Αθήνα 16.12.2015, 16:48
Του Γιώργου Παπαδάκη, Χειρουργού Ορθοπεδικού MD, Msc, για την Proslipsis.gr
Η εργασία, ανάλογα με το είδος της, επηρεάζει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό την ψυχική και σωματική υγεία μας. Ειδικά οι σωματικές επαγγελματικές ασθένειες και παθήσεις που αφορούν την ειδικότητα της Ορθοπαιδικής και που θα εξετάσουμε στο παρόν άρθρο, με κυριότερες αυτές που σχετίζονται με εργασίες γραφείου, ταλαιπωρούν πολλούς εργαζόμενους, αλλά και απόμαχους της δουλειάς.
Η σχέση της υγείας με την εργασία αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης ήδη από την αρχαιότητα, με αναφορές από τον Ιπποκράτη και τον Ηρόδοτο σε ασθένειες σκλάβων ορυχείων, εργαζομένων στην κατασκευή πυραμίδων και σε ναυτικούς. Στους κλάδους αυτούς διαπιστώθηκε ότι οι μονότονες χειρωνακτικές εργασίες, οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις, οι αντίξοες καιρικές συνθήκες και η επιβάρυνση των μυών και του σκελετού από την καθημερινή «άρση βαρών» είναι στενά συνυφασμένες με την εμφάνιση ασθενειών.
Σήμερα, χιλιάδες χρόνια μετά, παρά την εξάλειψη των υπερβολικά αντίξοων συνθηκών εργασίας στις ανεπτυγμένες τουλάχιστον χώρες, η εργασία συνεχίζει να επιδρά αρνητικά στην υγεία επιβαρύνοντας τις φυσιολογικές λειτουργίες μας , επιδεινώνοντας υπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις, ακόμη και προκαλώντας σοβαρές σωματικές βλάβες.
Περισσότεροι από 1 στους 4 εργαζομένους στην Ευρωπαϊκή Ένωση υποφέρουν από παθήσεις σχετιζόμενες με εργασιακό στρες. Κάθε χρόνο περίπου 142.000 ευρωπαίοι χάνουν τη ζωή τους από επαγγελματικές ασθένειες και αιτίες που σχετίζονται με αυτές. Έως και το 1/3 αυτών των θανάτων αποδίδεται σε επικίνδυνες ουσίες στο χώρο εργασίας. Το 1/3 επίσης των ευρωπαίων εργαζομένων, δηλαδή πάνω από 60 εκατομμύρια άτομα, είναι εκτεθειμένοι σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα θορύβου. Oι εργαζόμενοι ηλικίας 18-24 ετών έχουν τουλάχιστον 50% περισσότερες πιθανότητες να αρρωστήσουν ή να τραυματιστούν στο χώρο εργασίας.
Επαγγελματικές ασθένειες Σήμερα εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 40-50% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτίθεται σε επαγγελματικούς κινδύνους φυσικού, χημικού, βιολογικού και ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα.
Όταν η συχνότητα με την οποία εμφανίζεται μια ασθένεια σε μια ομάδα πληθυσμού με την ίδια επαγγελματική - εργασιακή δραστηριότητα είναι μεγάλη, τότε η συγκεκριμένη ασθένεια καταγράφεται ως επαγγελματική. Oι επαγγελματικές ασθένειες εκδηλώνονται λόγω της συστηματικής έκθεσης του ατόμου σε διάφορους βλαπτικούς παράγοντες που σχετίζονται με το αντικείμενο, τις συνθήκες και τον τόπο εργασίας. Τα πιο συχνά επαγγελματικά νοσήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι οι μυοσκελετικές παθήσεις, το άσθμα, οι αλλεργίες και οι ψυχοσωματικές επιπτώσεις του επονομαζόμενου mobbing (η ηθική παρενόχληση στους χώρους εργασίας).
Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (OSHA), περίπου 142.000 ευρωπαίοι εργαζόμενοι πεθαίνουν κάθε χρόνο από αιτίες που σχετίζονται με επαγγελματικές ασθένειες.
Δυστυχώς στη χώρα μας δεν υπάρχει ουσιαστικά η διαδικασία διάγνωσης, αναγνώρισης και καταγραφής των επαγγελματικών νόσων από τους ασφαλιστικούς φορείς. Πολλοί είναι αυτοί που υποφέρουν από πόνους στον αυχένα, στη μέση, προβλήματα στην όραση, εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλεργίες, δερματικές παθήσεις και πνευμονοπάθειες, προβλήματα που καταχωρούνται ως απλές νόσοι, χωρίς να υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί που να τις πιστοποιούν ως επαγγελματικές ασθένειες.
