Η υπουργός ανακοίνωσε μια σειρά από επικείμενες δράσεις:

- Το νέο έτος θα εκδοθεί κάρτα μετακίνησης ανέργων για όλη την επικράτεια και θα ενεργοποιηθεί η κάρτα υγείας ανασφάλιστων, η οποία θα χορηγηθεί μέσα στο 2015.

- Τα αδιάθετα οπωροκηπευτικά και το 17% της αγροτικής παραγωγής που θάβεται θα κατευθύνεται στις 57 κοινωνικές συμπράξεις, που δημιουργήθηκαν κατά τόπους, οι οποίες θα τις διαθέτουν στα θύματα της κρίσης, σε ιδρύματα, σε συσσίτια κλπ. 

- Θα προωθηθούν άμεσα νομοθετικές ρυθμίσεις, χωρίς πληθυσμιακούς περιορισμούς, για τις «αγορές χωρίς μεσάζοντες» και για τη διάθεση προϊόντων που μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια από μεγάλες αλυσίδες εμπορίας τροφίμων στις κοινωνικές συμπράξεις.

- Θα αντιμετωπιστεί η παιδική φτώχεια με την εισαγωγή των σχολικών γευμάτων στα δημοτικά σχολεία της χώρας, κατά προτεραιότητα με βάση τον χάρτη της φτώχειας. Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει το πρώτο τρίμηνο του 2016 με υγιεινό κολατσιό στα δημοτικά σχολεία των μεγάλων αστικών κέντρων, και θα διευρυνθεί με σχολικά γεύματα σε επιλεγμένες περιοχές για όλα τα παιδιά των Δημοτικών. Στόχος είναι το σχολικό γεύμα να παραμείνει και μετά την περίοδο της επισιτιστικής κρίσης και να γενικευθεί, ώστε να αποτελέσει συστατικό στοιχείο του νέου σχολείου. 

- Η Κάρτα Αλληλεγγύης θα επιδιωχθεί, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, να αποτελέσει και ταυτότητα εισόδου σε χώρους πολιτισμού, ώστε οι κάτοχοί της να έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε πολιτισμικά αγαθά. 

Η ίδια αποκάλυψε ότι το επισιτιστικό πρόβλημα βρίσκεται στο κέντρο της ανθρωπιστικής κρίσης, όπως αποδεικνύει η υψηλή ζήτηση της κάρτας σίτισης - αλληλεγγύης, και επεσήμανε ότι η κυβέρνηση, μέσα από δύο πανελλαδικές ηλεκτρονικές καταγραφές με ενιαία εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, έχει το θλιβερό προνόμιο να μπορεί να καταρτίσει τον χάρτη της φτώχειας στη χώρα μας. «Με 200 εκατομμύρια η κυβέρνησή μας δημιούργησε ένα δίχτυ προστασίας – όχι επαρκές βέβαια, αλλά με διάρκεια 9 μηνών και με διαφορετικά χαρακτηριστικά, που περιλαμβάνει στοχευμένες και συνεχείς παροχές σε είδος, που παράλληλα ενισχύουν τις τοπικές αγορές (με την κάρτα αλληλεγγύης) και την κοινωνική συνοχή (με τον τρόπο επιδότησης του ενοικίου)», υποστήριξε. 

Σχετικά με την υπάρχουσα κοινωνική προστασία στην Ελλάδα, η κ. Φωτίου είπε ότι αφορά τα παιδιά (εγκαταλελειμμένα, ορφανά, κακοποιημένα ή με ανίατες αρρώστιες), τα άτομα με αναπηρία (ΑΜΕΑ), τους ηλικιωμένους, τους αστέγους, τους εξαρτημένους από ναρκωτικές ουσίες ή αλκοόλ, τους Ρομά και, βέβαια, τους απόρους, οι οποίοι πολλαπλασιάστηκαν με εφιαλτικούς ρυθμούς την τελευταία πενταετία. 

«Η κοινωνική προστασία έχει δομηθεί αποκλειστικά πάνω στο δίπολο, ιδρυματική και επιδοματική πολιτική. Ιδρύματα με καθεστώς δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), η εκκλησία και διάφορες φιλανθρωπικές ενώσεις δρουν παράλληλα χωρίς κοινούς κανόνες, χωρίς ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο και δημόσιο έλεγχο, χωρίς συντονισμό και συνέργια. Σήμερα ιδρύματα με τεράστιες περιουσίες καταρρέουν, οι εργαζόμενοι παραμένουν απλήρωτοι και οι υπηρεσίες που αυτό το σύστημα προσέφερε βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού», ανέφερε η υπουργός. Και συνέχισε: «Είχαμε εξαγγείλει τον Φεβρουάριο ότι επεξεργαζόμαστε το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΣΚΑ), ένα ΕΣΥ στο χώρο της κοινωνικής προστασίας λέγαμε τότε, που θα θεσμοθετηθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ένα σύστημα ανθρωποκεντρικό, χωρίς τις στρεβλώσεις του παρελθόντος, με αυτονομία και δημόσιο έλεγχο, το οποίο θα θεσμοθετηθεί με νόμο πλαίσιο». 

