Αθήνα 7.10.2009, 14:33
Εξέπληξε ευχάριστα ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου κατά την πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, τόσο με την ομιλία του όσο και με την πρωτοβουλία του να καλέσει ως ομιλητή τον Συνήγορο του Πολίτη Γ. Καμίνη.

Ο κ. Παπανδρέου τόνισε ότι η εντολή που πήρε το ΠΑΣΟΚ είναι εντολή ανατροπής, είπε ότι ο πολίτης τους θέλει αντιεξουστές στην εξουσία, μίλησε για διαφάνεια, λογοδοσία και διαβούλευση, διαβεβαίωσε ότι δεν θα αντικαταστήσει το γαλάζιο κράτος με το ομοίωμά του, υποσχέθηκε νοικοκύρεμα στα δημοσιονομικά, στήριξη των ασθενέστερων και μέριμνα για τον πολίτη, προανήγγειλε αναβάθμιση των επιτροπών της Βουλής και των Ανεξάρτητων Αρχών και προκήρυξη όλων των θέσεων μετακλητών υπαλλήλων, έκρινε ότι οι πρώτες 100 ημέρες θα είναι καθοριστικές για την πορεία του έργου της κυβέρνησης, και κατέληξε: «Είμαστε οι καταλύτες της αλλαγής και όχι οι απολογητές της εξουσίας». 

Ακολούθως τον λόγο πήρε ο Συνήγορος του Πολίτη Γεώργιος Καμίνης, ο οποίος -μεταξύ άλλων- αναφέρθηκε στην εμπειρία που διαθέτει η Ανεξάρτητη Αρχή σε θέματα δημόσιας διοίκησης και προέτρεψε τους υπουργούς να στηριχθούν στο αυξημένο προσόντων προσωπικό των υπουργείων, ενώ έκανε ειδική αναφορά στη λαθρομετανάστευση προτείνοντας σειρά μέτρων.

* Ακολουθούν οι ομιλίες του Γ. Παπανδρέου και του Συνηγόρου του Πολίτη.

Ομιλία πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου

Κυρίες και κύριοι, οι ευχές μου για καλή επιτυχία σε όλους δεν είναι μόνο ειλικρινείς, αλλά θεωρώ ότι η επιτυχία μας συλλογικά, αλλά και του καθενός στον τομέα του, είναι αδήριτη ανάγκη για την επιβίωση της χώρας μας, σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.

Η εντολή που πήραμε, είναι εντολή ανατροπής μιας κατάστασης στασιμότητας, αδράνειας, παρακμής, αδιαφάνειας. Είναι η εντολή να αλλάξουμε και τον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας και να φέρουμε αξιοπρέπεια στη σχέση πολίτη - Πολιτείας.

Αυτή την ελπίδα φέραμε σήμερα στα πρόσωπα των συμπολιτών μας και αυτή η δυναμική μάς δίνει τεράστιες δυνατότητες, όπως και ευθύνες, να κάνουμε τις αλλαγές, θα έλεγα τις ανατροπές, που χρειάζεται ο τόπος.

Όπως είπα και προεκλογικά, το ζήτημα δεν είναι τα χρήματα, αλλά η σωστή, χρηστή και δίκαιη αξιοποίησή τους. Βέβαια, ο σεβασμός στα χρήματα και στον πλούτο του Ελληνικού λαού είναι ένας αγώνας σκληρός και δύσκολος, σε μια Δημόσια Διοίκηση, την οποία εθίσαμε να λειτουργεί με αδιαφάνεια, με πελατειακές σπατάλες από τις προσλήψεις, τις μεταθέσεις, τις κομματικές επιτροπές, μέχρι και τις προμήθειες στο Δημόσιο.

Και βέβαια, η εκτεταμένη διαφθορά έχει πάρει διαστάσεις πανδημίας. Γι’ αυτό, η προσπάθειά μας χρειάζεται να είναι και επίμονη, αλλά θα είναι και επίπονη, αφού θα συγκρουστούμε με αντιλήψεις και πρακτικές βαθιά ριζωμένες στο ελληνικό κράτος, δυστυχώς, και ευρύτερα στην κοινωνία.

Έχουμε όμως σύμμαχο τον πολίτη, που σήμερα κατανοεί την ανάγκη αυτών των ριζικών αλλαγών. Αρκεί να δει ότι αυτά τα παλεύουμε.

Και για το λόγο αυτό, θέλω να δώσω μια συμβουλή. Δεν απολογούμαστε για τα προβλήματα των Υπουργείων μας. Δεν κρύβουμε κάτω από το χαλί τα κακώς κείμενα, ούτε τα φορτώνουμε σε άλλους. Αλλά τα αναδεικνύουμε καθημερινά, για να τα χτυπήσουμε και για να δώσουμε λύσεις.

Η σωστή ανάδειξη και περιγραφή, ο σωστός ορισμός του προβλήματος, είναι και το ήμισυ της λύσης του. Και η ανάδειξη του προβλήματος σε κάθε τομέα γίνεται με τη συνεχή διαβούλευση με τους φορείς, τους κοινωνικούς εταίρους, με τους οποίους το κάθε Υπουργείο έχει σχέση, με τη συνεχή διαβούλευση με τους ίδιους τους δημοσίους υπαλλήλους, αλλά και με την επιστημονική προσέγγιση και τεκμηρίωση του προβλήματος.

Εμείς οι ίδιοι εκπροσωπούμε τον πολίτη, τα ατομικά του δικαιώματα, αλλά και το συλλογικό δημόσιο συμφέρον. Και αυτό, προς τη Διοίκηση και όχι το αντίστροφο. Δεν είμαστε απολογητές της διοικητικής εξουσίας προς τον πολίτη. Θα μας ήθελε ο πολίτης ως αντιεξουσιαστές στην εξουσία.