Oι ειδικοί εκτιμούν ότι είναι άκρως απαραίτητο να υπάρξει και στην Ελλάδα μέριμνα σε ό,τι αφορά στις επαγγελματικές ασθένειες και να διαμορφωθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα ασφάλισης από τον επαγγελματικό κίνδυνο, που να εστιάζει στην πρόληψη, στην αποκατάσταση -αν αυτή είναι δυνατή-, καθώς και στη δίκαιη αποζημίωση των παθόντων σε περίπτωση που η πρόληψη δεν ήταν αποτελεσματική.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, στην ΕΕ καταγράφονται κάθε χρόνο κατά μέσο όρο: • 2.475.329 περιστατικά μυοσκελετικών παθήσεων. • 846.310 εκδηλώσεις άγχους, στρες και κατάθλιψης. • 354.954 αναπνευστικές διαταραχές. • 193.124 καρδιαγγειακά συμπτώματα. • 118.052 δερματικές παθήσεις. • 125.166 διαταραχές στην ακοή.
Επαγγελματικές παθήσεις Τα μυοσκελετικά προβλήματα εμφανίζονται σε μεγάλο εύρος επαγγελματικών κατηγοριών, αποτελούν δε τις συχνότερες αιτίες αποχής από την εργασία, με μεγάλο κόστος για την οικονομία και τα ασφαλιστικά ταμεία μιας χώρας. Τα συμπτώματα και οι παθήσεις διαφέρουν σε κάθε επαγγελματικό κλάδο, ανάλογα με τις συνθήκες και την βαρύτητα της απασχόλησης. Ενδεικτικά, αναφέρουμε μερικές περιπτώσεις: * Βιομηχανικοί εργάτες Στις βιομηχανίες υπάρχουν ποικίλοι βλαπτικοί παράγοντες που απειλούν την υγεία των εργαζομένων, όπως ο θόρυβος, οι κραδασμοί, η μονότονη εργασία, οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις, η χειρωνακτική διακίνηση φορτίων, οι νυχτερινές ή εναλλασσόμενες βάρδιες.
* Οικοδόμοι Η δουλειά των οικοδόμων, αλλά και άλλων εργατών με παρόμοιο αντικείμενο, είναι επίπονη με επιπτώσεις κυρίως στο μυοσκελετικό σύστημα. Αντιμετωπίζουν προβλήματα στη μέση και στα γόνατα, καθώς αναγκάζονται να σκύβουν συχνά, αλλά και να σηκώνουν βάρη. Oι επαναλαμβανόμενες κινήσεις είναι αυτές που κυρίως προκαλούν κακώσεις και μυοσκελετική καταπόνηση. Η χρήση περιστρεφόμενων εργαλείων χειρός και κρουστικών μηχανημάτων (π.χ. κομπρεσέρ) που προκαλούν κραδασμούς ευθύνεται για αρθροπάθειες στα άνω άκρα και για αγγειοκινητικές διαταραχές.
* Αγρότες Μεγάλη καταπόνηση στις αρθρώσεις της ποδοκνημικής, των γονάτων, των καρπών και των ώμων παρατηρούνται κατόπιν χρόνιας ενασχόλησης με γεωργικές καλλιέργειες. Αναφέρονται, επίσης, και χρόνιες τενοντίτιδες από την παρατεταμένη εργασία σε περιόδους με μεγάλο φόρτο εργασίας.
* Ελαιοχρωματιστές Η αφύσικη στάση που παίρνει το σώμα ενός ελαιοχρωματιστή, έχοντας συνεχώς τα χέρια σηκωμένα ή σκύβοντας, ευθύνεται για πολλά μυοσκελετικά νοσήματα.
* Μηχανικοί αυτοκινήτων Στη συνήθη στάση εργασίας των μηχανικών αυτοκινήτων δεν αιματώνεται σωστά ο εγκέφαλος, καταπονείται ο αυχένας καθώς και όλο το μυϊκό σύστημα, με αποτέλεσμα να υποφέρουν συχνά από πονοκεφάλους, ζαλάδες και ραχιαλγίες.
* Γιατροί - νοσηλευτές Oι χειρουργοί αντιμετωπίζουν συχνά τον κίνδυνο θρομβώσεων και πόνους στα πόδια λόγω της πολύωρης ορθοστασίας που απαιτούν ορισμένα χειρουργεία. Για το λόγο αυτό συστήνεται προληπτική χρήση ειδικών καλτσών. Υποφέρουν, επίσης, συχνά από αυχενικό σύνδρομο, καθώς η στάση που έχουν την ώρα του χειρουργείου, σε συνδυασμό και με την ένταση, καταπονεί την αυχενική τους μοίρα.
