Αναρτήθηκε σήμερα στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού ο απολογισμός δράσεών του για την περίοδο Μάρτιος 2015 - Ιούνιος 2019.
* Δείτε την Έκθεση.
* Ακολουθεί περιληπτικό σημείωμα.ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ-ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΟΑΕΔ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ 2015-ΙΟΥΝΙΟΥ 2019
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΡΙΑΣ
Ο ΟΑΕΔ αποτελεί το δημόσιο βραχίονα του Υπουργείου Εργασίας για την άσκηση της πολιτικής του για τους ανέργους και για την υλοποίηση προγραμμάτων εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής για νέους και μισθωτούς. Η παρούσα Έκθεση είναι απολογιστική της δραστηριότητας του Οργανισμού κατά την περίοδο Μαρτίου 2015 - Ιουνίου 2019.
Σε αυτό το διάστημα ο ΟΑΕΔ συνέβαλε, με τα προγράμματα απασχόλησης που υλοποίησε, στη μείωση του ποσοστού ανεργίας κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες, που έπεσε από 26% τον Μάρτιο του 2015 στο 18,1% τον Μάρτιο του 2019, και στην κατά προτεραιότητα τοποθέτηση σε θέσεις εργασίας των ανέργων με τις μεγαλύτερες δυσκολίες εργασιακής ένταξης και ανάγκες εισοδηματικής στήριξης. Παράλληλα, ο Οργανισμός υπήρξε εργαστήριο και πεδίο εφαρμογής μεγάλων δομικών αλλαγών, με απώτερο σκοπό την αναβάθμιση του ρόλου στην αγορά εργασίας ως προς τη σύζευξη προσφοράς και ζήτησης εργασίας, ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες των ανέργων για σταθερή επαγγελματική ένταξη και των επιχειρήσεων για πρόσληψη κατάλληλου εργατικού δυναμικού. Οι αλλαγές που δρομολογήθηκαν οδηγούν στο μετασχηματισμό του από έναν γραφειοκρατικό φορέα παροχής επιδομάτων και επιχορηγήσεων σε μία σύγχρονη κοινωνική υπηρεσία απασχόλησης και συμβάλλουν στην οικοδόμηση του νέου μοντέλου κοινωνικού κράτους, που τόσο έχει ανάγκη η χώρα, αντλώντας συμπεράσματα από την εμπειρία της οικονομικής κρίσης που αφήνει πίσω της.
Ο ΟΑΕΔ αποτελεί το «πρόσωπο» του κράτους προς τους ανέργους. Τους παρέχει επιδόματα και βοηθήματα ανεργίας, ευκαιρίες εργασίας, κυρίως μέσω προγραμμάτων απασχόλησης, και πρόσβαση σε μεγάλο φάσμα ευνοϊκών ρυθμίσεων και πρόσθετων παροχών. Δραστηριοποιείται επίσης επί σειρά δεκαετιών στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης νέων και ανέργων με δικές του εκπαιδευτικές δομές, τις οποίες ανέπτυξε και λειτουργεί από τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες και μετέπειτα (Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας, Ι.Ε.Κ., Κ.Ε.Κ), όπως και στον τομέα της επαγγελματικής κατάρτισης εργαζομένων, μέσω των προγραμμάτων που χρηματοδοτεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ο Λογαριασμός Απασχόλησης και Επαγγελματικής Κατάρτισης (Λ.Α.Ε.Κ.), που επίσης χρηματοδοτεί τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και τα ινστιτούτα των κοινωνικών εταίρων.
