Η κατάσταση τον καιρό της πανδημίας ήταν δυσανάλογα επαχθής για κοινωνικές ομάδες, όπως οι εργαζόμενοι γονείς, οι εργαζόμενοι με παιδιά ή σύζυγο με αναπηρία, οι διαβιούντες σε καταυλισμούς, σε κέντρα υποδοχής, και σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, οι άστεγοι, οι ηλικιωμένοι, οι χρονίως πάσχοντες.

Τα παραπάνω διαπιστώνει ο Συνήγορος του Πολίτη (ΣτΠ) στην ειδική Έκθεσή του για το 2020 με τίτλο «Ίση μεταχείριση», επισημαίνοντας ότι η κατάσταση αυτή έφερε στο προσκήνιο ως προτεραιότητα την υποχρέωση ευλόγως προσαρμοσμένης μέριμνας στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των πληττόμενων ομάδων ή προσώπων. 

Πιο αναλυτικά:

Ο Συνήγορος διαπιστώνει ότι στις αρχές του 2020 κατέστησαν εμφανείς οι δυσανάλογα επαχθείς επιπτώσεις που η πανδημία επιφέρει ή με τις οποίες απειλεί ευπαθείς κοινωνικά ομάδες ή ομάδες με ειδικά χαρακτηριστικά. Η έκτακτη αυτή κατάσταση έφερε στο προσκήνιο ως προτεραιότητα την υποχρέωση ευλόγως προσαρμοσμένης μέριμνας στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των πληττόμενων ομάδων ή προσώπων. 

«Εκτιμάται ότι οι προκλήσεις θα ενταθούν περαιτέρω όσο βαθύτερη θα είναι η οικονομική ύφεση που αναμένεται στη μετά-COVID εποχή και η πίεση που θα ασκηθεί τόσο στην παροχική διοίκηση όσο και στις εργασιακές σχέσεις» επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης και προσθέτει: «Απαιτείται συνεκτική πολιτική και συντονισμένες δράσεις, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, για την αναχαίτιση των δυσμενέστερων επιπτώσεων». 

Η έκθεση αποτυπώνει την κατάσταση όπως διαμορφώθηκε το τελευταίο διάστημα για τις ευπαθείς ομάδες -εργαζόμενες/ους γονείς, εργαζόμενες/ους με παιδιά ή σύζυγο με αναπηρία, διαβιούσες/ντες σε καταυλισμούς, σε κέντρα υποδοχής, σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, άστεγες/ους, ηλικιωμένες/ους, χρονίως πάσχουσες/οντες- για τις οποίες χρειάστηκε ειδικός σχεδιασμός και μέριμνα. 

Ένα μεγάλο μέρος από τις 951 αναφορές του έτους, συνδέεται ευθέως με τις επιπτώσεις της πανδημίας και τα μέτρα που ελήφθησαν (ειδικές άδειες, άδειες ειδικού σκοπού, αύξηση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, μέτρα πρόληψης της πανδημίας και συνθήκες διαβίωσης σε καταυλισμούς Ρομά, σε κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας προσφύγων κ.λπ.). 

Στις εργατικές διαφορές, που διαβιβάστηκαν από το ΣΕΠΕ, το νέο στοιχείο σχετίζεται με καταγγελίες και αφορούν καταχρηστικές απολύσεις ή μεταβολές που επήλθαν σε εργαζόμενες/ους που έλαβαν ειδικές άδειες. Ο Συνήγορος έλαβε καταγγελίες για δυσμενή μεταχείριση μητέρων μετά την επιστροφή από άδεια ειδικού σκοπού ή την καταχρηστική θέση σε αναστολή εγκύων, ιδίως κατά την πρώτη περίοδο της πανδημίας. 

Οι καταγγελίες για παρενόχληση και σεξουαλική παρενόχληση που κατατέθηκαν αυτή τη χρονιά ανέδειξαν την ελάχιστη πρόοδο που έχει επέλθει στη διαμόρφωση και εμπέδωση μιας κουλτούρας μη ανοχής των οικείων προσβολών τόσο από εργαζόμενες/ους όσο και εργοδότριες/τες, στο πλαίσιο της υποχρέωσης πρόνοιας του εργοδότη. 

Αντικείμενο ειδικής εστίασης το 2020 αποτέλεσαν ζητήματα σχετιζόμενα με την εναρμόνιση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής: Η εκ περιτροπής εργασία, η τηλεργασία, οι ειδικές άδειες αποτέλεσαν μέτρα για την εξισορρόπηση των έκτακτων οικογενειακών και εργασιακών συνθηκών, που διαμορφώθηκαν και δοκιμάστηκαν στην πράξη όλη αυτή την περίοδο, με προφανώς αξιοποιήσιμα αποτελέσματα για τον νομοθετικό σχεδιασμό που έχει εξαγγελθεί και αναμένεται. Στην πρώτη ενότητα της Έκθεσης παρουσιάζονται τα στατιστικά στοιχεία του έτους. 

Η δεύτερη ενότητα εστιάζει σε υποθέσεις που εξετάστηκαν ανά λόγο διάκρισης και ανά πεδίο δραστηριότητας (εργασία, αγαθά και υπηρεσίες). Στην τρίτη ενότητα επιχειρείται περαιτέρω εμβάθυνση σε ζητήματα εφαρμογής και ερμηνείας του οικείου νομοθετικού πλαισίου ανά λόγο διάκρισης. Στην ενότητα με τίτλο «Η ίση μεταχείριση κατά την περίοδο της πανδημίας» περιέχονται οι δράσεις και οι παρεμβάσεις της Αρχής την έκτακτη αυτή περίοδο. 

Τέλος, η ενότητα «Νομοθετικές και οργανωτικές προτάσεις» περιλαμβάνει κατάλογο των προτάσεων του Συνηγόρου ως φορέα προώθησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης και των προτάσεων παλαιότερων ετών που έγιναν αποδεκτές το έτος 2020. 

«Διαρκής στόχευση της Ανεξάρτητης Αρχής αποτελεί η αναβάθμιση του ρόλου της ως εθνικού φορέα για τη προάσπιση και προαγωγή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στη χώρα, με αξιοποίηση του συνόλου των δυνάμεών μας, και με διεκδίκηση και νέων εργαλείων ελέγχου και νέων δυνατοτήτων παρέμβασης, όπως αποτυπώνονται σε πρότυπα και αρχές από το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Προκειμένου να συμβάλλουμε ακόμη πιο αποφασιστικά στην άμβλυνση των διακρίσεων και την εξασφάλιση ίσως ευκαιριών για όλες και όλους» καταλήγει ο κ. Ποττάκης.