Για το λόγο αυτό, το πρώτο καθήκον σας είναι να αποτυπώσετε το τι παραλαμβάνετε, τι προβλήματα παραλαμβάνετε, διοικητικής, οικονομικής φύσης, αλλά ακόμα περισσότερο πολιτικής προτεραιότητας του κάθε Υπουργείου σας.

Και πριν αρχίσουμε να εξαγγέλλουμε μέτρα επί παντός, να έχουμε περιγράψει και κατανοήσει συλλογικά τη φύση και το μέγεθος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το κάθε Υπουργείο, αλλά και η χώρα.

Η συλλογική λειτουργία, η ειλικρινής συνεργασία και στήριξη, δεν είναι μόνο στοιχείο άλλης πολιτισμικής αντίληψης, αλλά είναι στοιχείο και επιτυχίας, θα έλεγα και πολλαπλασιασμού τής αποδοτικότητας ενός Υπουργικού Συμβουλίου.

Αυτό, τονίζω, δεν το λέω για να κάνουμε αντιπολίτευση στην προηγούμενη κυβέρνηση, το λέω για να γίνουμε εμείς, σε ό,τι αφορά την καταγραφή των προβλημάτων -η πολιτική ηγεσία αυτού του τόπου- οι καταλύτες της αλλαγής και όχι οι απολογητές της εξουσίας.

Την επόμενη εβδομάδα, θα περιμένω στη συνεδρίασή μας, ή στις συνεδριάσεις εάν χρειάζεται, την παρουσίαση από τον κάθε υπουργό, των προβλημάτων που παρέλαβε και άρα και των βασικών προτεραιοτήτων. Προτεραιότητες, που θεωρεί ότι το Υπουργείο του θα πρέπει να θέσει. Μια διαδικασία απαραίτητη, ενόψει και των Προγραμματικών μας Δηλώσεων.

Όταν λέμε «πρώτα ο Πολίτης», το εννοούμε. Όχι με την έννοια της πελατειακής εξυπηρέτησης. Αυτή καταστρατηγεί όχι μόνο την αξιοκρατία, αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα, δίνοντας προνόμια στους ευνοημένους, αφαιρώντας τα απ’ τους υπολοίπους.

Μιλώ αντίθετα για την ουσιαστική προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη, της εγγύησης ποιοτικών και ανθρώπινων υπηρεσιών. Της εγγύησης ότι η εξουσία λειτουργεί για το δημόσιο συλλογικό συμφέρον. Και μιλώ για όλους ανεξαιρέτως. Όλους τους Έλληνες, όλες τις Ελληνίδες, χωρίς κομματικές ή άλλες διακρίσεις. Διακρίσεις ή προκαταλήψεις, λόγω καταγωγής, πλούτου, θρησκείας, αναπηρίας ή όποιας άλλης διαφορετικότητας.

Είναι γι' αυτό το λόγο που και συμβολικά, και ουσιαστικά, έχω καλέσει σήμερα, αμέσως μετά την τυπική λήξη της συνεδρίασής μας, τον Συνήγορο του Πολίτη, τον κ. Καμίνη, για να εκθέσει, σε αρκετό ελπίζω βάθος, την εμπειρία και τη σοφία αυτού του θεσμού και, βεβαίως, να μας δώσει και μερικά βασικά συμπεράσματα από τη λειτουργία, τόσα χρόνια, αυτού του θεσμού.

Η ένταση της αδιαφάνειας και διαφθοράς, μπορεί να κυμαίνεται από υπηρεσία σε υπηρεσία. Όμως, οι επισημάνσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, αφορούν όλα τα Υπουργεία, ολόκληρη τη Δημόσια Διοίκηση. Η παρουσία του εδώ θα βοηθήσει και να ιεραρχήσουμε τις προτεραιότητες κάθε Υπουργείου, αλλά θα είναι και μια άσκηση λογοδοσίας, που θα επαναλαμβάνουμε τακτικά.

Βασικός στόχος αυτής της κυβέρνησης είναι να φέρουμε ξανά κύρος στους δημοκρατικούς μας θεσμούς. Θα έλεγα να τους αναβαθμίσουμε ουσιαστικά, να τους δώσουμε οξυγόνο.

Η Βουλή, οι Ανεξάρτητες Αρχές, η Δικαιοσύνη, ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, χρειάζεται να αναβαθμιστούν. Να γίνουν συστατικό στοιχείο αναβάθμισης της Δημοκρατίας μας υπέρ του πολίτη. Και με τον τρόπο αυτό, να εγγυηθούμε τον ουσιαστικό αλληλοέλεγχο, με καθαρή διάκριση εξουσιών, που δημιουργεί τη δημοκρατική θεσμική ισορροπία, με επίκεντρο τελικά την προστασία των δικαιωμάτων, τη διαφάνεια, την εξυπηρέτηση του πολίτη.

Αυτή η σημερινή διαδικασία είναι ιδιαίτερης σημασίας, ως μια αρχή λογοδοσίας της εκτελεστικής εξουσίας προς τις Ανεξάρτητες Αρχές και τους άλλους πυλώνες της Δημοκρατίας.

Το ίδιο θα επιδιώξω και θα επιδιώξουμε και στη Βουλή των Ελλήνων. Η αναβάθμιση των Επιτροπών, όχι μόνο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, αλλά όλων των Επιτροπών, είναι εκ των ων ουκ άνευ. Και θα ζητήσω να τοποθετηθούν ισχυρά πολιτικά στελέχη μας ως Πρόεδροι Επιτροπών. Διαβούλευση, ακροάσεις φορέων, αλλά και ενημέρωση και έλεγχος από αυτές των Υπουργείων, είναι βασικό μας καθήκον.

