Αθήνα 10.11.2010, 15:00

Βοηθούσης και της οικονομικής κρίσης, αυξάνονται και πληθύνονται οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς.

Άκρως ανησυχητικά είναι τα συμπεράσματα της 10ης ∆ιαρκούς Συνδιάσκεψης των Συνδικάτων των Ευρωπαϊκών Πρωτευουσών, που συνήλθε πρόσφατα στην Αθήνα µε κεντρικό θέµα: «Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία και ο ρόλος των Συνδικάτων των Ευρωπαϊκών Πρωτευουσών», µε στόχο να αναδείξει τις ιδαίτερες πτυχές των συνθηκών εργασίας στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες λόγω και του ειδικού ρόλου που αυτές παίζουν στην αναπτυξιακή διαδικασία των χωρών.

"Φιλελεύθερες και συντηρητικές κυβερνήσεις έχουν συµβάλει στην αποδυνάµωση της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ) και στην απορρύθµιση της σχετικής νοµοθεσίας", επισημαίνεται στο κείμενο των συμπερασμάτων, το οποίο παράλληλα αναδεικνύει και τα νεοεμφανισθέντα προβλήματα. "Τα µείζονα προβλήµατα που απειλούν την εργασιακή υγεία και ασφάλεια δεν περιλαµβάνουν πλέον µόνον τους παραδοσιακούς παράγοντες των φυσικών, χηµικών και βιολογικών κινδύνων, αλλά εµπεριέχουν επίσης και νέα προβλήµατα όπως το στρες, οι µυοσκελετικές παθήσεις και οι ψυχολογικές διαταραχές, προβλήµατα που επιδεινώνονται λόγω των νέων δεδοµένων στις εργασιακές σχέσεις και του κοινωνικο - οικονοµικού περίγυρου της κρίσης και συνδέονται µε την ανεργία, τις ελαστικές µορφές εργασίας, την επισφαλή εργασία κ.λπ.".

Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές και σε όρους υγείας και αρτιµέλειας των εργαζοµένων είναι δυσβάσταχτο για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Το ίδιο και το οικονοµικό κόστος για τα συστήµατα κοινωνικής ασφάλισης.

Σύμφωνα με τη Συνδιάσκεψη, όλα αυτά συµβαίνουν επειδή εργοδότες και αρμόδιες αρχές δεν αναλαμβάνουν τις υποχρεώσεις τους. "Οι µεν εργοδότες δεν αναλαµβάνουν τις ευθύνες τους, όπως επιβάλλει η νοµοθεσία, επειδή θεωρούν κόστος και όχι επένδυση την λήψη µέτρων για την πρόληψη των επαγγελµατικών κινδύνων και την προστασία των εργαζοµένων. Οι δε αρµόδιες αρχές δεν δείχνουν την απαιτούµενη συνέπεια και αυστηρότητα για την τήρηση της νοµοθεσίας και θεωρούν την ΥΑΕ περιθωριακό θέµα".

Για τους λόγους αυτούς η Συνδιάσκεψη ζητά από τις κυβερνήσεις, εθνικές και τοπικές, καθώς και από την Ε.Ε., να θέσουν την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία στα θέµατα πρώτης προτεραιότητας της πολιτικής τους ατζέντας και πρακτικής.

Τα προβλήματα
Τα κοινά προβλήµατα ΥΑΕ που συναντώνται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, είναι κατά τη Συνδιάσκεψη τα εξής:
- Παρά την υπάρχουσα εκτενή νοµοθεσία για την ΥΑΕ και τις εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών σε επιστηµονικό και τεχνολογικό επίπεδο, η κατάσταση στην ΥΑΕ χαρακτηρίζεται από µέτρια έως ανησυχητική. Φιλελεύθερες και συντηρητικές κυβερνήσεις έχουν συµβάλει στην αποδυνάµωση της ΥΑΕ και στην απορρύθµιση της σχετικής νοµοθεσίας.
- Οι εργοδότες δεν αναλαµβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν σύµφωνα µε τον νόµο.
- Παρά το γεγονός ότι η Επιθεώρηση εργασίας συµβάλλει µέσω των ελέγχων στην βελτίωση των συνθηκών εργασίας και στη µείωση των επαγγελµατικών κινδύνων, η υποστήριξη που έχει από την πολιτεία είναι συνήθως υποτονική.
- Οι κατασκευές, η βιοµηχανία (χηµική, µεταλλευτική, µεταλλουργική, ναυπηγοεπισκευαστική, ναυπηγική, µεταφορές, σφαγεία κ.ά.), είναι τοµείς µε τα περισσότερα προβλήµατα σε όρους εργατικών ατυχηµάτων πολλές φορές θανατηφόρων αλλά και επαγγελµατικών ασθενειών.
- Στον τοµέα των υπηρεσιών εκτός από τα παραδοσιακά προβλήµατα υπάρχουν και νέοι παράγοντες που επιδεινώνουν τις συνθήκες εργασίας όπως το στρες, οι µυοσκελετικές παθήσεις, τα ψυχολογικά προβλήµατα που σε ορισµένς περιπτώσεις έχουν οδηγήσει ακόµη και σε αυτοκτονίες.
- Οι εργαζόµενοι που είναι αναγκασµένοι να µετακινούνται σε καθηµερινή βάση σε µεγάλες αποστάσεις προκειµένου να φθάσουν στη δουλειά τους εκτίθενται σε επιπλέον κινδύνους για την σωµατική τους ακεραιότητα λόγω και των τροχαίων ατυχηµάτων.
- Οι εργαζόµενοι στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και εκείνοι που εργάζονται στις πολύ μικρές επιχειρήσιες, εκτίθενται συνήθως σε κακές συνθήκες εργασίας λόγω της µη διάθεσης πόρων για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Στην διαιώνιση της κατάστασης συµβάλλει και η έλλειψη συνδικαλιστικής εκπροσώπησης.
- Οι νέοι, οι άνω των 55, οι µετανάστες και οι γυναίκες είναι οι οµάδες οι πλέον εκτεθειµένες στον επαγγελµατικό κίνδυνο, τα εργατικά ατυχήµατα και τις επαγγελµατικές ασθένειες. Οι υπεργολαβίες, η εξωτερική ανάθεση εργασιών, η µερική απασχόληση, η ελαστική εργασία, η επισφαλής εργασία, επιδεινώνουν τις συνθήκες εργασίας και αυξάνουν τον επαγγελµατικό κίνδυνο.
- Οι κακές συνθήκες εργασίας πλήττουν όλους τους εµπλεκοµένους στην παραγωγική διασικασία ή την παροχή υπηρεσιών ανεξαρτήτως επιπέδου ιεραρχίας.
- Οι εργαζόµενοι τόσο του ιδιωτικού όσο και του δηµόσιου τοµέα αντιµετωπίζουν προβλήµατα που σχετίζονται µε την ΥΑΕ.

