«Η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση στις σύγχρονες κοινωνίες καλείται να διαδραματίσει έναν πολυδιάστατο και ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Να προετοιμάσει με κατάλληλο τρόπο ένα μεγάλο τμήμα της νέας γενιάς για την άσκηση συγκεκριμένου επαγγέλματος, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα το μορφωτικό υπόβαθρο που είναι αναγκαίο για την αποτελεσματική συμμετοχή του στα κοινωνικά δρώμενα», αναφέρει στη σχετική ανακοίνωσή του το υπουργείο Παιδείας. «Τα πολλά και σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ΤΕΕ δεν της επιτρέπουν να επιτελέσει το ρόλο της και να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των νέων που την επιλέγουν. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο το ποσοστό των νέων που εγγράφονται στους ποικίλους τομείς της ακολουθεί τα τελευταία χρόνια πτωτική πορεία».

Οι αλλαγές στην επαγγελματική εκπαίδευση πρέπει -κατά το υπουργείο- να βασίζονται:

α) στην ολιστική θεώρηση ολόκληρου του συστήματος της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης

β) στην αναγνώριση και ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου της, με τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων

γ) στην ανάγκη συνεχούς εναρμόνισής της με τις απαιτήσεις της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας

δ) στην ανάγκη παροχής ποιοτικής εκπαίδευσης στους μαθητές και στις μαθήτριες που την επιλέγουν

ε) στην ανάγκη παροχής ασφαλών επαγγελματικών διεξόδων στους αποφοίτους της

ε) στην εμπέδωση εργασιακής ασφάλειας και στη διαμόρφωση ενός ρεαλιστικού οράματος για τους/τις εκπαιδευτικούς.

Στις 5 Μαρτίου 2016 δόθηκαν στη δημοσιότητα οι προτάσεις της υποεπιτροπής του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου και της αρμόδιας επιτροπής του ΙΕΠ για την ΤΕΕ για τις άμεσες αλλαγές και τέθηκαν σε δημόσιο διάλογο. Στη συνέχεια δόθηκαν επίσης σε δημόσια διαβούλευση οι προτάσεις της αρμόδιας επιτροπής του ΙΕΠ για την Επαγγελματική Εκπαίδευση που αφορούσαν το προσωρινό ωρολόγιο πρόγραμμα της Α΄ και της Β΄ τάξης των ΕΠΑΛ για το επόμενο σχολικό έτος 2016-17, καθώς και η πρόταση για τους τομείς και τις ειδικότητες των ΕΠΑΛ.

Σύμφωνα με τις παραπάνω θέσεις και την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστούν με θετικό τρόπο τα οξυμένα προβλήματα που ταλανίζουν την Τεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση, με την τροπολογία του υπουργείου προβλέπονται τα παρακάτω.

Το νέο ΕΠΑΛ θα έχει την παρακάτω δομή:

- Α΄ ΤΑΞΗ με ενιαίο πρόγραμμα, με μαθήματα γενικής παιδείας, προσανατολισμού και ειδικοτήτων, προκειμένου να δίνεται στους μαθητές/-τριες η δυνατότητα να διερευνήσουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές τους.

- Β΄ ΤΑΞΗ με διαχωρισμό σε τομείς τεχνικο-επαγγελματικών σπουδών με μαθήματα γενικής παιδείας και τομέων (θεωρητικά και εργαστηριακά).

- Γ΄ ΤΑΞΗ με διαχωρισμό των τομέων σπουδών σε επιμέρους ειδικότητες, με μαθήματα γενικής παιδείας και ειδικοτήτων (θεωρητικά και εργαστηριακά).

- Μετά την αποφοίτηση, προαιρετικό «Μεταλυκειακό Έτος-Τάξη Μαθητείας», με εργαστηριακά μαθήματα ειδικότητας στο σχολείο και μαθητεία σε χώρους εργασίας.