Χρησιμοποιήστε τις επισημάνσεις που θα βγαίνουν από τέτοιες διαδικασίες, όχι ως μια προσωπική επίθεση στον υπουργό, αλλά ως ευκαιρία για να διορθώσετε τα κακώς κείμενα στη χώρα μας.

Λογοδοσία και αξιολόγηση των Υπουργείων, των παρεχόμενων υπηρεσιών, της αποτελεσματικότητας κάθε Υπουργείου, που θα μας επιτρέψει να βελτιώνουμε συστηματικά την απόδοση της Δημόσιας Διοίκησης στο σύνολό της. Με αυτό τον τρόπο, διασφαλίζουμε ότι γινόμαστε εμείς οι πιο γνήσιοι εκφραστές των πραγματικών παραπόνων των πολιτών στο δημόσιο λόγο μας και σήμερα, και στις Προγραμματικές μας Δηλώσεις, και σε όλη τη διάρκεια της τετραετίας.

Επαναλαμβάνω: είμαστε οι καταλύτες της αλλαγής, όχι οι απολογητές της εξουσίας.

Η αναβάθμιση των θεσμών δεν σημαίνει από την άλλη, ούτε θεσμολαγνεία, ούτε νομικισμός, ούτε και τυπολατρία. Πίσω από αυτές τις αντιλήψεις, πολλές φορές κρύβεται η προσπάθεια, το τυπικό νόμιμο, να βαφτίζεται και ηθικό. Ενώ ο στόχος μας πρέπει να είναι η τήρηση της ουσίας της δεοντολογίας.

Ένα βασικό πρόβλημα που έχει βέβαια η Δημόσια Διοίκηση στη χώρα μας είναι ότι οι συνεχείς κομματικές παρεμβάσεις, ο παραγοντισμός και η πελατειακή αντίληψη, έχουν καταβαραθρώσει κάθε έννοια αξιοκρατίας, σωστής αξιολόγησης, ανάδειξης ικανών στελεχών -και όχι απλά αρεστών- στην ιεραρχία της. Και αυτό αποτελεί ίσως την πιο μεγάλη τροχοπέδη για έναν υπουργό και για μια κυβέρνηση.

Ο υπουργός, ιδιαίτερα σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα σαν το δικό μας, δεν είναι ο τεχνοκράτης. Είναι ο εκπρόσωπος της πολιτικής βούλησης της πλειοψηφίας. Γνωρίζει βεβαίως τα θέματα, αλλά δεν θεωρείται ο ειδικός. Χωρίς αυτό να είναι αρνητικό, αν έχει και τις ιδιαίτερες τεχνοκρατικές γνώσεις.

Απαιτείται λοιπόν να αξιοποιεί τις καλύτερες δυνατές προτάσεις και σκέψεις, για την υλοποίηση των προγραμματικών μας δεσμεύσεων και την επίλυση των προβλημάτων.

Για το λόγο αυτό, χρειάζεται ικανό ανθρώπινο δυναμικό δίπλα του. Η απόφασή μου να προκηρύξουμε όλες τις μετακλητές θέσεις ευθύνης, έχει και αυτό το νόημα. Προκήρυξη, ούτε σημαίνει μηχανιστική επιλογή προσώπων, ούτε θα γίνει χωρίς τη συμμετοχή των ίδιων των υπουργών. Σημαίνει να βρούμε το καλύτερο δυναμικό που έχει η χώρα και, από αυτό να επιλέξουμε εκείνον ή εκείνη, που μας κάνει καλύτερα, για την αποτελεσματική απόδοση του Υπουργείου ή Οργανισμού.

Το δυναμικό αυτό βρίσκεται και σε πολιτικά στελέχη, και σε έμπειρα στελέχη του κοινωνικού χώρου και προσφοράς, και σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, και στην ίδια τη Δημόσια Διοίκηση, στελέχη που πιθανώς βρίσκονται στο «ψυγείο», και από τη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, και από τα τόσα στελέχη που οργάνωσαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, και από το χώρο της επιστήμης, του πνεύματος, και από τον Ελληνισμό της Διασποράς.

Η διαδικασία αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική, για να δώσουμε το στίγμα μας σε όλη τη Δημόσια Διοίκηση, ότι εννοούμε την αξιοκρατία και την αξιολόγηση παντού.

Η αδυναμία στην κεφαλή τού κάθε Υπουργείου, δηλαδή η έλλειψη συνεχών καινοτόμων ιδεών, αξιοποίησης της διεθνούς και ελληνικής εμπειρίας και γνώσης, της συνεχούς μάθησης και επιμόρφωσης των στελεχών σε όλες τις βαθμίδες, όπως και οι νεώτεροι υπουργοί θα κατανοήσουν, αυτή η αδυναμία, αυτή η έλλειψη, θα καθηλώνει αναγκαστικά τον κάθε υπουργό είτε στο να αναπαράγει τα τετριμμένα και χρόνια προβλήματα της Διοίκησης, είτε απλώς να κινείται σαν να έχει καθημερινά μια συνεχή διαχείριση κρίσεων, χωρίς να προγραμματίζει με τους συμβούλους του για το μέλλον και για να μπορέσει να αξιοποιήσει, ή να ανατρέψει την αδράνεια του συγκεντρωτισμού, του εσωστρεφούς συντηρητισμού και της πελατειακής αντίληψης και έτσι πολλές φορές, να λειτουργεί παράλληλα με τους συμβούλους του, κάτι που στο παρελθόν έχει βεβαίως στηλιτευτεί.

Για το λόγο αυτό, θα συμβάλλει το Γραφείο του πρωθυπουργού, μαζί με το Υπουργείο Εσωτερικών, να συστήσουμε υπηρεσίες πλάι στους υπουργούς, που θα έχουν ως μόνιμη δράση την καινοτομία σε οργάνωση και πολιτικές τού χώρου ευθύνης σας, τη συνεχή επιμόρφωση του προσωπικού, αλλά και την αποκέντρωση και ηλεκτρονική διακυβέρνηση στη Διοίκηση.