Επιπλέον, από το 2013, ο ΟΑΕΔ αποτελεί καθολικό διάδοχο των Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας (Ο.Ε.Κ.) και Εργατικής Εστίας (Ο.Ε.Ε.), έχοντας αναλάβει όλα τα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής που αυτοί υλοποιούσαν πριν από την κατάργησή τους το 2012 για εργαζόμενους και ανέργους, πρώην ασφαλισμένους μισθωτούς: εργατικές κατοικίες, στεγαστικά δάνεια, βρεφονηπιακοί σταθμοί, παιδικές κατασκηνώσεις, κοινωνικός τουρισμός, δωρεάν θεατρικά εισιτήρια και βιβλία και παροχή δωρεάν στέγης στα Εργατικά Κέντρα. Η επέκταση της δραστηριότητας του ΟΑΕΔ στα ανωτέρω νέα πεδία υπερδιόγκωσε έναν ήδη πολύ μεγάλο Οργανισμό, με εκτεταμένο δίκτυο υπηρεσιών και εκπαιδευτικών δομών στο σύνολο της επικράτειας, που εμφάνιζε όλες τις αδράνειες και παθογένειες του γραφειοκρατικού και ιεραρχικού μοντέλου δημόσιας διοίκησης και τις στρεβλώσεις του πελατειακού συστήματος. Ταυτόχρονα, όμως, τα νέα πεδία κοινωνικής πολιτικής ενίσχυσαν τον κοινωνικό ρόλο του ΟΑΕΔ, διευρύνοντας το φάσμα των κοινωνικών του παροχών τόσο προς τους ανέργους όσο και προς τους εργαζόμενους μισθωτούς της χώρας.
Η οικονομική κρίση του 2008 έθεσε σε μεγάλη δοκιμασία τον ΟΑΕΔ, που ήρθε αρχικά αντιμέτωπος με το ωστικό κύμα της ανεργίας χωρίς ηλεκτρονικές υπηρεσίες και ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα, με συνέπεια τις ουρές και την ταλαιπωρία των ανέργων στα Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης. Η εκτόξευση της ανεργίας στα ύψη ανάγκασε το προσωπικό των υπηρεσιών «πρώτης γραμμής» να καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες για να υποδεχθεί και να εγγράψει τους ανέργους και για να ανταποκριθεί στην εκθετική αύξηση της ζήτησης για επιδόματα. Κυρίως, όμως, η πρόσφατη οικονομική κρίση τραυμάτισε την αξιοπιστία του ΟΑΕΔ απέναντι στους ανέργους, επειδή δεν μπόρεσε να τους παρέχει επαρκή εισοδηματική στήριξη και ευκαιρίες εργασίας. Ως αποτέλεσμα κυβερνητικών επιλογών δεκαετιών, το χαμηλό ύψος του επιδόματος ανεργίας περιόριζε την αναπλήρωση των εισοδηματικών απωλειών των δικαιούχων στο ελάχιστο, ενώ οι προϋποθέσεις λήψης του επιδόματος μακροχρόνιων ανέργων απέκλειαν την πρόσβαση στη συντριπτική πλειονότητα των τελευταίων. Η κατάσταση επιδεινώθηκε κατά την περίοδο των Μνημονίων. Η μείωση από 14.2.2012 του κατώτατου μισθού κατά 22% με Π.Υ.Σ. έριξε το επίδομα ανεργίας στα 360 ευρώ, ενώ η ραγδαία επέκταση της μακροχρόνιας ανεργίας, μαζί με το ανώτατο όριο των 400 ημερήσιων επιδομάτων που τέθηκε από 1.1.2013 στην επιτρεπόμενη συνολική διάρκεια λήψης του επιδόματος ανεργίας σε μια τετραετία, περιόρισαν δραστικά τον βαθμό κάλυψης των ανέργων από επιδόματα από 37% το 2010 στο 29% το 2012 και στο 14% το 2014 (στοιχεία Ο.Α.Ε.Δ). Ταυτόχρονα, οι συνθήκες βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης, η οποία από το 2010 τροφοδοτήθηκε από την πολιτική λιτότητας, ακύρωσαν εκ των πραγμάτων την αποτελεσματικότητα των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης να παράγουν νέες θέσεις εργασίας και άρα ευκαιρίες απασχόλησης των ανέργων στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, ενώ τα μεγάλα προγράμματα του ΟΑΕΔ της περιόδου 2010-2014, που στόχευαν στη συγκράτηση της ανεργίας μέσω της επιδότησης της διατήρησης εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, δεν αφορούσαν τους ανέργους.