Αυτό το σχήμα (Α΄ τάξη - ενιαία, Β΄ τάξη - τομέας, Γ΄ τάξη - ειδικότητα, «4ο» έτος - ειδίκευση-μαθητεία) έχει τα παρακάτω θετικά αποτελέσματα:

Εισάγονται δύο σημαντικές νέες δυνατότητες για τους απόφοιτους των ΕΠΑΛ:

1. Διευρύνεται η δυνατότητα της πρόσβασης στα ΤΕΙ μέσω των ειδικών πανελλαδικών εξετάσεων για τους απόφοιτους ΕΠΑΛ, αφού θα διαγωνίζονται για ειδικό ποσοστό θέσεων του συνολικού αριθμού εισακτέων στα ΤΕΙ. Το ποσοστό αυτό προβλέπεται να είναι, κατά προσέγγιση, ανάλογο του ποσοστού των υποψηφίων που αποφοίτησαν από τα ΕΠΑΛ σε σχέση με το σύνολο των υποψηφίων για τα ΤΕΙ αποφοίτων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, όπως θα ορίζεται κάθε σχολικό έτος με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Αποκαθίσταται, επίσης, η δυνατότητα πρόσβασης των αποφοίτων ΕΠΑΛ μέσω των ειδικών εξετάσεων στη σχολή Πυροσβεστικής.

2. Αποκαθίσταται η δυνατότητα των αποφοίτων των ΕΠΑΛ να εισάγονται και σε σχολές και τμήματα των Πανεπιστημίων, η οποία καταργήθηκε με το ν.4186/13. Συγκεκριμένα, θα μπορούν με τις ίδιες εξετάσεις - και χωρίς τη αναγκαιότητα της δημιουργίας «ομάδας Β΄» στη Γ΄ τάξη, που αντικειμενικά περιόριζε (πριν το 2013) τη δυνατότητα αυτή μόνο σε μαθητές που σπούδαζαν σε ελάχιστα ΕΠΑΛ – να εισάγονται με τη βαθμολογία τους σε σχολές των Πανεπιστημίων αντίστοιχες των τομέων που σπούδασαν στα ΕΠΑΛ και για ειδικό ποσοστό θέσεων επιπλέον 1%. Πλέον η δυνατότητα αυτή θα δίνεται σε όλους τους μαθητές/-τριες και στο πιο απομακρυσμένο ΕΠΑΛ της χώρας.

Μεταλυκειακό έτος                                                                          

Με την τροπολογία γίνονται οι απαραίτητες ρυθμίσεις και τροποποιήσεις ώστε να καταστεί ασφαλής και πλήρης δικαιωμάτων για τους απόφοιτους των ΕΠΑΛ που θα σπουδάζουν στο «μεταλυκειακό έτος – τάξη μαθητείας», η πρώτη επαφή με την εργασία.

Επίσης, ρυθμίζονται λειτουργικά ζητήματα του έτους αυτού, όπως να μην επιβαρύνονται οι μαθητές/-τριες την ίδια ημέρα με σχολείο και εργασία, όπως προέβλεπε ο ν.4186/13, να γίνονται τα εργαστηριακά μαθήματα αποκλειστικά στα ΕΠΑΛ και στα Εργαστηριακά Κέντρα από τους εκπαιδευτικούς που ανήκουν σε αυτά και κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους.

Επιπλέον, προσδιορίζονται οι όροι με τους οποίους θα πραγματοποιείται η μαθητεία:

1. Το ΕΠΑΛ θα έχει την ευθύνη της παρακολούθησης-εποπτείας των μαθητευομένων στις δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις και οργανισμούς. Η εποπτεία από τους εκπαιδευτικούς των ΕΠΑΛ θα αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο εκπαιδευτικό έργο που θα καθοριστεί αναλυτικά με Υπουργική Απόφαση.

2. Θα υπογράφονται συμβάσεις με όρους που πρέπει να γίνονται σεβαστοί και θα ελέγχονται από εποπτεύοντα καθηγητή/-τρια του ΕΠΑΛ. Οι συμβάσεις θα μπορεί να ακυρωθούν, αν δεν τηρούνται οι όροι από τον εργοδότη.

3. Κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των μαθητευόμενων, οι οποίοι θα είναι ενήλικες, απόφοιτοι ΕΠΑΛ ή προηγούμενων τύπων σχολείων της ΤΕΕ. Οι μαθητές θα υπάγονται ασφαλιστικά στο ΙΚΑ για το διάστημα της μαθητείας, στον κλάδο παροχών ασθένειας σε είδος και στον κλάδο παροχών ασθένειας σε χρήμα, ο δε χρόνος ασφάλισής τους θα είναι συντάξιµος. Η αμοιβή για το διάστημα της μαθητείας θα είναι ίση με το 75% επί του κατωτάτου ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη.