Ο νόμος - πλαίσιο θα θεσπίζει κανόνες πιστοποίησης, αδειοδότησης, λειτουργίας και διαρκούς αξιολόγησης όλων των δημόσιων, κοινωνικών και ιδιωτικών φορέων κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης και θα καθορίζει τις αρμοδιότητες των Δήμων, των Περιφερειών και της Κυβέρνησης.

Το ΕΣΚΑ θα είναι δομημένο σε τρεις λειτουργικές βαθμίδες, που θα συνεργάζονται σε τοπικό επίπεδο:

- πρωτοβάθμια, στην οποία εντάσσονται όλες οι υφιστάμενες δομές κοινωνικής προστασίας (δομές φτώχειας, βοήθεια στο σπίτι, ΚΗΦΗ, ΚΗΦΑΜΕΑ, δομές για εξαρτημένους ανθρώπους κ.λπ.), 

- δευτεροβάθμια, στην οποία εντάσσονται τα Ιδρύματα και

- τριτοβάθμια, στην οποία εντάσσονται οι δομές αποϊδρυματοποίησης.

Παράλληλα, καταρτίζονται τρία ηλεκτρονικά μητρώα, ωφελουμένων, ιδρυμάτων, ακινήτων, που θα αποτελέσουν εργαλεία σχεδιασμού και εποπτείας όλων των δομών κοινωνικής αλληλεγγύης. Με τη βοήθεια αυτών των μητρώων θα μπορούν να ελέγχονται οι ροές ωφελουμένων και υπηρεσιών, να διαπιστώνονται οι ανάγκες, να καταγράφονται οι κάθε λογής χρηματικές ροές από δημόσιους εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, από αξιοποίηση περιουσίας και από δωρεές, ώστε να εξασφαλίζεται η διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση και να αποφεύγεται η διασπάθιση και η αδρανής κατάσταση πόρων.

Ουσιαστικό στοιχείο του ΕΣΚΑ θα είναι το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, που θα μπει στη θέση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Θα συνδυάζει την εισοδηματική στήριξη και υπηρεσίες σε είδος (στέγη, υγεία, μετακίνηση), με στοχευμένη εκτίμηση των προσωπικών αναγκών των δικαιούχων. Θα λειτουργήσει πιλοτικά σε 13 δήμους και θα επιδιωχθεί να μην γίνει παγίδα φτώχειας, σε μια χώρα με τεράστια ανεργία και τεράστια μαύρη εργασία, και μέσο για την συμπίεση των μισθών όσων έχουν δουλειά. Ο σχεδιασμός του θα γίνει με απλούστευση των διαδικασιών και θα αποσκοπεί στη σύνδεση των ωφελουμένων με την αγορά εργασίας και τη βοήθεια να ξαναμπούν σε αυτήν. Θα υποστηρίζεται από ένα ηλεκτρονικό μητρώο δικαιούχων, προκειμένου να είναι δυνατός ο έλεγχος και η διαφάνεια. Τον Απρίλιο του 2016 θα αρχίσει η διευρυμένη εφαρμογή του σε όλη την Ελλάδα και το 2017 η οριστική εφαρμογή του. 

«Το πρόγραμμά μας για το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Αλληλεγγύης είναι φιλόδοξο», καταλήγει η υπουργός. «Θα αποτελέσει τη στέρεη βάση για την κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη των επόμενων δεκαετιών. Απαιτείται ευρεία συζήτηση, τόσο με τις οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις, όσο και με τους κοινωνικούς φορείς. Θα περιμένουμε τις προτάσεις και την κριτική σας. Αυτή τη συζήτηση θα την επιδιώξουμε και θα την οργανώσουμε, ώστε να προχωρήσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση, πολιτική και κοινωνική. Ένα όμως είναι βέβαιο: ότι έτσι ή αλλιώς θα προχωρήσουμε». 

Σχετικά με την μέχρι τώρα εφαρμογή του νόμου, διατέθηκαν 200 εκατομμύρια σε 9 μήνες και εκδόθηκαν 145.300 κάρτες αλληλεγγύης, που αντιστοιχούν σε 350.000 πολίτες και πιστώνονται από 70 έως 220 € ανα μήνα. Παράλληλα, 89.288 νοικοκυριά, που αντιστοιχούν σε 212.000 ανθρώπους, παίρνουν 300 ΚW δωρεάν ρεύμα τον μήνα, ενώ επίδομα ενοικίου παρέχεται σε 30.575 νοικοκυριά, δηλαδή σε 85.000 ανθρώπους, που παίρνουν 70 έως 220 €. Το ρεύμα επανασυνδέθηκε δωρεάν σε όλους όσους το ζήτησαν.