Οριζόντιες πολιτικές, με στόχευση την προσέλκυση ικανού προσωπικού και τη δημιουργία κρίσιμου ανθρώπινου δυναμικού, κρίσιμης μάζας στην κεφαλή του Υπουργείου, για να δούμε επιτέλους ένα συστηματικό εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους.

Σε αυτή την προσπάθεια, έχω ζητήσει επιπλέον από τον κ. Παμπούκη να έρθει σε επαφή με τους αρμόδιους υπουργούς για να προχωρήσει άμεσα μια διαδικασία που θα καταλήξει στην κωδικοποίηση - απλοποίηση των νόμων του ελληνικού κράτους. Που θα σημάνει και την ουσιαστική κατάργηση της πολυνομίας. Μια μάστιγα για τη χώρα μας και εστία όχι μόνο ταλαιπωρίας, αλλά και διαφθοράς. Στόχος μας, να περάσουμε ακόμα και μια άλλη κουλτούρα στη Δημόσια Διοίκηση και ευρύτερα στον πολιτισμό της πολιτικής.

Οι αρχές μας είναι ξεκάθαρες. Θα πορευτούμε με απόλυτη προσήλωση σε αυτές. Πρώτα ο πολίτης. Αυτόν υπηρετούμε, σε αυτόν ταχθήκαμε να προσφέρουμε, σε αυτόν λογοδοτούμε.

Το δημόσιο συμφέρον πάνω απ’ όλα. Είμαστε εδώ για να υπερασπιστούμε το δημόσιο συμφέρον, τη δημόσια λειτουργία, το δημόσιο χώρο, το δημόσιο πλούτο. Αυτή είναι η δέσμευση και η εντολή μας.

Διαφάνεια παντού, σε όλες τις αποφάσεις, στη διαχείριση και του τελευταίου ευρώ. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να ξέρουν και θα ξέρουν πού και πώς ακριβώς ξοδεύονται οι φόροι που πληρώνουν. Ήδη, πρώτα μέτρα διαφάνειας θα ανακοινώσει ο Γιάννης Ραγκούσης για τις υπογραφές υπουργών.

Διαβούλευση και συμμετοχή. Η αλλαγή δεν θα γίνει με άνωθεν διατάγματα. Θα γίνει με τη διαμόρφωση των ευρύτερων δυνατών συναινέσεων, με μια νέα Εθνική - Κοινωνική Συμφωνία. Η πρότασή μας, που θα παρουσιάσουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση π.χ. για τη σταθεροποίηση και ανασυγκρότηση της οικονομίας, χρειάζεται να έχει τη σφραγίδα της συστηματικής διαβούλευσης με κοινωνικούς εταίρους και, ελπίζω, και την ευρύτερη δυνατή συναίνεση.

Αξιοκρατία στο Δημόσιο. Τέρμα στο ρουσφέτι και στο βόλεμα των κάθε λογής «κολλητών». Μακριά από πρακτικές κομματισμού. Εμείς δεν ερχόμαστε για να αντικαταστήσουμε το γαλάζιο κράτος, με το πράσινο ομοίωμά του. Ερχόμαστε για να σπάσουμε αυτή τη φαύλη παράδοση. Για να προχωρούν οι άριστοι, και όχι απλώς οι αρεστοί.

Αξιολόγηση παντού.

Λογοδοσία, έλεγχος, διάκριση εξουσιών παντού.

Αλληλεγγύη με το συνάνθρωπό μας και, πάνω απ’ όλα, τήρηση αρχών δεοντολογίας.

Η νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα χρειαστεί, στο δύσκολο έργο που θα αναλάβει, τη στήριξη και τη συμπαράσταση όλων των Ελλήνων πολιτών. Για να γίνει αυτό, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η τήρηση αρχών δεοντολογίας. Τη δεοντολογία, που αρμόζει σε θέση δημόσιας προσφοράς. Και θέλω να εντοπίσω τα κύρια θέματα, στα οποία η τήρηση των κανόνων δεοντολογίας είναι κρίσιμη και γι’ αυτό της αποδίδω εξαιρετική σημασία.

 1. Στις σχέσεις με το Κοινοβούλιο. Πλήρης και έγκαιρη ενημέρωση, όχι μόνο όταν ζητείται, αλλά και με δική μας πρωτοβουλία.

2. Δεοντολογία στις σχέσεις μας με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

3. Στους διορισμούς συμβούλων και άλλων προσώπων σε θέσεις πολιτικού χαρακτήρα.

4. Στις σχέσεις με τους κρατικούς λειτουργούς και τους δημοσίους υπαλλήλους με την αντικειμενική, αξιοκρατική αξιοποίησή τους.

5. Στη διάκριση μεταξύ υπουργικής και κομματικής δράσης.

Εκατό πρώτες μέρες. Παρότι δεν μπορούμε, ούτε πρέπει να τρέξουμε τα Υπουργεία μας ως παραγωγοί ενός καταλόγου πολιτικών μέτρων, γιατί χρειάζεται να δούμε τις αιτίες, να κινητοποιήσουμε τις υγιείς δυνάμεις εντός των Υπουργείων μας, να εμπνεύσουμε και να δεσμεύσουμε τις κοινωνικές δυνάμεις και εταίρους με σοβαρή διαβούλευση, οι πρώτες εκατό μέρες θα είναι καθοριστικές.

Μεγάλες τομές, δύσκολες αποφάσεις, όπως -πρώτη τομή- με την αλλαγή της δομής του Υπουργικού Συμβουλίου, αλλά και η ανάσα που χρειάζεται η κοινωνία και η οικονομία, είναι στόχος απαραίτητος για τις πρώτες μέρες και μήνες. Και περνούν γρήγορα.