Τούτων δεδομένων, το 2012 σχεδιάστηκε από την τότε Διοίκηση του ΟΑΕΔ, με τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων από τρεις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, ένα σχέδιο ριζικής αναδιοργάνωσης-αναπροσανατολισμού του Οργανισμού που αποτυπώθηκε στο πρόγραμμα «Επαναπροσδιορισμός του επιχειρησιακού μοντέλου του ΟΑΕΔ». Αυτό τέθηκε αμέσως υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ενέκρινε και τη χρηματοδότησή του από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, αλλά παρέμεινε στη φάση της εξειδίκευσης και προετοιμασίας μέχρι το 2015, οπότε ενσωματώθηκε ως μνημονιακή δέσμευση στο τρίτο Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής.
Το 2015 επιφέραμε δύο αλλαγές στο σχέδιο ριζικής αναδιοργάνωσης του Οργανισμού. Πρώτο, αναδιατυπώσαμε και περιορίσαμε σε τρεις τους στόχους και τους άξονες δράσης του Προγράμματος «Επαναπροσδιορισμός του επιχειρησιακού μοντέλου του ΟΑΕΔ»: (α) νέο μοντέλο παροχής υπηρεσιών προς ανέργους και επιχειρήσεις, με περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής και με βελτίωση του σχεδιασμού και της υλοποίησης των ενεργητικών πολιτικών αγοράς εργασίας (β) αλλαγή του οργανωτικού και διοικητικού μοντέλου και της εργασιακής κουλτούρας, με έμφαση στη συμμετοχή των εργαζομένων (γ) επιμόρφωση-κατάρτιση του προσωπικού για την υποστήριξη των αλλαγών.
Δεύτερο, και σημαντικότερο, συνδέσαμε την επιτυχία του Προγράμματος με την ενδυνάμωση του ΟΑΕΔ με προσλήψεις εξειδικευμένου μόνιμου προσωπικού και την τεχνολογική αναβάθμισή του. Λαμβάνοντας υπόψη την τεράστια έλλειψη σε εργασιακούς συμβούλους (1 προς 3.500 ανέργους) για να παρέχουν τις νέες υπηρεσίες εξατομικευμένης συμβουλευτικής ανέργων και εργοδοτών που προέβλεπε το νέο μοντέλο παροχής υπηρεσιών του Οργανισμού, το οποίο προετοιμάζαμε αναπτύσσοντας νέα εργαλεία, καταρτίζοντας το προσωπικό και πραγματοποιώντας οργανωτικές-θεσμικές αλλαγές, διεκδικήσαμε από την κυβέρνηση και πετύχαμε την πρόσληψη μεγάλου αριθμού μόνιμων εργασιακών συμβούλων, ώστε να αποφύγουμε την ανάθεση υπηρεσιών συμβουλευτικής και σύζευξης σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, κατεύθυνση που είχε αποτυπωθεί στο αρχικό σχέδιο του Προγράμματος το 2012. Οι προσλήψεις εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιανουάριο του 2016 και πραγματοποιήθηκαν το Μάιο του 2019. Η ενδυνάμωση του ΟΑΕΔ περιέλαβε επίσης πρωτοβουλίες ουσιαστικής βελτίωσης του Ο.Π.Σ., που παρουσίαζε τεράστιες δυσλειτουργίες που έχουν πλέον αντιμετωπιστεί, και τη μαζική προμήθεια υπολογιστών νέας γενιάς για την πλήρη τεχνολογική αναβάθμιση όλου του εξοπλισμού και την κάλυψη όλου του προσωπικού.
Η υλοποίηση των δράσεων του Προγράμματος «Επαναπροσδιορισμός του Επιχειρησιακού Μοντέλου του ΟΑΕΔ» ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2015 και αυτό ολοκληρώθηκε επισήμως το Δεκέμβριο του 2018. Τα επιτεύγματά του την τετραετία 2015-2018 αρθρώνονται γύρω από πέντε άξονες:
(α) Ταχύτερη και καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη (πολύ μεγάλη ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών, απλοποίηση διαδικασιών, λειτουργία πανελλαδικού τηλεφωνικού κέντρου και νέας διαδικτυακής πύλης, δημιουργία υπηρεσιών υποδοχής και χώρων αυτοεξυπηρέτησης πολιτών σε όλα τα Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης). Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά στους ανέργους που συμμετείχαν στην πρώτη πανελλαδική έρευνα ικανοποίησης αναγκών που πραγματοποιήσαμε τον Ιανουάριο του 2019 και αξιολόγησαν τον Οργανισμό πολύ θετικά.
