Αθήνα 2.12.2010, 22:02

Έκθεση του Κέντρου Ερευνών Innocenti της UNICEF διαπίστωσε ότι τα παιδιά σε πολλές πλούσιες Ευρωπαϊκές χώρες και στις Ηνωμένες Πολιτείες υποφέρουν από μεγαλύτερες ανισότητες σε σχέση με τα παιδιά σε πολλές άλλες βιομηχανικές χώρες.

Για πρώτη φορά, η έκθεση «Τα παιδιά που μένουν πίσω» κατατάσσει 24 χώρες - μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) με βάση την ισότητα στην υγεία, την εκπαίδευση και την υλική ευημερία των παιδιών τους. Η έκθεση εξετάζει μια ιδιαίτερη μορφή διαφοροποίησης -την ανισότητα στις χαμηλότερες βαθμίδες της κατάταξης- και θέτει το ερώτημα, πόσο πίσω επιτρέπουν τα πλούσια κράτη να μένουν τα λιγότερο προνομιούχα παιδιά.

Η Ιταλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ελλάδα, το Βέλγιο και το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, φαίνεται πως αφήνουν τα πιο ευάλωτα παιδιά τους πίσω σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι χώρες όπως η Δανία, η Φινλανδία, η Ιρλανδία, η Ελβετία και η Ολλανδία. Η έκθεση υποστηρίζει πως οι συνέπειες αυτής της εγκατάλειψης είναι τεράστιες, τόσο για τα παιδιά, όσο και για την οικονομία και τις κοινωνίες στις οποίες ανήκουν.

«Καθώς μαίνεται η αντιπαράθεση για μέτρα λιτότητας και περικοπές κοινωνικών δαπανών, η έκθεση εστιάζεται στα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά που κινδυνεύουν να μείνουν πίσω στις πλουσιότερες χώρες του κόσμου,» είπε ο Διευθυντής του Κέντρου Ερευνών Innocenti της UNICEF, κ. Γκόρντον Αλεξάντερ. «Αυτό δεν χρειάζεται να συμβεί - το σκεπτικό αυτής της έκθεσης δεν βασίζεται σε κάποια θεωρητικά ιδεώδη μεγαλύτερης ισότητας αλλά σε αυτό που κάποιες χώρες του ΟΟΣΑ έχουν ήδη επιτύχει για τα παιδιά τους».

Η προσέγγιση της έκθεσης «Τα παιδιά που μένουν πίσω» είναι να μετρήσει το χάσμα μεταξύ του μέσου παιδιού (αυτό που μια χώρα μπορεί να θεωρεί "φυσιολογικό") και του παιδιού που βρίσκεται κοντά στο τέλος της κατάταξης. Με τον τρόπο αυτό, η έκθεση εξετάζει πόσο πολύ υστερούν τα παιδιά σε τρεις πτυχές της ζωής τους -στην υλική ευημερία, στις επιδόσεις στην εκπαίδευση και στον τομέα της υγείας- και έτσι μπορούμε να μετρήσουμε και να συγκρίνουμε, για πρώτη φορά, τις διαφορές στις επιδόσεις μεταξύ των χωρών.

Η έκθεση διαπιστώνει:
1. Γενική Κατάταξη: Μια μικρή ομάδα χωρών -Δανία, Φινλανδία, Ολλανδία και Ελβετία- βρίσκονται στην κορυφή στην προώθηση της ισότητας στην ευημερία των παιδιών. Η Ελλάδα, η Ιταλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες από την άλλη μεριά, επιτρέπουν τα παιδιά τους να μείνουν πολύ πίσω στην κατάταξη.
2. Υλική ευημερία: Η Ελβετία παρουσιάζει τις μικρότερες ανισότητες στην υλική ευημερία, ακολουθούμενη από κοντά από την Ισλανδία και την Ολλανδία. Το μέγιστο σχετικό χάσμα διαπιστώνεται στην Σλοβακία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ουγγαρία.
3. Εκπαίδευση: Η ανισότητα μεταξύ των παιδιών στις επιδόσεις στην εκπαίδευση (ανάγνωση, μαθηματικά, φυσική), παρουσιάζει την ελάχιστη τιμή στην Φινλανδία, ακολουθούμενη από την Ιρλανδία και τον Καναδά. Μέγιστη τιμή παρουσιάζει η ανισότητα στο Βέλγιο, μετά στη Γαλλία και την Αυστρία.
4. Υγεία: Τα ελάχιστα επίπεδα ανισότητας στον τομέα της υγείας καταγράφονται στην Ολλανδία, ακολουθούμενη από τη Νορβηγία και την Πορτογαλία, ενώ το μέγιστο χάσμα βρίσκεται στην Ουγγαρία, την Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Με πολλά από τα στοιχεία στην έκθεση να προέρχονται πριν από την οικονομική κρίση, η έκθεση «Τα παιδιά που μένουν πίσω» περιγράφει τα ευρήματά της ως ένα “στιγμιότυπο από καλές εποχές” και προειδοποιεί πως οι βαρύτερες συνέπειες της οικονομικής επιδείνωσης τείνουν να πέφτουν στις πλάτες των πιο ευάλωτων οικογενειών και των παιδιών τους. «Σε δύσκολες εποχές,» αναφέρει η έκθεση, «τα φτωχότερα παιδιά πρέπει να είναι εκείνα που θα προστατευτούν πρώτα, και όχι τα τελευταία που θα λαμβάνουμε υπόψη μας. Ένα παιδί έχει μόνο μια ευκαιρία να αναπτυχθεί ομαλά στο μυαλό και το σώμα. Είναι η πρωταρχική ευθύνη των κυβερνήσεων να προστατευθεί αυτή η ευκαιρία - σε καλές και σε κακές εποχές».