Θα προχωρήσουμε με απόλυτη προσήλωση στους στόχους μας. Είναι ανάγκη η Ελλάδα να ξαναβρεθεί σε μια πορεία που την προετοιμάζει, την εξοπλίζει, την εκπαιδεύει, την αναπτύσσει, ώστε ο πολίτης μας, ο πολιτισμός μας, το φυσικό μας περιβάλλον, η οικονομία μας όχι μόνο να προστατευτεί, αλλά και να αξιοποιηθεί, να ενδυναμωθεί μπροστά στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής, από την παγκόσμια οικονομία, την κλιματική αλλαγή, τις νέες τεχνολογίες, τα μεταναστευτικά ρεύματα, μέχρι και τις πανδημίες. Και βέβαια, τη συνεχή και ουσιαστική μας παρουσία σε αυτό το παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Παράλληλα, αυτά πρέπει να συνδεθούν με τα άμεσα μέτρα. Να ενταχθούν τα άμεσα μέτρα στο γενικό μας σχεδιασμό για την αλλαγή προτύπου ανάπτυξης, αυτό που λέμε «πράσινη ανάπτυξη», αλλά και για την παρουσία της χώρας μας διεθνώς.

Ήδη, έχουμε καθορίσει προεκλογικά βασικές και άμεσες προτεραιότητες.

- Νοικοκύρεμα στα δημόσια οικονομικά: Μαχαίρι στην κρατική σπατάλη.

- Στήριξη των ασθενέστερων, των δανειοληπτών, των μικρομεσαίων.

- Ανάταξη και άμεση αναθέρμανση της οικονομίας.

- Νέο, δίκαιο φορολογικό σύστημα: Ανοιχτό μέτωπο με τη φοροδιαφυγή.

- Αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος, με νέο εκλογικό νόμο, νέο αυστηρότερο «πόθεν έσχες» και καθαρό πλαίσιο σχέσεων με τα Μέσα, αποκέντρωση και ισχυρές Περιφέρειες.

- Διαφάνεια σε όλες τις προμήθειες και συμβάσεις του Δημοσίου.

- Αξιοκρατία στις προσλήψεις στο Δημόσιο, με διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ, χωρίς γαλάζιες συνεντεύξεις, ούτε πράσινες βεβαίως.

- Ισχυρό κοινωνικό κράτος, σύγχρονο ΕΣΥ, δημόσιο, δωρεάν.

Μοχλός για τις αλλαγές αυτές θα είναι οριζόντιες πολιτικές, όπως,

- Νέο αναπτυξιακό πρότυπο της Πράσινης Ανάπτυξης.

- Παιδεία και δια βίου μάθηση για όλους.

- Ηλεκτρονική διακυβέρνηση.

- Μια Ελλάδα που η φωνή της θα ακούγεται δυνατά στον κόσμο και θα είναι σεβαστή από όλους.

Σε ό,τι αφορά ένα πρώτο μέτρο, θα ζητήσω απ’ όλους σας, στα Υπουργεία σας, να ζητήσετε τις παραιτήσεις όλων των επιτροπών υπάρχουν τεράστια ποσά που ξοδεύονται ουσιαστικά για κομματικής φύσης επιτροπές, με παχυλές αμοιβές- αφού βεβαίως, με την παραίτησή τους, σας παραδώσουν και τον απολογισμό του έργου τους, για να έχουμε μια αξιολόγηση και για το τι έργο παράγουν. Αν βεβαίως κάποιες απ’ αυτές τις επιτροπές είναι απαραίτητες, μπορούν να επανασυσταθούν με απόφασή σας.

Έχω πει ότι δεν θα αλλάξουμε την Ελλάδα μέσα σε 100 μέρες, αλλά θα της δώσουμε χρόνο να ανασάνει, να αντιδράσει, να συγκεντρώσει τις δυνάμεις της για το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα που χρειάζεται. Επιπλέον θα δώσουμε στους πολίτες δείγμα γραφής και απόδειξης συνέπειας στις δεσμεύσεις μας, με επείγοντα μέτρα, για να ανατάξουμε και να αναθερμάνουμε την οικονομία μας, να τη βάλουμε ξανά μπροστά. Έχουμε μιλήσει και δεσμευτεί για πέντε άμεσα νομοσχέδια.

Κυρίες και κύριοι, σήμερα αλλάζουμε σελίδα. Σήμερα, ξεκινάμε μαζί την πορεία για μια δίκαιη κοινωνία, για μια Ελλάδα που θα μας κάνει, και στόχος μας είναι να κάνουμε και όλους τους Έλληνες πολίτες, περήφανους. Ξεκινάμε μια μεγάλη εθνική προσπάθεια, να βάλουμε τη χώρα ξανά σε πορεία ανάτασης, προόδου, δημιουργίας.

Αυτή είναι η εντολή που πήραμε. Γι’ αυτό μας εμπιστεύτηκε ο λαός. Είμαστε κυβέρνηση όλων των Ελλήνων. Είμαστε μια κυβέρνηση πολιτικής ενότητας και συλλογικής δράσης. Είστε υπουργοί της αλλαγής. Αλλαγής, που έρχεται για να ενώσει όλους τους Έλληνες, για να δώσει φτερά στις ελπίδες τους, να απελευθερώσει τις δυνάμεις του τόπου.

Όλοι μαζί οι Έλληνες, ενωμένοι, θα γράψουμε τις επόμενες σελίδες της ιστορίας μας.