(β) Καλύτερες υπηρεσίες συμβουλευτικής ανέργων (νέα εργαλεία, ηλεκτρονικές εφαρμογές και διαδικασίες εξατομικευμένης προσέγγισης), νέα στρατηγική προσέγγισης επιχειρήσεων για την αύξηση των προσφερόμενων θέσεων εργασίας (εργασιακοί σύμβουλοι εργοδοτών, μονάδα μεγάλων επιχειρήσεων, συνεργασία με κοινωνικούς εταίρους σε τοπικό και κλαδικό επίπεδο).
(γ) Σχεδιασμός νέων καινοτόμων προγραμμάτων ενεργητικής πολιτικής απασχόλησης και επανασχεδιασμός παλαιότερων, απλοποίηση διαδικασιών στον τρόπο υλοποίησης.
(δ) Αλλαγή οργανωτικού και διοικητικού μοντέλου (νέος οργανισμός, στοχοθεσία, ολομέλειες εργαζομένων στα ΚΠΑ).
(ε) Επιμόρφωση προσωπικού (καταρτίστηκαν τα 2/3 του προσωπικού - το 1/3πάνω από μία φορά).
Σημαντικότατο επίτευγμα, που συναρτάται ευθέως με το στόχο του Προγράμματος για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των ενεργητικών πολιτικών αγοράς εργασίας, ήταν ο σχεδιασμός και η πιλοτική εφαρμογή από τον ΟΑΕΔ, σε συνεργασία με το Υπ. Εργασίας, του νέου μοντέλου παροχής ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης ανοικτού πλαισίου, που καθιστά λειτουργικό το νέο μοντέλο παροχής υπηρεσιών του Οργανισμού και θέτει τον ΟΑΕΔ στο επίκεντρο ως πάροχο ενεργητικών πολιτικών και φορέα τοποθέτησης των ανέργων σε αυτές. Το νέο μοντέλο παροχής ενεργητικών πολιτικών διατηρεί μονίμως ανοικτά προγράμματα απασχόλησης, κατάρτισης και αυτοαπασχόλησης, στα οποία τοποθετούνται οι άνεργοι ανάλογα με τις ανάγκες τους, τους επαγγελματικούς τους στόχους και την πρόθεσή τους για ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Ο ΟΑΕΔ, κατά την τελευταία τετραετία, πολλαπλασίασε τον αριθμό των προγραμμάτων ενεργητικής πολιτικής απασχόλησης που απευθύνονται στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, αύξησε τον συνολικό προϋπολογισμό και τις προκηρυχθείσες θέσεις και βελτίωσε σημαντικά τον σχεδιασμό και την υλοποίησή τους. Ωστόσο, η απορροφητικότητα αυτών των προγραμμάτων ήταν μικρή, λόγω του οικονομικού κλίματος αβεβαιότητας και στασιμότητας που επικράτησε τη διετία 2015-16, της έλλειψης ρευστότητας και της υπερχρέωσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων καθώς και της διαθεσιμότητας ενός άφθονου χαμηλόμισθου εργατικού δυναμικού για πρόσληψη. Κατά συνέπεια, ο κύριος όγκος των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν από προγράμματα απασχόλησης την τελευταία τετραετία προέρχεται από προγράμματα κοινωφελούς εργασίας και τα ειδικά προγράμματα απασχόλησης στο δημόσιο τομέα. Δεδομένου ότι οι άνεργοι υποβάλλουν αιτήσεις συμμετοχής σε αυτά και ότι οι επιτυχόντες προκύπτουν με βάση αντικειμενικά κριτήρια μοριοδότησης, η υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών από τον ΟΑΕΔ αναβάθμισε το ρόλο και την εικόνα του ως παρόχου ευκαιριών εργασίας στους ανέργους, τις οικογένειές τους και την κοινωνία συνολικά.
Δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για την εισοδηματική στήριξη των ανέργων, όπου σημειώθηκαν κάποιες θεσμικές βελτιώσεις, κυρίως ως προς την πρόσβαση των πρώην αυτοαπασχολούμενων στο βοήθημα ανεργίας. Παρόλο που ο αριθμός των επιδοτούμενων ανέργων αυξήθηκε κατά 25% μεταξύ 2014 και 2018, ο βαθμός κάλυψης των ανέργων από επίδομα ανεργίας ανέβηκε από το 14% μόλις στο 16% το ίδιο διάστημα. ΓιΆ αυτό το λόγο, το Μάιο του 2018, λίγο πριν από την ολοκλήρωση του τρίτου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, η αναθεώρηση του συστήματος επιδότησης της ανεργίας εντάχθηκε στην Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική ως μία από τις αναγκαίες θεσμικές αλλαγές στο πεδίο της κοινωνικής προστασίας, και το Μάιο του 2019 στην πρώτη αναθεώρησή της.
Από το 2015 μέχρι σήμερα, οι επιδόσεις του ΟΑΕΔ υπήρξαν αξιόλογες σε όλα τα πεδία πολιτικής όπου αναπτύσσει τη δράση του, συμπεριλαμβανόμενων των κοινωνικών προγραμμάτων και των εκκρεμοτήτων που κληρονόμησε από τους καταργηθέντες Οργανισμούς Εργατικής Εστίας και Κατοικίας. Ωστόσο, το κορυφαίο επίτευγμα του Οργανισμού ήταν ότι έθεσε γερά θεμέλια, πραγματοποιώντας όλες τις αναγκαίες τομές και τα βήματα και εκπληρώνοντας όλες τις απαραίτητες αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις, ώστε η ριζική του αναδιοργάνωση και η θεσμική του ενδυνάμωση να παράγουν καρπούς και να γίνουν αισθητές στους ανέργους, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες τα αμέσως επόμενα χρόνια. Σχεδιάζοντας και δρομολογώντας δομικές αλλαγές, ο ΟΑΕΔ άνοιξε τα πανιά του και έβαλε πλώρη για ένα γενναίο και αποφασιστικό ταξίδι προς το μέλλον.
Το εγχείρημα της ριζικής αναδιοργάνωσης του Οργανισμού, παράλληλα με την ενδυνάμωσή του, αποτελεί στοίχημα ευρύτερης πολιτικής σημασίας, που καλείται να αποδείξει ότι το κράτος μπορεί να μεταρρυθμιστεί, εφόσον συνυπάρχουν όραμα, στόχοι και σχέδιο τεχνοκρατικά άρτια συγκροτημένο, αλλά προπαντός ικανό να παρακινήσει και να εμπνεύσει την εμπιστοσύνη και τη συμμετοχή των εργαζομένων και την προσήλωση και το ζήλο των διοικητικών στελεχών. Ο ΟΑΕΔ οφείλει να κερδίσει αυτό το στοίχημα για λογαριασμό όλων των ανέργων της χώρας, οι οποίοι επιζητούν έναν Οργανισμό φιλικό και ανθρώπινο, που να τους στηρίζει ουσιαστικά και αποτελεσματικά. Τα θετικά μηνύματα που παίρνουμε ήδη από τους ανέργους για τα πρώτα επιτεύγματά μας είναι ενθαρρυντικά.
Εδώ και έναν χρόνο, το κεντρικό επικοινωνιακό μήνυμα «Ο δικός σου ΟΑΕΔ», συνοψίζει το όραμά μας, να αισθάνονται οι άνεργοι τον ΟΑΕΔ δίπλα τους, σύμβουλο και αρωγό τους και οι επιχειρήσεις να τον θεωρούν αξιόπιστο φορέα ως προς την εξεύρεση κατάλληλου προσωπικού. Θεωρώ ότι η ενότητα γύρω από τον κοινό σκοπό, τα μέχρι τώρα επιτεύγματά μας και η εμπιστοσύνη που αποκτήθηκε τα τελευταία χρόνια μεταξύ της Διοίκησης και των εργαζομένων του Οργανισμού αποτελούν εγγύηση και πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον προκειμένου να κερδηθεί το στοίχημα και να γίνουν πράξη οι στόχοι και το όραμα.
Καθ. Μαρία Καραμεσίνη
Διοικήτρια και πρόεδρος Δ.Σ. ΟΑΕΔ
ΕΡΓΟ Ο.Α.Ε.Δ. 2015-2019