Oι νοσηλευτές παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα μυοσκελετικών ενοχλήσεων. Συχνότερα εμφανίζεται η οσφυαλγία, που συναντάται σε υψηλά ποσοστά (έως 85%), ανάλογα με την ηλικία, τη θέση εργασίας και τη φυσική κατάσταση του εργαζομένου. Βασική αιτία της μυοσκελετικής καταπόνησης θεωρούνται τα φορτία που δέχονται οι νοσηλευτές κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, ανύψωσης και μετακίνησης ασθενών, ενώ ενοχοποιείται και η λανθασμένη στάση του σώματος κατά τη διάρκεια εργασιών σε παρατεταμένη κάμψη. Proslipsis.gr * Πιλότοι - αεροσυνοδοί Στους πιλότους συχνά παρατηρούνται πολλαπλά μικρά κατάγματα στο σώμα του σπονδύλου, από τις συνεχείς απότομες πτώσεις και πιέσεις που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των πτήσεων. Η σπονδυλική τους στήλη καταπονείται επίσης την ώρα της προσγειώσης , γιΆ αυτό και συχνά υποφέρουν από δισκοπάθεια. Η πολύωρη ακινησία αυξάνει τον κίνδυνο θρομβώσεων, για το λόγο αυτό, συστήνεται να περπατάνε όσο συχνότερα μπορούν κατά την διάρκεια των πτήσεων.
Oι αεροσυνοδοί και οι φροντιστές πάσχουν αρκετά συχνά από οσφυαλγία. Καθώς το αεροπλάνο πετάει συνεχώς σε κλίση ανόδου, για να ισορροπήσουν αναγκάζονται να σκύβουν ελαφρώς προς τα εμπρός την ώρα που περπατούν. Αυτή η συνεχής κλίση, καταπονεί τη σπονδυλική στήλη και προκαλεί με το πέρασμα του χρόνου αλλοιώσεις στις μικρές αρθρώσεις των σπονδύλων.
Προβλήματα στο γραφείο Τα προβλήματα που οφείλονται σε κακή στάση του σώματος στο γραφείο και στον υπολογιστή είναι σήμερα συχνότερα από ποτέ, καθώς προσβάλλουν μεγάλο εύρος εργαζομένων, γι' αυτό θα τα εξετάσουμε διεξοδικά.
Η αύξηση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, οφείλεται: 1) Στη σύγχρονο τρόπο εργασίας των περισσότερων ανθρώπων, σε γραφεία εταιρειών και υπηρεσιών. 2) Στον σύγχρονο τρόπο επικοινωνίας μέσω του Διαδικτύου (οι τακτικοί χρήστες υπολογιστών πραγματοποιούν 50.000 έως 200.000 κτυπήματα πλήκτρων καθημερινά!).
Οι ορθοπαιδικές ασθένειες του γραφείου πλήττουν τόσο τους άνδρες, όσο και τις γυναίκες κάθε ηλικίας και επηρεάζονται από δύο παράγοντες: 1) την εργονομία του εργασιακού χώρου, του πάγκου και της καρέκλας εργασίας. 2) την φυσική κατάσταση του κάθε εργαζόμενου.
Η φυσική κατάσταση σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο ζωής. Τα προβλήματα επιδεινώνονται σε παχύσαρκους, καπνίζοντες και εργαζόμενους με ελλιπή φυσική δραστηριότητα.
Τα κυριότερα προβλήματα εστιάζονται στους μυς, σε νεύρα, συνδέσμους, τένοντες και αρθρικούς χόνδρους. Αυτά συνήθως οφείλονται σε υπερκαταπόνηση λόγω των επαναλαμβανόμενων κινήσεων στον υπολογιστή και σε αυξημένη τοπική πίεση λόγω της πλημμελούς στάσης του σώματος.
Οι συχνότερες συνέπειες είναι:
- Τενοντίτιδες και τενοντοπάθειες. - Μυϊκές κράμπες. - Σπασμοί και θλάσεις. - Σύνδρομα πίεσης των νεύρων (π.χ. σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα). - Χονδροπάθειες των αρθρώσεων.
