεί να μην είναι οργανικά ή λειτουργικά υπεράριθμοι, δεν ακούν ήδη τον αχό του νέου Λυκείου (μετεξεταστέοι πάνω από 15% των μαθητών της Α΄ Λυκείου πανελλαδικά με μεγάλη στατιστική διασπορά μεταξύ διαφοροποιημένων κοινωνικά και ταξικά περιοχών αυτές τις μέρες, ισχυρή τάση για εξαφάνισης της παιδαγωγικής ελευθερίας των θεμάτων (τράπεζα θεμάτων, πιέσεις των συμβούλων, φόρμες από ΥΠΑΙΘ, κλπ);

Τρίτον, τι γίνεται στην Τεχνική Εκπαίδευση; Δεν υπάρχουν αυτό τον Σεπτέμβρη ΕΠΑΣ (η “ταφή” στις 15) και αντικαθίστανται όχι με κάτι αναβαθμισμένο (έστω ΕΠΑΛ), αλλά με κάτι υποβαθμισμένο τις ΣΕΚ (Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης) που πάνε να στηθούν επίσης τις ίδιες μέρες. Ποιοτικά γιατί είναι κατάρτιση και όχι εκπαίδευση, αλλά και γιατί δεν προϋποθέτουν ούτε κάν την Α΄ ΕΠΑΛ ή ΓΕΛ. Επίσης διότι είναι ζητούμενο ποιο θα είναι το επιστημονικό και εργασιακό καθεστώς όσων θα εργαστούν εκεί. Αλλά και όσες ειδικότητες έχουν απομείνει στα ΕΠΑΛ, τα οποία αντί για αναβάθμιση, βρίσκονται ανάμεσα στην διελκυστίνδα μεταξύ μεταγυμνασιακών (ΣΕΚ) και μεταλυκειακών ΙΕΚ από τη μιά, και από την άλλη ανάμεσα σε μια “εθνική” οικονομία που διαλύεται και σε μια “διεθνική” που σχεδιάζουν να καθορίζεται από κέντρα πιο απόμακρα από πριν, λόγω της τάσης ολοκλήρωσης των καπιταλιστικών κέντρων…

Τέταρτον, οφείλουμε να σημειώνουμε την κατάργηση πολλών τομέων, 48 ειδικοτήτων και τις εκατοντάδες των συναδέλφων που βρέθηκαν στην διαθεσιμότητα, κάποιοι απ΄αυτούς έπαψαν να πληρώνονται από τις 22/3/14 (σύννομα;), άλλοι βολοδέρνουν από πίνακα σε πίνακα και οι μισοί βρίσκονται σε κενό αέρος ακόμα…

Να μια βασική αιτία που Κυβέρνηση και ΥΠΑΙΘ αρνούνται μόνιμους διορισμούς στο σύνολο του κλάδου, πέρα από το δημοσιονομικό κόστος και γιατί εμείς οφείλουμε συλλογικά και κινηματικά να θέσουμε τους μόνιμους διορισμούς ως σημείο αιχμής και κέντρο της εκπαιδευτικής μας αντίστασης με φόντο την εκπαιδευτική απορρύθμιση. Εάν δεν το κάνουμε, το ΥΠΑΙΘ, πότε με αύξηση του διδ. ωραρίου, πότε με συγχωνεύσεις σχολείων, πότε με αύξηση των μαθητών στα τμήματα, πότε με το φόβητρο του νέου Λυκείου, πότε με τα ΕΣΠΑ στα “ολοήμερα” και πότε με “παράλληλες” αναθέσεις δεν θα κάνει ούτε τους απαραίτητους διορισμούς σε αναπληρωτές… Και ας μην έχουμε συνυπολογίσει την μείωση του μαθητικού δυναμικού που αυξάνεται στα χρόνια των μνημονίων…

