Αθήνα 16.9.2009, 12:54
Τις σημαντικές θετικές τάσεις όσο και τις σοβαρές προκλήσεις για τα εκπαιδευτικά συστήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη προσδιορίζει μελέτη που παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (θα την βρείτε στα συνημμένα).

Τα καλά νέα περιλαμβάνουν: την αυξανόμενη εγγραφή των τετράχρονων στην προσχολική εκπαίδευση, μια σημαντική άνοδο των φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και μια γενική τάση για μεγαλύτερες περιόδους στην υποχρεωτική εκπαίδευση.

Μεταξύ των σημαντικών μελλοντικών προκλήσεων που εξετάζονται θα είναι η δημογραφική αλλαγή, πράγμα που σημαίνει λιγότερα παιδιά στα σχολεία στην Ευρώπη καθώς και αφυπηρέτηση εκπαιδευτικών σε μια πολύ μεγάλη κλίμακα σε πολλές χώρες στο εγγύς μέλλον. Στη μελέτη διαφαίνεται επίσης μια καθολική τάση προς μεγαλύτερη αυτονομία των σχολείων στην Ευρώπη.

Η έκδοση του 2009 "Αριθμοί Κλειδιά της Εκπαίδευσης στην Ευρώπη", που έχει συνταχθεί από το Δίκτυο Ευρυδίκη, δίνει μια περιεκτική εικόνα των πρόσφατων τάσεων σχετικά με την οργάνωση και τη λειτουργία των εκπαιδευτικών συστημάτων σε 31 ευρωπαϊκές χώρες (κράτη μέλη της ΕΕ, Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Τουρκία), που βασίζεται σε 121 δείκτες.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Εκπαίδευση, την Κατάρτιση, τον Πολιτισμό και τη Νεολαία, Jàn Figel', δήλωσε: Αυτή η έκθεση αποκαλύπτει τα καλά νέα, ότι έχουμε αυξημένες εγγραφές παιδιών στην προσχολική εκπαίδευση, και πολύ περισσότερους φοιτητές από πριν. Αυτό σημαίνει ότι σημειώνουμε πρόοδο προς την μετατροπή της διά βίου μάθησης σε μια πραγματικότητα για τον καθένα, κάτι που είναι σημαντικό για την κοινωνική συνοχή της ΕΕ και την μακροπρόθεσμη ικανότητα για υποστήριξη της οικονομικής ανάκαμψης. Υπάρχουν όμως μερικές προκλήσεις για περαιτέρω εργασία: αναμένουμε ελλείψεις εκπαιδευτικών σε μερικούς κλάδους και λιγότερα παιδιά στην υποχρεωτική εκπαίδευση.

Βασικά μηνύματα
Τα βασικά μηνύματα της μελέτης είναι:
1. Δημογραφική αλλαγή: λιγότεροι μαθητές στην υποχρεωτική εκπαίδευση και ευρέως διαδεδομένη αφυπηρέτηση εκπαιδευτικών.

Οι προβολές πληθυσμού στην ΕΕ δείχνουν μια γενική πτώση στον πληθυσμό των μαθητών, ενώ από την άλλη αυξάνεται η ανάγκη των πολιτών για πιο σύγχρονες δεξιότητες και γνώσεις. Ταυτόχρονα, δεδομένου ότι η ομάδα ηλικίας εκπαιδευτικών που βρίσκονται κοντά στην συνταξιοδότηση υπεραντιπροσωπεύεται, πολλές χώρες θα επηρεαστούν από αυτήν στο εγγύς μέλλον σε μεγάλο βαθμό, καθώς και από τις πιθανές ελλείψεις, ειδικά σε ορισμένους κλάδους. Αυτές οι δημογραφικές αλλαγές θέτουν προκλήσεις για τα εκπαιδευτικά συστήματα, από την άλλη όμως αποτελούν μια ευκαιρία για να επικαιροποιηθούν, να εκσυγχρονιστούν και να καταστούν πιο αποτελεσματικά και πιο ποιοτικά προσανατολισμένα.