Εκατοντάδες μελέτες σε διαφορετικές χώρες του ΟΟΣΑ έδειξαν πως το κόστος των παιδιών που αφήνονται πίσω συμπεριλαμβάνει μεγαλύτερες πιθανότητες για ανεπαρκή διατροφή, χαμηλότερες επιδόσεις στην εκπαίδευση, χρόνιο στρες για τα παιδιά και ελλιπή ανάπτυξη.

«Το μεγαλύτερο κόστος» αναφέρει η έκθεση, «το πληρώνει κάθε παιδί ξεχωριστά. Όμως ο μακρύς κατάλογος με προβλήματα μεταφράζεται επίσης σε σημαντικό κόστος για την κοινωνία ως σύνολο. Οι απαράδεκτες ανισότητες στις χαμηλότερες βαθμίδες της κατάταξης ετοιμάζουν ένα λογαριασμό που σύντομα θα λάβουν οι φορολογούμενοι με τη μορφή αυξημένων βαρών στον τομέα της υγείας και των νοσοκομειακών υπηρεσιών, βοηθητικής εκπαίδευσης, κοινωνικής πρόνοιας…».

Η έκθεση πάντως προτείνει μια πρακτική αντιμετώπιση, υποδεικνύοντας πως κάποιες χώρες είναι πολύ καλύτερες στον περιορισμό των ανισοτήτων μεταξύ των παιδιών τους, από ότι άλλες. Η έκθεση επισημαίνει τις χώρες που έχουν χρησιμοποιήσει πιο αποτελεσματικά οικογενειακά επιδόματα και φορολογικές απαλλαγές για να κλείσουν το χάσμα της παιδικής ανισότητας και φτώχειας - μια ένδειξη πως η παιδική ανισότητα επηρεάζεται από πολιτικές. Την ίδια στιγμή, η έκθεση παρουσιάζει αρκετά παραδείγματα όπου χώρες (όπως π.χ. η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο) που έχουν καλές επιδόσεις στη μέση κατάταξη, έχουν επίσης καλά αποτελέσματα στη μείωση των ανισοτήτων. Άρα, υποστηρίζει η έκθεση, για το λόγο αυτό, μπορεί να επιτευχθεί μεγαλύτερη ισότητα χωρίς να θυσιαστεί η αποτελεσματικότητα και οι οικονομικές επιδόσεις.

«Οι 24 χώρες του ΟΟΣΑ που συγκρίνονται, είναι όλες πολύ αναπτυγμένα κράτη με αντίστοιχη δυνατότητα να περιορίσουν την παιδική φτώχεια». είπε ο κ. Αλεξάντερ. «Το γεγονός πως κάποιες χώρες έχουν καλύτερες επιδόσεις από κάποιες άλλες δείχνει πως αυτό το πρότυπο της ανισότητας μπορεί να ανατραπεί και πως αν ο αποκλεισμός εντοπίζεται έγκαιρα, μπορεί να ληφθούν μέτρα για την αποτροπή μιας επιδείνωσης. Οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των χωρών που αποκαλύπτονται στην έκθεση προσφέρουν ένα ρεαλιστικό στόχο για βελτίωση».

Πίνακας κατάταξης
Στον παρακάτω πίνακα, για κάθε παράγοντα ανισότητας οι χώρες παίρνουν 3 βαθμούς όταν βρίσκονται πάνω από το μέσο όρο, 2 βαθμούς όταν βρίσκονται κοντά στο μέσο όρο και 1 βαθμό όταν βρίσκονται κάτω από το μέσο όρο των χωρών - μελών του ΟΟΣΑ. Όσο μεγαλύτερη βαθμολογία έχει μία χώρα τόσο μικρότερη είναι η ανισότητα μεταξύ των παιδιών της. 

Σύνολο 8 βαθμοί: Δανία, Φιλανδία, Ολλανδία, Ελβετία.
Σύνολο 7 βαθμοί: Ισλανδία, Ιρλανδία, Νορβηγία, Σουηδία.
Σύνολο 6 βαθμοί: Αυστρία, Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύνολο 5 βαθμοί: Βέλγιο, Τσεχία, Ουγγαρία, Λουξεμβούργο, Σλοβακία, Ισπανία.
Σύνολο 3 βαθμοί : Ελλάδα, Ιταλία, ΗΠΑ.

Επτά άλλες χώρες του ΟΟΣΑ -Αυστραλία, Ιαπωνία, Δημοκρατία της Κορέας, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Τουρκία και Χιλή- συμπεριλαμβάνονται επίσης στην έκθεση, αλλά δεν βαθμολογούνται στην ομαδική κατάταξη καθώς δεν διαθέτουν αρκετά στοιχεία για τουλάχιστον μία από τις τρεις πτυχές που εξετάζονται.