Ειρήσθω εν παρόδω ότι τυχαίνει να διαθέτω δεύτερο πτυχίο ΑΕΙ, αλλά συνειδητά αρνούμαι να πάρω την επίσημη 2η ειδικότητα από το ΑΠΥΣΔΕ Δυτ. Ελλάδας, ενώ ως αν. αιρετός έχω συναινέσει σε πάρα πολλές απ΄αυτές να δοθούν. Δεν πρόκειται για αντίφαση, αλλά διπλή θέαση. Η 2η ειδικότητα εξυπηρετεί σ΄ αυτή την φάση κυρίως την εκπαιδευτική τους αναδιάρθρωση χωρίς κανένα δημοσιονομικό κόστος, αλλά και κέρδη λόγω μη διορισμών (κυρίως ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04). Η 2η ειδικότητα θα μπορούσε να είναι αποδεκτή (και όχι απλά ανεκτή όπως τώρα) σε ένα άλλο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Μικροσυντεχνιακά δείχνει να εξυπηρετεί ειδικότητες που τις πλεονάζει η νέα εκπαιδευτική απορρύθμιση (π.χ. ΠΕ19-20, ΠΕ13, ΠΕ05, ΠΕ07, κλπ). Στην πράξη αποτελεί αίσθημα προσωρινής ασφάλειας στην τρομοκρατία μετατάξεων, διαθεσιμοτήτων και απολύσεων, αλλά και απλήρωτης εθελοντικής εργασίας. Εθελοντικής γιατί γίνεται με αίτηση των ενδιαφερομένων (πάνω από 250 έχουν δοθεί στην Β/βάθμια Αχαΐας), αλλά και απλήρωτης στο υπάρχον μισθολόγιο, αφού τα μεταπτυχιακά και διδακτορικά δίνουν 2, 6 ή 7 πλασματικά έτη σ” αυτό χωρίς προσφορά ούτε μίας διδ. ώρας στο διδακτικό έτος, ενώ η 2η ειδικότητα έχει 0 (μηδέν) πλασματικά έτη με δεκάδες ή και εκατοντάδες αναθέσεις (Α΄και Β΄ στην 2η ειδικότητα…) διδ. ωρών. Από το τέλος μάλιστα του περσινού διδ. έτους νόμιμα το ΠΥΣΔΕ μπορεί να μετακινήσει για τις “ανάγκες της υπηρεσίας” συνάδελφο σε άλλο σχολείο της ίδιας ομάδας για συμπλήρωση ωραρίου με την 2η ειδικότητα και χωρίς οδοιπορικά συνήθως!

Εδώ οφείλουμε να σημειώσουμε ότι σε επίπεδο περιοχής (συνήθως ένας ολόκληρος νομός) οι “κλεμένες” διδ. ώρες από 2ες ειδικότητες δεν αφαιρούνται μόνο από τους υπό διορισμό, αλλά και από τις κύριες ειδικότητες του νομού, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Ακραίο παράδειγμα μπορεί να αποτελέσει η 2η ειδικότητα ενός ΠΕ03, που διορίστηκε ως ΠΕ19 πριν 20 χρόνια με κάποιες εκατοντάδες σεμιναριακών ωρών, πρόλαβε και πήρε 2η ειδικότητα ΠΕ03 (σταμάτησε πριν μερικούς μήνες από το ίδιο το ΥΠΑΙΘ) και να συμπληρώνονται δεκάδες ή και εκατοντάδες ωρών ΠΕ03 σε επίπεδο νομού, λόγω των αναδιαρθρώσεων… και τον τεχνητό πλεονασμό των ΠΕ19-20!

Αυτόν τον Σεπτέμβρη αρχίζουμε να ζούμε στους συλλόγους διδασκόντων το αποκορύφωμα των Β΄ αναθέσεων, έχοντας βέβαια μπροστά μας ένα καινούριο πλέον εκπαιδευτικό τοπίο, μέρος του οποίου βιώνουμε και εδώ δείξαμε.

Οι Β' αναθέσεις κατ΄ αρχήν δεν είναι για εξοβελισμό. Είχαν στο προηγούμενο εκπαιδευτικό τοπίο πολλαπλές εκπαιδευτικές και κοινωνικές ωφέλειες και έχουν αρκετές φορές ακόμα. Οι Β' αναθέσεις, οφείλουμε να το σημειώσουμε με έμφαση, έχουν κυρίως κοινωνικό, εκπαιδευτικό και εργασιακό όφελος.

Κοινωνικό, γιατί διατηρούνται σχολεία ακόμα σε απομακρυσμένα μέρη. Η Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη νησιωτική χώρα της Ευρώπης και με πολύ μεγάλο ορεινό και ημιορεινό όγκο. Εκπαιδευτικό, διότι οι καθηγητές που εργάζονται όλες τις μέρες της εβδομάδας στο ίδιο σχολείο γνωρίζουν τους μαθητές (το σχολείο δεν προσφέρει μόνο γνώσεις, αλλά και σχέσεις, δηλαδή δια-γωγή). Εργασιακό, διότι ο εκπαιδευτικός δεν διαθέτει τεράστιο μέρος τους εργασιακού του χρόνου σε άλλο ή άλλα σχολεία. Γι΄αυτό κάθε διάθεση σε άλλο σχολείο πριν τις “δανειακές συμβάσεις” συνοδευόταν τις περισσότερες φορές από οδοιπορικά και πάντα κάθε τέτοια διδ. ώρα λογιζόταν ως μισή υπερωρία…