2. Μακρύτερη υποχρεωτική εκπαίδευση και σημαντική άνοδος συμμετοχής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί εννέα ή δέκα χρόνια αλλά ένας πεντάχρονος σήμερα, μπορεί να αναμένει ότι θα περάσει κατά μέσο όρο 17 χρόνια στην εκπαίδευση και η γενική τάση είναι σαφώς ανοδική. Μερικές χώρες έχουν εισαγάγει μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στη μείωση των ποσοστών των μαθητών που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο. Στην Ιταλία και τις Κάτω Χώρες, π.χ., όλοι οι μαθητές έως την ηλικία των 18 πρέπει να συνεχίσουν το σχολείο μέχρις ότου λάβουν απολυτήριο βασικής εκπαίδευσης. Ο αριθμός των φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αυξάνεται συνεχώς από το 1998 για να φθάσει σε πάνω από 18 εκατομμύρια (μια αύξηση 25% σε οκτώ χρόνια). Το ένα τρίτο του πληθυσμού από 20-22 χρόνων, συμμετέχει τώρα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η
συμμετοχή των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι υψηλότερη από το σύνολο των ανδρών (123 γυναίκες εγγράφονται για 100 άνδρες) αλλά παραμένουν σημαντικές δυσαναλογίες ανάλογα με τον κλάδο σπουδών.

3. Αυξανόμενη αυτονομία στα σχολεία σε συνδυασμό με άνοδο στις εξωτερικές αξιολογήσεις, αλλά ποικίλες πολιτικές για τις δημοσιεύσεις των αποτελεσμάτων.

Σχεδόν μια καθολική τάση προς την αυξανόμενη σχολική αυτονομία έχει συνοδευτεί από μια παράλληλη ανάπτυξη των μέτρων για την εφαρμογή συστηματικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών συστημάτων, των ιδρυμάτων και του προσωπικού. Θα μπορούσε κάποιος να μιλά για αλλαγή 'κουλτούρας' στην ευρωπαϊκή εκπαίδευση όσον αφορά στην εξασφάλιση ποιότητας από το 2000, με πολλές χώρες να έχουν εισαγάγει π.χ. τυποποιημένες αξιολογήσεις. Εντούτοις, οι πολιτικές για τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, με μόνο μια μειονότητα να δημοσιεύει σε τακτική βάση.

Απαντήσεις
Η μελέτη δίνει απαντήσεις, βασισμένες σε στοιχεία του 2006 και 2007 και σε διάφορες άλλες ερωτήσεις, όπως:
- σε ποιο βαθμό μπορούν οι γονείς στις διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες να αποφασίσουν για το σχολείο φοίτησης των παιδιών τους,
- ποιες χώρες ξοδεύουν περισσότερα ανά μαθητή,
- ποιες χώρες προσφέρουν τους καλύτερους μισθούς στους εκπαιδευτικούς σχετικά με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ,
- πόσες ώρες την εβδομάδα απαιτούνται από τους εκπαιδευτικούς για διδασκαλία,
- ποιες χώρες χρεώνουν πανεπιστημιακά δίδακτρα και πόσο χρεώνουν,
- πώς αντιμετωπίζουν τα σχολεία τους μαθητές που δεν μιλούν τη γλώσσα διδασκαλίας.

Το δίκτυο
Το Δίκτυο Ευριδίκη (www.Eurydice.org) παρέχει πληροφορίες και αναλύσεις των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συστημάτων και των πολιτικών. Αποτελείται από 35 εθνικές μονάδες που έχουν ως έδρα τις 31 χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα δια βίου μάθησης της ΕΕ (κράτη μέλη της ΕΕ, χώρες ΕΟΧ και Τουρκία) και συντονίζεται και ρυθμίζεται από τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Μέσων και Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες το οποίο είναι και υπεύθυνο για τη σύνταξη των εκδόσεων και τις βάσεις δεδομένων του Δικτύου.

Σημειώνεται ότι οι τελευταίες μελέτες του Δικτύου που έχουν μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα είναι οι εξής και είναι διαθέσιμες ως ηλεκτρονικές εκδόσεις ανοικτής πρόσβασης στις διευθύνσεις που σημειώνονται:
1. Επίπεδα Αυτονομίας και Ευθύνες των Εκπαιδευτικών στην Ευρώπη. 
2. Αριθμοί - Κλειδιά της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη - 2007.
3. Εστίαση στη Δομή της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη Εθνικές τάσεις στην Διαδικασία της Μπολόνια, Έκδοση 2006/07.

* Στο συνημμένο αρχείο θα βρείτε την έκθεση (στην αγγλική γλώσσα).