Όσο μεγάλη ήταν η νίκη μας, τόσο βαριά είναι και η ευθύνη που αναλαμβάνουμε. Έχουμε μπροστά μας μια πρόκληση, πρόκληση έργου και συνέπειας. Και είμαι βέβαιος, ότι θα ανταποκριθούμε όλοι μας.

Καλή μας επιτυχία.

Ομιλία Συνηγόρου του Πολίτη Γ. Καμίνη

Κύριε Πρόεδρε, απευθύνομαι σε εσάς και στα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, προκειμένου έτσι να προσπαθήσω να σας δώσω ένα πρώτο στίγμα της φυσιογνωμίας του θεσμού που εκπροσωπώ και πως μπορεί η κυβέρνηση να το χρησιμοποιήσει.

Απλώς αυτό που θέλω να πω από τώρα, είναι ότι όπως είχα επιχειρήσει και με τις παρελθούσες κυβερνήσεις, άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη επιτυχία, πάντοτε όταν γίνεται αλλαγή του Υπουργικού Συμβουλίου απευθύνουμε έναν κατάλογο προβλημάτων, των εκκρεμοτήτων που έχουμε στους Υπουργούς.

Το ίδιο θα κάνουμε και τώρα και το δηλώνω προκαταβολικά ότι είμαι εγώ και οι συνεργάτες μου στη διάθεση όλων, προκειμένου να τους ενημερώσουμε στο πεδίο της αρμοδιότητάς μας. Θα τολμούσα να πω ότι έχουμε συσσωρεύσει μία εμπειρία η οποία δεν είναι ευκαταφρόνητη.

Ο Συνήγορος του Πολίτη λειτουργεί μόλις 11 χρόνια, ακόμα δεν τα έχει συμπληρώσει, ωστόσο έχει δεχθεί και έχει επεξεργαστεί πάνω από 100 χιλιάδες υποθέσεις πολιτών. Είναι υποθέσεις οι οποίες αφορούν ολόκληρο σχεδόν το φάσμα της δημόσιας διοίκησης, τουλάχιστον τις υπηρεσίες εκείνες με τις οποίες ο πολίτης έρχεται σε καθημερινή επαφή και φαντάζομαι ότι είναι στο επίκεντρο της μέριμνάς σας.

Βέβαια ο Συνήγορος του Πολίτη διαθέτει το κατ’ εξοχήν, το χαρακτηριστικό στοιχείο της φυσιογνωμίας του, είναι η ανεξαρτησία του. Είναι μια ανεξάρτητη αρχή κατοχυρωμένη στο Σύνταγμα, εκλέγεται απ’ τη Διάσκεψη των Προέδρων με καταρχήν απαίτηση ομοφωνίας. Έχει δύο θητείες το πολύ. Εγώ βρίσκομαι στη δεύτερη θητεία μου. Ανανεώθηκε η θητεία μου το Φεβρουάριο του 2008 και θα λήξει το 2012.

Επομένως ως Ανεξάρτητη Αρχή με αρμοδιότητα ελέγχου της δημόσιας διοίκησης και διαμεσολάβησης υπέρ του πολίτη, δηλαδή να λειτουργεί έχει την αρμοδιότητα ο Συνήγορος ως – ας τον πούμε – εξωδικαστικό μηχανισμό επίλυσης των διαφορών που έχουν οι πολίτες με τη δημόσια διοίκηση. Έχει όλη αυτή την εμπειρία που σας είπα.

Και παράλληλα από τη δεύτερη θητεία του, δηλαδή ουσιαστικά από την πρώτη τη δική μου, προσπαθήσαμε συστηματικά και αυτή την εμπειρία πλέον που είχαμε συσσωρεύσει να την επεξεργαστούμε προκειμένου να τη μεταγγίσουμε στην ίδια τη δημόσια διοίκηση, πρωτίστως στην πολιτική της ηγεσία.

Γι’ αυτό και συστηματικά, ομαδοποιούμε εκατοντάδες υποθέσεων και εκπονούμε ειδικές εκθέσεις σε όλο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης. Και κάθε χρόνο φυσικά αυτή την ετήσια έκθεση.

Μπορώ να πω ότι μετά από 11 χρόνια οποιαδήποτε απόπειρα σοβαρής μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης κ. Πρωθυπουργέ, δεν μπορεί νομίζω να παρακάμψει αυτές τις ετήσιες εκθέσεις. Σας βεβαιώνω, γιατί απ’ την πρώτη στιγμή μετείχα ενεργά στην εκπόνησή τους, ότι κρύβουν πολύ μόχθο, έχουν ένα ψηλό επίπεδο επιστημονικής επεξεργασίας των προβλημάτων, γιατί η ίδια η Αρχή μας, σχεδόν πλέον το μισό του επιστημονικού προσωπικού είναι διδάκτορες. Και νομίζω ότι πράγματι ακτινογραφεί ολόκληρη τη δημόσια διοίκηση. Και ειδικές εκθέσεις που κατά καιρούς έχουμε εκπονήσει.

Εγώ στον πρόλογο που γράφω, έχω δύο φορές, αν δεν κάνω λάθος, πει ότι ο Συνήγορος του Πολίτη στερείται θεσμικών συνομιλητών. Μολονότι κανονικά βρισκόμαστε από κάποιες απόψεις στο κέντρο του πολιτικού συστήματος γιατί διαλεγόμαστε και με την κυβέρνηση και με τη Βουλή, ακόμη και με τα δικαστήρια, συχνά είχα την εντύπωση και αυτό είναι ανεξαρτήτως κυβέρνησης και κυβερνητικής πλειοψηφίας, ότι οι προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη δεν εισακούγονταν.