Η κακή στάση του σώματος στο γραφείο μπορεί επίσης να επιδεινώσει προϋπάρχουσες παθήσεις όπως τενοντίτιδες, μυϊκές θλάσεις και χονδροπάθειες, μετατρέποντάς τις από οξείες σε χρόνιες καταστάσεις, οι οποίες αντιμετωπίζονται δυσκολότερα. Μπορεί, επίσης, να αναπτυχθούν διάχυτα μυϊκά άλγη όχι μόνο στα άνω άκρα και στον κορμό αλλά και στα κάτω άκρα. Σημαντικότερα προβλήματα στα κάτω άκρα είναι ο πόνος με αίσθημα καύσου στα γόνατα (χονδροπάθεια) και ήπια δυσκαψία (οστεοαρθρίτιδα).
Η παρατεταμένη και μακροχρόνια χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών οδηγεί σε πλήθος ορθοπαιδικών συνδρόμων, όπως: 1. Τενοντίτιδες του καρπού (καμπτήρων και εκτεινόντων). 2. Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. 3. Στενωτικές τενοντοελυτρίτιδες. 4. Επικονδυλίτιδες του αγκώνα (έσω και έξω). 5. Σύνδρομο παγωμένου ώμου. 6. Οσφυαλγία. 7. Αυχεναλγίες. 8. Σύνδρομο εκτινασώμενου δακτύλου. 9. Ωλένια νευρίτιδα.
Οι περισσότερες από τις προκαλούμενες βλάβες είναι αναστρέψιμες στην οξεία τους φάση. Αν ο εργαζόμενος αντιληφθεί εγκαίρως τα πρώτα συμπτώματα και απευθυνθεί στον γιατρό του, η αντιμετώπιση είναι πιο σύντομη και αποτελεσματική. Αν αντίθετα αγνοήσει το πρόβλημα και αυτό γίνει χρόνιο, τότε δημιουργούνται μόνιμες βλάβες στους ιστούς που δύσκολα θεραπεύονται ή τουλάχιστον απαιτούν μακροχρόνια αγωγή. Proslipsis.gr
Τα πρώιμα συμπτώματα που μας προειδοποιούν για τυχόν παθήσεις είναι: - Πόνοι στον αυχένα, τους ώμους και τους καρπούς. - Αιμωδίες (μουδιάσματα) στα δάκτυλα των χεριών. - Πόνοι χαμηλά στη μέση (οσφυαλγία). - Καταπόνηση των ματιών με ερυθρότητα, ξηροφθαλμία και πόνο, παροδική θόλωση της όρασης και πονοκέφαλοι.
Πρόληψη και αντιμετώπιση Για την αποφυγή δυσάρεστων παρενεργειών από την συνήθως πολύωρη εργασία στο γραφείο, προτείνονται τα ακόλουθα:
1. Σωστή θέση του εργαζομένου στο γραφείο (ουδέτερη θέση σώματος) - Το κεφάλι να είναι σε όρθια θέση ή σε ελαφριά κάμψη κοιτάζοντας απευθείας στην οθόνη. - Οι ώμοι πρέπει να είναι χαλαροί, ενώ οι βραχίονες βρίσκονται στο πλάι του κορμού. - Η πλάτη πρέπει να ακουμπά πλήρως στο κάθισμα με ειδική υποστήριξη της οσφυϊκής μοίρας (μέσης). - Οι αγκώνες πρέπει να βρίσκονται στο πλάι του σώματος σε κάμψη από 90 – 120 μοίρες. - Τα χέρια, καρποί και αντιβράχιο πρέπει να είναι σε ευθεία μεταξύ τους και σχεδόν παράλληλα με το πάτωμα. - Οι γλουτοί και οι μηροί πρέπει είναι σχεδόν παράλληλοι με το έδαφος ενώ το κάθισμα πρέπει να είναι μαλακό. - Τα γόνατα στο ίδιο ύψος με τους γλουτούς με το πόδι (κνήμη) ελαφρώς μπροστά. - Τα πόδια πρέπει να πατάνε καλά στο πάτωμα ή στο υποπόδιο.
2. Διαμόρφωση της θέσης εργασίας * Οθόνη υπολογιστή - Πρέπει να είναι στην προέκταση των χεριών και παράλληλο με τον κορμό. - Το πάνω μέρος της πρέπει να είναι στο ύψος ή λίγο κάτω από το επίπεδο των ματιών. - Πρέπει να τοποθετείται κάθετα σε παράθυρα του χώρου και/ή χαμηλότερα από τις πηγές φωτισμού.