4. Προσδιορίζεται ο ρόλος του ΟΑΕΔ, μέσω των Κέντρων Προώθησης Απασχόλησης (ΚΠΑ), ως συνεργαζόμενου με τα ΕΠΑΛ σε ό,τι αφορά την οργάνωση, τη λειτουργία και τα θέματα διοικητικής διαχείρισης της μαθητείας. Αξιοποιείται, έτσι, η μακροχρόνια εμπειρία του. Στα κέντρα αυτά θα διατίθεται και εκπαιδευτικός των ΕΠΑΛ.

Καταργούνται οι ΣΕΚ (Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης), που δημιουργήθηκαν με το ν. 4186/13, θεσμός που δεν έτυχε αποδοχής από την κοινωνία (λειτούργησαν μόλις 4 από τις 95 που προβλεπόταν να λειτουργήσουν σχολές).

Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ένα βήμα για τον εξορθολογισμό της πολυτυπίας του συστήματος της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, και αποφεύγεται η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου (λύκειο) και η πρόωρη κατάρτιση στην μη τυπική εκπαίδευση και η γενικευμένη μαθητεία ανηλίκων που προέβλεπε ο ν. 4186/13.

Προβλέπεται η ολοκλήρωση των σπουδών όσων μαθητών -τριών σπούδαζαν στις καταργούμενες σχολές με τα ίδια δικαιώματα που είχαν όταν ξεκίνησαν τις σπουδές τους. Προβλέπεται, τέλος, η μετατροπή καταργούμενων ΣΕΚ σε Δημόσια ΙΕΚ για ειδικές ευαίσθητες κατηγορίες πληθυσμού, ενηλίκων αποφοίτων υποχρεωτικής εκπαίδευσης, μετά από απόφαση του Υπουργού Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων.

* Καταργείται η δυνατότητα του ΟΑΕΔ να ιδρύει πειραματικά ΕΠΑΛ, καθώς οι εκπαιδευτικές δομές του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του υπουργείου Παιδείας, ενώ παρατείνεται για μια πενταετία η λειτουργία των ΕΠΑΣ του ΟΑΕΔ, μέχρι τη συνολική αξιολόγηση του συστήματος της ΕΕΚ.

* Ρυθμίζονται ζητήματα λειτουργίας και φοίτησης του εσπερινού ΕΠΑΛ και γίνονται οι απαραίτητες τροποποιήσεις προκειμένου οι διατάξεις να τυγχάνουν εφαρμογής σε όλες τις τάξεις και κύκλους σπουδών του Ημερήσιου και Εσπερινού Επαγγελματικού Λυκείου.

Εισάγονται ρυθμίσεις για τη βελτίωση του τρόπου αξιολόγησης, προαγωγής και απόλυσης των μαθητών ΕΠΑ.Λ. και γίνονται τροποποιήσεις στο άρθρο 43 του ν. 4186/13 των εξουσιοδοτικών διατάξεων για την αποκατάσταση αντιφατικών ρυθμίσεων αλλά και για την εν γένει εύρυθμη διαχείριση και λειτουργία των ΕΠΑΛ.

Προσδιορίζεται ποιοι μαθητές και απόφοιτοι έχουν δικαίωμα εγγραφής στη Β΄ και στη Γ΄ τάξη, και δίνεται εξουσιοδότηση στον Υπουργό Παιδείας να καθορίσει τις αντιστοιχίες με σχολεία της ΤΕΕ, τα οποία λειτούργησαν στο παρελθόν.