Δεν εισακούγονταν γιατί τολμώ να πω ότι θέτουν τον τύπο επί των ήλων. Θέτουν τα προβλήματα που πραγματικά χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να καταπολεμηθούν. Ο βασικός και καθημερινός συνομιλητής του Συνηγόρου του Πολίτη είναι βέβαια η ίδια η δημόσια διοίκηση. Είναι μία δημόσια διοίκηση θα τολμούσα να πω ευνουχισμένη, φοβισμένη και ευθυνόφοβη.

Εάν προσθέσουμε το ότι είναι φυσικά και θύμα πολλών στερεοτυπικών αντιμετωπίσεων, η δημόσια διοίκηση αυτή τη στιγμή έχει καλλιεργήσει την εντύπωση, αλλά και σε μεγάλο βαθμό άδικα, ότι είναι ανίκανη να στηρίξει και να διεκπεραιώσει στην καθημερινότητα τις πολιτικές επιλογές μιας Κυβέρνησης.

Θα ήθελα, χωρίς να θεωρηθεί ούτε ότι προειδοποιώ κανέναν, ούτε πάω να δώσω μαθήματα, να επιστήσω την προσοχή των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου σε ένα σημείο: η Δημόσια Διοίκηση θέλει να της δείξουμε εμπιστοσύνη. Τα τελευταία ιδίως χρόνια έχει εμπλουτιστεί με έμψυχο δυναμικό μέσα από τους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ, σας βεβαιώνω πολύ υψηλού επιπέδου, αλλά έχει χάσει την αυτοεκτίμησή της.

Γιατί; Γιατί το σύνηθες συμβαίνον είναι ότι οι Υπουργοί προκειμένου να παραγάγουν έργο, έχουν την τάση να περιβάλλονται πάντοτε από τους μετακλητούς υπαλλήλους της προσωπικής τους επιλογής, γιατί απογοητεύονται γρήγορα πιθανόν πολύ συχνά από τη Δημόσια Διοίκηση ότι δεν θα μπορέσει να τους σταθεί. Αυτό έχει οδηγήσει σε αυτό που λέω εγώ, «ευνουχισμό της Δημόσιας Διοίκησης».

Θέλει σε ένα πρώτο τουλάχιστον διάστημα ας μου επιτραπεί αυτή η υπόδειξη, οι Υπουργοί να εμπιστευτούν τους υπαλλήλους, να συνομιλήσουν μαζί τους, να τους δώσουν την εντύπωση ότι πραγματικά τους υπολογίζουν και ότι είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν. Και με λίγη υπομονή νομίζω, θα δουν αυτά τα στερεότυπα να διαψεύδονται σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό.

Και έτσι, θα πάψει και η εντύπωση ότι κάθε αλλαγή Κυβέρνησης ισοδυναμεί σχεδόν και με μια –ας μου επιτραπεί- μίνι μεταπολίτευση.

Σε αυτή την αντιμετώπιση της Δημόσιας Διοίκησης μας ωθεί πλέον και η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ίδια η πραγματικότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει εδώ και χρόνια και επεξεργάζεται τη διοίκηση μέσα από την υιοθέτηση στόχων, αποδόσεις, κριτήρια, μέτρηση της απόδοσης το οποίο οδηγεί και σε αξιολόγηση.

Όπως καταλαβαίνετε, μάλλον παρενθετικά να πω ότι το Φεβρουάριο του 2004 υιοθέτησε και η Βουλή ένα νόμο ακριβώς για τη διοίκηση με βάση τους στόχους. Έχει προχωρήσει αργά, το προχώρησε και η παρελθούσα Κυβέρνηση, προχωράει αργά νομίζω ότι θα πρέπει να είναι ένα από τα πρώτα μελήματα της παρούσας Κυβέρνησης.

Γιατί εκ των πραγμάτων εάν θες να μετρήσεις την απόδοση, θα πρέπει να θέσεις στόχους και θα πρέπει να θέσεις βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Το να θέτεις μακροπρόθεσμους στόχους προϋποθέτει μια διοίκηση, ικανή πλέον όχι να τους θέτει, αλλά και να τους παρακολουθεί και αυτό να γίνεται ανεξάρτητα πλέον από τις κυβερνητικές αλλαγές.

Μια Διοίκηση με στόχους, που είναι η μόνη πραγματική και ορθολογική Διοίκηση, προϋποθέτει και μια χειραφετημένη Δημόσια Διοίκηση, όχι αυτονομημένη, χειραφετημένη όμως και υπεύθυνη.

Φυσικά στο πρόγραμμά σας περιλαμβάνεται και αποτελεί και κοινό τόπο άλλωστε, ότι θα πρέπει να γίνουν κάποιες ριζικές τομές και στη διοικητική διάρθρωση της χώρας. Η χώρα έχει υπερβολικούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός και πρέπει να περιοριστεί. Αυτό δεν είναι μόνο μια εξοικονόμηση πόρων, είναι κι ένας εξορθολογισμός της Δημόσιας Διοίκησης.

Από εκεί και πέρα μπορώ να σας μιλήσω για πάρα πολλά πράγματα, αλλά φυσικά δεν έχουμε αυτή τη στιγμή την πολυτέλεια να το κάνουμε.

Υπάρχουν θέματα με τα οποία ο Συνήγορος του Πολίτη έχει τριφτεί πλέον νομίζω περισσότερο από κάθε άλλη δημόσια Υπηρεσία.

Υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα το μεταναστευτικό, το οποίο ξέρουμε ότι είναι ένα πρόβλημα το οποίο έχει πάρα πολλές όψεις. Θα πρέπει εδώ να ληφθούν κάποιες γενναίες αποφάσεις, γιατί τουλάχιστον στο μεσοπρόθεσμο μέλλον, δεν προβλέπεται ότι αυτή η ροή, η μεταναστευτική ροή, η παράνομη μεταναστευτική ροή στη χώρα και από τη χώρα στην Ευρώπη, ότι θα σταματήσει.