Επιδείνωση λόγω κρίσης
Την κατάσταση στην ΥΑΕ έρχεται να επιδεινώσει η οικονοµική κρίση των τελευταίων δύο ετών.

Κατά τη Συνδιάσκεψη, η απορρύθµιση των εργασικών σχέσεων, η αποδυνάµωση των συλλογικών διαπραγµατεύσεων, η αποσύνθεση της εργατικής νοµοθεσίας, η µείωση του κόστους εργασίας και σε τελευταία ανάλυση η σταδιακή κατάργηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους, αφήνει τους εργαζόµενους απροστάτευτους επιδεινώνοντας τις συνθήκες εργασίας.

Η κρίση επιβάλλει αναδιαρθρώσεις στις επιχειρήσεις, αλλαγές στην οργάνωση εργασίας (υπεργολαβίες, εξωτερικές αναθέσεις) που αλλάζουν τις συνθήκες εργασίας επί τα χείρω. Επειδή οι πόροι που διατίθενται για την προστασία των εργαζοµένων θεωρούνται από την πλειονότητα των εργοδοτών κόστος και όχι επένδυση, οι πρώτες περικοπές που συµβαίνουν λόγω της κρίσης, αφορούν στην ΥΑΕ, µε αποτέλεσµα την χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας.

Η µείωση προσωπικού σε πολλές επιχειρήσεις λόγω της οικονοµικής κρίσης υποχρεώνουν τους εργαζόµενους που µένουν να έχουν την ίδια παραγωγικότητα µε λιγότερο προσωπικό. Άλλοι είναι υποχρεωµένοι να εκτελούν εργασίες χωρίς να έχουν την κατάλληλη εξειδίκευση. Αυτό προκαλεί στρες που µπορεί να οδηγήσει σε εργατικά ατυχήµατα και άλλα προβλήµατα.

Προτάσεις
Τα Συνδικάτα των ευρωπαϊκών πρωτευουσών θεωρούν ότι για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας χρειάζεται µεταξύ άλλων:
- ∆ιαρκής ένταξη των θεµάτων της ΥΑΕ στον κοινωνικό διάλογο και σε όλες τις συνδικαλιστικές διεκδικήσεις.
- Στήριξη της εκλογής Επιτροπών ΥΑΕ στους χώρους δουλειάς µε ιδιαίτερη έµφαση στις μικροµεσαίες και στις πολύ µικρές επιχειρήσεις, όπου για οµοειδείς δραστηριότητες θα µπορούσε να υπάρξει δικτύωση.
- Εκστρατείες ενηµέρωσης για την πρόληψη των εργατικών ατυχηµάτων και των επαγγελµατικών ασθενειών µε ταυτόχρονη δηµιουργία και διάθεση σχετικού ενηµερωτικού υλικού.
- Οργάνωση επιµορφωτικών σεµιναρίων στα σχολεία προκειµένου από µικρή ηλικία να εµπεδώνεται η έννοια της ασφαλούς εργασίας.
- Εκπαίδευση όλων των συνδικαλιστών στα θέµατα ΥΑΕ και όχι µόνον αυτών που συµµετέχουν στις Επιτροπές ΥΑΕ.
- ∆ηµιουργία δικτύων για την επικοινωνία των εργαζοµένων που ασχολούνται µε την ΥΑΕ.
- Προώθηση και στήριξη της έρευνας στα θέµατα ΥΑΕ από Πανεπιστήµια, Ινστιτούτα, κ.λπ. Ιδιαίτερη έµφαση πρέπει να δοθεί στην έρευνα των νέων µορφών καταπόνησης σωµατικής και ψυχικής στο χώρο εργασίας (mobbing:συστηµατική και διαρκής επίθεση µεταξύ συναδέλφων ή µεταξύ ανώτερων και κατωτέρων στην ιεραρχία, εξουθένωση, στρες, µυσκελετικές παθήσεις κ.λπ.).