Ρυθμίζονται εκκρεμή υπηρεσιακά θέματα του εκπαιδευτικού προσωπικού των ΕΠΑΛ, όπως:

- ο χαρακτηρισμός ως εκπαιδευτικής υπηρεσίας του χρονικού διαστήματος που οι 2500 εκπαιδευτικοί είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα

- εξορθολογίζεται το ωράριο υπευθύνων εργαστηρίων σε όλους τους τύπους σχολείων,

- δίνεται η δυνατότητα συμπλήρωσης ωραρίου εκπαιδευτικών ΕΠΑΛ σε σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε αντικείμενα σχετικά με την ειδικότητά τους

- δίνεται η δυνατότητα να διδάσκουν τα μαθήματα της ΠΕ ειδικότητάς τους σε εκπαιδευτικούς ΤΕ με πτυχίο ΠΕ, που είχαν κάνει ήδη «οικονομική» μετάταξη από ΤΕ σε ΠΕ.

Οι αλλαγές που θεσμοθετούνται στα ΕΠΑΛ θα ξεκινήσουν σταδιακά από το σχολικό έτος 2016-17 και έχουν το χαρακτήρα μεταβατικών αλλαγών (θα λειτουργήσουν ως «γέφυρα») από τη υπάρχουσα στη νέα δομή των ΕΠΑΛ), μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο δημόσιος διάλογος για το σύστημα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, από τον οποίο θα προκύψει και μια πλήρης μελέτη για το περιεχόμενο των αλλαγών στα ΕΠΑΛ.

Συγκεκριμένα, με ενιαίο πρόγραμμα θα λειτουργήσει η Α΄ τάξη και με τομείς σπουδών η Β΄ τάξη, ενώ θα αξιοποιηθούν τα υπάρχοντα και τα προηγούμενα προγράμματα και βιβλία. Δηλαδή, το σχολικό έτος 2016-17 η Α΄ και η Β΄ τάξη θα έχουν νέα δομή και πρόγραμμα. Η Γ΄ (καθώς και η Δ΄ εσπερινών) θα ακολουθεί τη δομή του υπάρχοντος συστήματος, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές και τις μαθήτριες που φοιτούν στη Β΄ τάξη να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.

Θα γίνει προσπάθεια να οργανωθούν από την επόμενη σχολική χρονιά προγράμματα μαθητείας αποφοίτων ΕΠΑΛ προηγουμένων ετών σε περιορισμένο αριθμό ειδικοτήτων και περιοχών, στη λογική της σταδιακής ανάπτυξης του νέου αυτού θεσμού.

Για το μεταβατικό ωρολόγιο πρόγραμμα της Α΄ και της Β΄ τάξης, καθώς και για τον καθορισμό των τομέων και ειδικοτήτων που θα λειτουργήσουν, ήδη ετοιμάζονται από το ΙΕΠ προτάσεις, οι οποίες έχουν τεθεί και αυτές σε δημόσιο διάλογο στην εκπαιδευτική κοινότητα. Με την ψήφιση της τροπολογίας θα υπογραφούν Υπουργικές Αποφάσεις, όπως προβλέπεται, και θα προωθηθεί η εκτύπωση των βιβλίων για όλα μαθήματα σε όλες τις τάξεις, προκειμένου να διανεμηθούν εγκαίρως στα σχολεία με τα ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς.

Ο διάλογος για όλα τα ζητήματα (τόσα για τα άμεσα προβλήματα όσο και την εν γένει προοπτική βελτίωσης της κατάστασης στη δημόσια ΤΕΕ και τις προσπάθειες μεταρύθμισής της) θα συνεχίζεται με ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα και τους φορείς της, αλλά και την κοινωνία και τους φορείς της εργασίας.

Το υπουργείο Παιδείας επισημαίνει ότι, με την προώθηση ευρύτερων πολιτικών αλλά και επιμέρους αλλαγών από το Γενάρη του 2015 μέχρι σήμερα, «έχει αποδείξει στην πράξη το ενδιαφέρον του για την ουσιαστική αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, που στη χώρα μας πάντα οι ασκούμενες εκπαιδευτικές πολιτικές έθεταν σε δεύτερη μοίρα». Παράλληλα υπενθυμίζει μερικές από τις μέχρι τώρα αποφάσεις του για την τεχνολογική εκπαίδευση:

- Με το ν. 4325/15 επανασυστάθηκαν οι 50 κλάδοι – ειδικότητες και οι 2.413 οργανικές θέσεις των εκπαιδευτικών της ΤΕΕ που είχαν καταργηθεί με το ν. 4172/13, καταργήθηκε η διαθεσιμότητα και επέστρεψαν οι εκπαιδευτικοί στις θέσεις τους, αναγνωρίστηκε με το ν.4369/16 ο χρόνος διαθεσιμότητας ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας.