Σήμερα το εκκρεμές αλλάζει άρδην κατεύθυνση. Και δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτες όλες οι Β΄ αναθέσεις. Θα ήθελα να σημειώσω μόνο μερικές ειδικές περιπτώσεις – υπάρχουν και άλλες πολλές ακόμα – για να φωτίσω λίγο το τοπίο, πέραν των άμεσα εμπλεκομένων:

α) Το μάθημα της Ιστορίας. Παραδοσιακά αποτελεί μάθημα των φιλολόγων. Ως γνωστόν οι παλαιοί φιλόλογοι λόγω της μικρής ειδίκευσης στα ΑΕΙ γνώριζαν πολύ καλή ιστορία κατά κανόνα. Αλλά και αργότερα με τη μεγάλη εξειδίκευση στα μεγάλα σχολεία (και στις πόλεις τα σχολεία συχνά είναι μεγάλα) πάντα υπήρχαν φιλόλογοι που επέλεγαν με τύπο και ουσία ως Α΄ανάθεση την Ιστορία. Πέρασαν τα χρόνια και οι νέοι φιλόλογοι είναι πολλαπλά πλέον εξειδεικευμένοι (αναδιάρθρωση στα ΑΕΙ), αλλά η ιστορία συνεχίζει να είναι Α΄ανάθεση σε όλους.

Μια συντεχνιακή λογική άλλου τύπου στους ΠΕ02 απ” ό, τι σε μας τους ΠΕ04 επέτρεψε να κτυπηθεί η Α΄ανάθεση επιστημονικά εκ των ένδον. Έτσι η εκάστοτε ηγεσία του ΥΠΑΙΘ άρχιζε να σχίζει και να διαμοιράζει την ιστορία αφειδώς, όχι απλά λόγω φοράς σε όλο το ΠΕ02 (δεν έχει ο κλάδος ειδικότητες όπως το ΠΕ04), αλλά και στους ΠΕ06, ΠΕ05 και ΠΕ07 (ξενόγλωσσους) λόγω κατεβάσματος της ξένης γλώσσας προς το Γυμνάσιο και το Δημοτικό… Πέρισυ πήγε και στους ΠΕ01 και φέτος επί πλέον και στους ΠΕ10 και ΠΕ13, λόγω του νέου Λυκείου… Ποιοί άλλοι έχουν σειρά να διδάξουν ένα τόσο βασικό μάθημα στο σχολείο σε εποχή ολοκλήρωσης του καπιταλισμού και της αντίστοιχης παγκοσμιοποίησης;

β) Τα μαθήματα φυσικών επιστημών. Τα μαθήματα των φυσικών επιστημών στο Γυμνάσιο (Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Γεωγραφία) και ορθά δίνονται ως Α΄αναθέσεις και έχει κάπως εξισορροπιστεί ο αρχικός ακραίος συντεχνιασμός για διάσπαση του ΠΕ04. Εδώ το επίμαχο μάθημα αποτελεί η Γεωγραφία και η ειδκότητα που έχει κτυπηθεί αποτελεί το ΠΕ04.05 (Γεωλόγοι). Η γεωγραφία γιατί αποτέλεσε συμπλήρωμα 2 διδ. ωρών στους ΠΕ03, εφ΄ όσον συνεχίζεται ο αναχρονισμός των 4 διδ. ωρών στα μαθηματικά στο Γυμνάσιο (αντί π.χ. 3 Άλγεβρα και 1 Γεωμετρία ή και αλλοιώς) και μερικές φορές και ιμάτιο διαμάχης μεταξύ ΠΕ03 και ΠΕ04. Πέρισυ δόθηκε ως Β΄ ανάθεση στους … ΠΕ15 (Οικ. Οικονομίας) και μάλιστα κατά προτεραιότητα έναντι των ΠΕ03 και ΠΕ04, τη στιγμή που η Γεωγραφία προσθέτει ως Α΄ανάθεση τις ώρες της στους ΠΕ04. Την ίδια στιγμή “χαρίζεται” ως Β΄ανάθεση η Οικιακή Οικονομία στους ΠΕ11 που τους“πλεονάζουν”. Μύλος!

