Με το Ευρωπαϊκό Ιατρικό Σώμα, τα κράτη μέλη της ΕΕ και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στο σύστημα μπορούν να διαθέτουν ταχέως ιατρικές ομάδες και ιατρικό εξοπλισμό προτού εμφανιστεί μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης — έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ταχύτερη και πιο προβλέψιμη αντίδραση. Το ιατρικό σώμα θα μπορούσε να περιλαμβάνει ιατρικές ομάδες έκτακτης ανάγκης, εμπειρογνώμονες σε θέματα δημόσιας υγείας και ιατρικού συντονισμού, κινητά εργαστήρια βιοασφάλειας, αεροσκάφη υγειονομικής εκκένωσης και ομάδες υλικοτεχνικής υποστήριξης. 

«Στόχος του Ευρωπαϊκού Ιατρικού Σώματος είναι να μπορεί η ΕΕ να αντιμετωπίζει πολύ ταχύτερα και αποτελεσματικότερα υγειονομικές κρίσεις. Πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από τη μάχη κατά του Έμπολα. Μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες ήταν η κινητοποίηση ιατρικών ομάδων. Ευχαριστώ όλα τα κράτη μέλη που έχουν ήδη συνεισφέρει μέχρι σήμερα, και θα ήθελα να ενθαρρύνω και άλλους να συμμετάσχουν ώστε η ΕΕ να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες ανάγκες και να καταστεί δυνατός ο καλύτερος σχεδιασμός και η προετοιμασία προτού ξεσπάσει οποιαδήποτε καταστροφή», δήλωσε ο Eπίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης, που προΐσταται της σημερινής εναρκτήριας εκδήλωσης υψηλού επιπέδου στις Βρυξέλλες.

Το πλαίσιο που διέπει το Ευρωπαϊκό Ιατρικό Σώμα αποτελεί μέρος της νέας Ευρωπαϊκής Ικανότητας Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (γνωστής και ως «εθελοντικής δεξαμενής») του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Μέχρι σήμερα το Βέλγιο, η Τσεχική Δημοκρατία, η Φινλανδία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Ισπανία, η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες έχουν ήδη διαθέσει ομάδες και εξοπλισμό για συμμετοχή στην «εθελοντική δεξαμενή».

Σύμφωνα με την ΕΕ, μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες όσον αφορά την αντιμετώπιση της επιδημίας του ιού Έμπολα ήταν η ταχεία αποστολή ιατρικού προσωπικού, καθώς και η επίλυση των αυξημένων υλικοτεχνικών και διαχειριστικών προβλημάτων. Αυτό ώθησε τη Γερμανία και τη Γαλλία να προτείνουν, στα τέλη του 2014, την πρωτοβουλία «Λευκόκρανοι», η οποία έθεσε τα θεμέλια για τη σημερινή δράση. Το Ευρωπαϊκό Ιατρικό Σώμα αποτελεί πλέον μέρος της Ευρωπαϊκής Ικανότητας Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών. 

Ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ 33 ευρωπαϊκών κρατών (τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η Ισλανδία, το Μαυροβούνιο, η Νορβηγία και η Σερβία) για την αντιμετώπιση καταστροφών. Η Τουρκία βρίσκεται επίσης στο στάδιο προσχώρησης στον Μηχανισμό. Οι συμμετέχουσες χώρες συνενώνουν τους πόρους που καθεμιά από αυτές μπορεί να διαθέσει για χώρες που έχουν πληγεί από καταστροφές ανά τον κόσμο. Από τη στιγμή που ενεργοποιείται, ο Μηχανισμός αυτός συντονίζει την παροχή βοήθειας εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαχειρίζεται τον Μηχανισμό μέσω του Κέντρου Συντονισμού για την Αντιμετώπιση Καταστάσεων Έκτακτης Ανάγκης.

Η Ευρωπαϊκή Ικανότητα Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών («εθελοντική δεξαμενή») δημιουργήθηκε το 2014, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την ετοιμότητα της ΕΕ για την αντιμετώπιση καταστροφών, και περιλαμβάνει μια σειρά προκαθορισμένων ομάδων παροχής βοήθειας και σχετικού εξοπλισμού, για αποστολή σε επιχειρήσεις αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε όλο τον κόσμο. 

Το Ευρωπαϊκό Ιατρικό Σώμα θα είναι επίσης η συμβολή της Ευρώπης στο εργατικό δυναμικό παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας (Global Health Emergency Workforce), που συγκροτείται αυτή τη στιγμή υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.