* Πληκτρολόγιο - Παράλληλο με τον κορμό με το γράμμα “Β” να βρίσκεται μπροστά από τον ομφαλό. - Πρέπει να είναι σε ελαφρά πιο χαμηλή θέση από το επίπεδο των αγκώνων. - Να έχει ανάκληση. - Να γίνεται χρήση υποστήριξης καρπού. Proslipsis.gr * Ποντίκι ή άλλη αντίστοιχη συσκευή - Πρέπει να είναι σε ελαφρά πιο χαμηλή θέση από το επίπεδο των αγκώνων. - Να είναι κοντά στο πληκτρολόγιο. - Το χέρι δεν πρέπει είναι στο ποντίκι όταν δεν το χρησιμοποιούμε. - Να γίνεται χρήση υποστήριξης καρπού.
* Κάθισμα - Να είναι ρυθμιζόμενο και να προσφέρει καλή σταθερότητα. - Να επιτρέπει μαλακές κινήσεις του σώματος. - Να είναι μαλακό. - Να έχει “μπράτσα” και αυτά είναι ρυθμιζόμενα καθΆ ύψος.
* Γραφείο – μέγεθος - Ικανοποιητικός χώρος για το ποντίκι και το πληκτρολόγιο. - Τα διάφορα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται συχνά πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμα από την συνήθη θέση εργασίας.
* Γραφείο - επιφάνεια - Χέρια καρποί και αγκώνες μακριά από αιχμηρές γωνίες. - Χώρος για τα πόδια κάτω από την επιφάνεια του γραφείου. - Το υλικό της επιφάνειας του γραφείου δεν πρέπει να αντανακλά το φως.
* Στατήρας εγγράφων - Δίπλα και παράλληλα με την οθόνη.
* Τηλέφωνο - Να βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. - Αν είναι συχνή η χρήση του θα πρέπει κάποιος να προσανατολιστεί στην αγορά Hands Free.
3. Βελτίωση της φυσικής κατάστασης του εργαζόμενου Η καλή φυσική κατάσταση βοηθάει στην ηπιότερη εμφάνιση των συμπτωμάτων του μυοσκελετικού συστήματος. Προτείνεται συνεπώς: - Σε ασθενείς με κακή φυσική κατάσταση είτε υπέρβαρους, ήπια γυμναστική (τύπου yoga , pilates) περπάτημα, κολύμβηση σε συνδυασμό με καθορισμένες συνεδρίες φυσιοθεραπείας όταν αυτές ενδείκνυνται. - Σε ασθενείς με ικανοποιητικό επίπεδο φυσικής κατάστασης, υποβοηθούμενες με ειδικό γυμναστή ασκήσεις σε συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες, ανάλογα με το είδος της ενόχλησης.
4. Συνεργασία με τον γιατρό Σημαντικό ρόλο στην έκβαση του κάθε ορθοπαιδικού προβλήματος έχει η έγκαιρη διάγνωση. Η καθημερινή και συνεχιζόμενη φόρτιση των αρθρώσεων από την εργασία επιβαρύνει περαιτέρω την όποια πάθηση. Η άμεση επικοινωνία με τον γιατρό, από τα πρώτα συμπτώματα, κάνει ευκολότερο το έργο της αποκατάστασης για τον γιατρό, αλλά κυρίως για τον ασθενή.
5. Αλλαγή του τρόπου εργασίας Proslipsis.gr Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι καμία θεραπεία δεν πρόκειται να αποδώσει, αν δεν περιοριστεί, στο μέτρο του εφικτού, η αιτία που προκαλεί το νόσημα. Έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και μικρή βελτίωση στις συνθήκες ορθοστασίας, άρσης βάρους, κακής καθιστικής στάσης και χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή, μπορεί να περιορίσει σε σημαντικό βαθμό την συμπτωματολογία κάθε ασθενούς.
Πρόληψη Οι επαγγελματικές παθήσεις και ιδιαιτέρως τα ορθοπαιδικά νοσήματα, επιδρούν σημαντικά στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής του ενεργού πληθυσμού. Η πρόληψη μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμη όχι μόνο για τους εργαζόμενους και τους εργοδότες, αλλά και για τα ασφαλιστικά ταμεία και κατά συνέπεια την οικονομία κάθε χώρας. Η έγκαιρη αντιμετώπιση μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα, μπορεί -με την βοήθεια του ορθοπαιδικού- να μειώσει σημαντικά την επιβάρυνση του οργανισμού από το νόσημα, αλλά και να περιορίσει την αποχή από την εργασία.
© Proslipsis.gr Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στην Proslipsis.gr. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή. Εμπορικά sites που αναπαράγουν κείμενα παρανομούν και παρασιτούν. Οφείλετε να τα καταδικάζετε.
|