Τα πράγματα όμως περιπλέκονται πλέον πάρα πολύ στο Λύκειο και κυρίως πλέον στο νέο Λύκειο λόγω Τράπεζας θεμάτων, λόγω συνυπολογισμού του βαθμού όλων των μαθημάτων και όλων των τάξεων για την είσοδο στην Γ/βάθμια εκπ/ση, λόγω των ομάδων επιστημών σε Β΄ ΓΕΛ φέτος και Β΄και Γ΄ ΓΕΛ από του χρόνου. Οι απαιτήσεις των μαθημάτων, των μαθητών, των γονέων, αλλά και της “αξιολόγησης” πλέον εξ ανάγκης γίνονται – εάν αυτά παγιωθούν – πολύ μεγαλύτερες.

Έτσι π.χ. βιολόγοι ζητούν από μόνοι τους να πάνε σε άλλο σχολείο στις πόλεις να συμπληρώσουν με Βιολογία τη συμπλήρωση του διδ. ωραρίου και φυσικοί με Φυσική. Δ/ντές, για να μην γίνεται άνω-κάτω το πρόγραμμα ως κάτι από … μάνατζερ πιέζουν τους ίδιους και τους συλλόγους διδασκόντων να συμπληρώσουν οι βιολόγοι με Φυσική και οι φυσικοί με … βιολογία. Τραγέλαφος!

γ) Πολιτική Παιδεία. Πέρισυ σε αρκετά σχολεία έγινε το έλα να δείς. Δόθηκε ως Α΄ ανάθεση σε τρεις κλάδους ταυτόχρονα (με έλλειμα διδ. ωρών λόγω νέου Λυκείου) και με νομικό κενό όταν έπαιρναν όλοι ένα ίσο κομματάκι της πίτας, ενώ έτσι δεν συμπληρώνουν ωράριο και πέραν του ενός από το σχολείο. Στο ΥΠΑΙΘ αρκετές φορές “ δεν γνωρίζει η αριστερά τι ποιεί η δεξιά”… Έως ότου οι ΠΕ09, ΠΕ10 και ΠΕ13 καταφέρουν να οδηγηθούν στο πρότυπο του ΠΕ04, το ΥΠΑΙΘ οφείλει να λύσει το πρόβλημα με εγκύκλιο. Εκτός από την “ισότητα”, υπάρχει και η “αρχαιότητα”.

Στο θολό και επικίνδυνο αυτό τοπίο μεγάλο βάρος έχει πέσει εκ των πραγμάτων στους συλλόγους των διδασκόντων, αναγκαστικά στους Διευθυντές, αλλά και στους αιρετούς στα ΠΥΣΔΕ.

Οι Διευθυντές οφείλουν να μην αυτοσχεδιάζουν, αλλά από τη μία έχουν χρέος να βοηθούν τους συναδέλφους, ισορροπώντας ανάμεσα στη νομιμότητα και το εκπαιδευτικό λειτούργημα. Δεν μπορούν ούτε να εκβιάζουν, αλλά και ούτε να γίνονται “Πόντιοι Πιλάτοι”. Οφείλουν να ενημερώνουν για τις εγκυκλίους όχι μόνο τις εμπλεκόμενες ειδικότητες, αλλά ολόκληρο το σύλλογο διδασκόντων ως σώμα και από την άλλη να βλέπουν όλες τις παραμέτρους των προβλημάτων με τις αναθέσεις. Δεν τελειώνει το χρέος με τη μαθηματική συμπλήρωση μιας φόρμας, γιατί σε ένα πρόβλημα μπορεί η λύση να μην είναι μία και μοναδική.

Οι σύλλογοι διδασκόντων οφείλουν να επανακατακτήσουν το συλλογικό τους ρόλο και τη συλλογική τους δύναμη και να μη δέχονται εισηγήσεις από τα πάνω χωρίς να βλέπουν και τη νομοθεσία, αλλά και τα εναλλακτικά σενάρια μέχρι το ζήτημα να περάσει στα σωματεία.

Οι αιρετοί εκπρόσωποι, ως ανιχνευτές και προχωρημένα φυλάκια του κλάδου κοντά στη διοίκηση, οφείλουμε πρώτοι να συνθέτουμε τα ζητήματα και να κάνουμε και ανοικτό δημόσιο διάλογο, χωρίς φόβο, πάθος και πελατειακή λογική, αλλά και προτάσεις στα συντεταγμένα όργανα του κλάδου (ΕΛΜΕ, ΟΛΜΕ, κλπ), ξεπερνώντας τόσο τις παθογένειες του παρελθόντος, όσο και την αργοπορία στην αναβάθμιση τοθ συλλογικού συνδικαλισμού, πριν το “σύστημα” διαλύσει τις ζωντανές μας εκπαιδευτικές κοινότητες… στα περισσότερα σχολεία.