- Με το ν. 4327/15 επαναλειτούργησαν στα ΕΠΑΛ από το τρέχον σχολικό έτος οι κατηργημένες ειδικότητες των μαθητών -τριών (στους τομείς υγείας-πρόνοιας, αισθητικής-κομμωτικής και εφαρμοσμένων τεχνών) από τα ΕΠΑΛ και τις ΕΠΑΣ με το ν. 4186/13. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να αυξηθεί το μαθητικό δυναμικό της Β΄ τάξης των ΕΠΑΛ (ημερήσιων και εσπερινών) στη σχολική χρονιά από 32.067 το σχολικό έτος 2014-2015 σε 40.019 το σχολικό έτος 2015-2016 (αύξηση 25 %),.

- Καταργήθηκε και στα ΕΠΑΛ με το ν. 4327/15 η τράπεζα θεμάτων, που δημιουργούσε συνθήκες αύξησης της σχολικής αποτυχίας και διαρροής.

- Ένα ακόμη, μικρό αλλά σημαντικό δείγμα του ενδιαφέροντος του Υπουργείου Παιδείας για την Τεχνική – Επαγγελματική Εκπαίδευση και τη στήριξη των μαθητών/-τριών που σπουδάζουν στα ΕΠΑΛ αποτελεί και το γεγονός ότι εφέτος για πρώτη φορά οι επαναληπτικές πανελλαδικές εξετάσεις, που διοργανώνονταν για τα ΓΕΛ, θα διοργανωθούν και για τους απόφοιτους των ΕΠΑΛ. Αυτό γίνεται 16 χρόνια μετά την καθιέρωση επαναληπτικών εξετάσεων για τους μαθητές/-τριες των Γενικών Λυκείων και αποτελούσε πάγιο αίτημα μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών των Επαγγελματικών Λυκείων.

- Ρυθμίστηκε και για τους μαθητές των ΕΠΑΛ η κάλυψη εξόδων μετακίνησης, διαμονής και διατροφής για συμμετοχή στις εξετάσεις σε απομακρυσμένα εξεταστικά κέντρα.

- Καταργήθηκε η αντιεκπαιδευτική διάταξη με την οποία ωρομίσθιοι εκπαιδευτές που προσλαμβάνονταν στα ΙΕΚ μπορούσαν να «αποσπαστούν» στα ΕΠΑΛ ως εκπαιδευτικοί.

- Ακόμα, τη σχολική χρονιά που ολοκληρώνεται δόθηκε από το ΥΠΠΕΘ η δυνατότητα σε μαθητές/-τριες της Γ΄ τάξης ΕΠΑΛ του σχολ. έτους 2014-15 που απορρίφθηκαν λόγω απουσιών, και λόγω της αλλαγής του ΕΠΑΛ θα έπρεπε να επαναλάβουν δύο τάξεις, να προσέλθουν σε απολυτήριες εξετάσεις.

- Με την υπογραφή ΚΥΑ που ολοκληρώνεται σύντομα, θα οργανωθούν άμεσα δύο πιλοτικά προγράμματα μαθητείας για απόφοιτους ΕΠΑΛ προηγούμενων χρόνων.

- Καταρτίστηκαν, επίσης, τα ωρολόγια και αναλυτικά προγράμματα για την Γ΄ τάξη των ΕΠΑΛ στις επαναλειτουργούσες ειδικότητες.

- Δημοσιεύτηκε Υπουργική Απόφαση με τα επαγγελματικά δικαιώματα 30 ειδικοτήτων των αποφοίτων των ΕΠΑΛ και των ΕΠΑΣ του ν. 3475/06.

Και η σχετική ανακοίνωση καταλήγει: «Μετά από όλα τα παραπάνω είναι απολύτως φανερό και στους πιο δύσπιστους ότι έχει πραγματική βάση η διακήρυξη του ΥΠΠΕΘ για τη στήριξη και την αναβάθμιση της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Η Επαγγελματική Εκπαίδευση αλλάζει σελίδα. Μια νέα αρχή για τα ΕΠΑΛ γίνεται πραγματικότητα».