Εδώ πέρα θα έρχονται διαρκώς και λόγω και των κλιματικών αλλαγών ακόμη, αφήνω τους εμφυλίους πολέμους και τις διεθνείς συρράξεις.

Λόγω και των κλιματικών αλλαγών για χρόνια θα έρχονται στη χώρα μας από τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής κυρίως, παράνομοι μετανάστες.

Το να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, όπου υπάρχει ένας ολόκληρος πληθυσμός εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, τον οποίο κάνουμε πως τον αγνοούμε και δημιουργεί όλα τα προβλήματα τα οποία τα ξέρετε, αυτό δεν μπορεί να οδηγήσει πουθενά και εξαγριώνει και τον κόσμο φυσικά.

Θα πρέπει να προβλεφθεί  νομίζω ένα ενδιάμεσο στάδιο πρώτα απ' όλα να ξεκαθαριστεί το θέμα του πολιτικού ασύλου. Γιατί από τη στιγμή που οι άνθρωποι αυτοί έρχονται στην Ελλάδα, αυτομάτως επειδή δεν μπορούν να νομιμοποιήσουν με κάποιο τρόπο την παρουσία τους, στρέφονται όλοι προς το πολιτικό άσυλο και αυτό καταρρακώνει το θεσμό του πολιτικού ασύλου και καταστρατηγεί την ίδια την εφαρμογή του.

Ούτε μπορούμε όμως να εκπέμψουμε και το διεθνές μήνυμα ότι εδώ όποιος έρχεται, νομιμοποιείται. Θα πρέπει να υπάρξει μια ενδιάμεση κατάσταση, ένα καθεστώς παραμονής υπό ανοχή, οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να βγουν στην επιφάνεια, πρέπει να καταγραφούν ποιοι είναι, που είναι, που μένουν, πρέπει να υπάρξει μια στοιχειώδης δυνατότητα να συναλλάσσονται με κάποιες δημόσιες Υπηρεσίες τουλάχιστον σε θέματα κάποιας υγείας και πρόνοιας.

Και από εκεί και πέρα μέσα από τη διεθνή πολιτική της χώρας, μέσα από την ευρωπαϊκή πολιτική να πιεστούν και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες αντιδρούν με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, αυτό το βάρος να επιμεριστεί στους ώμους όλων και όχι μόνο των χωρών εισδοχής των μεταναστών.

Πρέπει φυσικά να συνεχιστεί και ο θεσμός των ΚΕΠ που είναι κάτι, το οποίο το είχε αρχίσει η Κυβέρνηση που ήταν στην εξουσία μέχρι το 2004, η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Το συνέχισε, το αγκάλιασε και η παρελθούσα Κυβέρνηση και πρέπει να συνεχιστεί.

Τα ΚΕΠ έχουν μια προοπτική η οποία δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητη. Αυτή τη στιγμή επιτελούν κάποιες διεκπεραιωτικές καθαρά, έκδοση πιστοποιητικών βεβαιώσεων κλπ., και ήδη έχουν ανακουφίσει ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, που συναλλάσσεται με τη Δημόσια Διοίκηση.

Από εκεί και πέρα πρέπει να ενισχυθούν, να μετατραπούν σε αυτό που λέμε «Υπηρεσία μιας στάσης», όπου ο πολίτης θα μπορεί να διεκπεραιώνει όλες του τις συναλλαγές. Αυτό παράλληλα μειώνει και το φαινόμενο της διαφθοράς όταν κανείς περνάει από λίγους γκισέδες, αυτό αυτομάτως σημαίνει και λιγότερη διαφθορά και παράλληλα θα δίνει τη δυνατότητα και στις κεντρικές υπηρεσίες του κράτους στο Υπουργείο Εσωτερικών, να μπορεί επιτελικά στο βαθμό που όλα αυτά πλέον θα γίνονται ηλεκτρονικά να ελέγχει πού υπάρχουν καθυστερήσεις πού υπάρχουν οι παθολογίες, οι παθογένειες και να παρεμβαίνει διορθωτικά.

Είναι γεγονός ότι η εισαγωγή της μηχανογράφησης και της πληροφορικής σε πάρα πολλά μέτωπα έχει ανακουφίσει τον πολίτη. Αλλά αυτό έως ενός σημείου μπορεί να συμβεί. Γιατί σε κάποια σημεία βλέπουμε ότι η εισαγωγή της πληροφορικής σταματάει εκεί που πρέπει να ληφθούν γενναίες πολιτικές αποφάσεις. Αναφέρομαι λόγου χάρη στην έκδοση των συντάξεων.

Όταν αρχίσαμε να λειτουργούμε με τον κ. Διαμαντούρο το 1998, υπήρχε ακόμα το φαινόμενο θυμάμαι του Ταμείου Εργατών Μετάλλου, το οποίο έκανε κάποια χρόνια να σου βγάλει τη σύνταξη. Πέθαινες συχνά και δεν είχες πάρει ακόμα τη σύνταξή σου. Αυτό το πράγμα ουσιαστικά έχει θεραπευτεί. Εκεί ωστόσο που παρατηρείται το πρόβλημα είναι στη διαδοχική ασφάλιση, όταν θα πρέπει να συνεργαστούν περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία για να βγει η σύνταξη. Ένα να καθυστερήσει, υπάρχει πρόβλημα. Και υπάρχουν τέτοια ταμεία.

Η πληροφορική είναι καλή, αλλά από ένα σημείο και πέρα χρειάζονται και κάποιες βαθιές και ριζικές τομές.

Άκουσα από την τηλεόραση στην ομιλία που κάνατε, μιλήσατε για διαφάνεια και διαβούλευση. Αρχίζω από το δεύτερο τη διαβούλευση. Η δημόσια διαβούλευση πλέον σε ένα μεγάλο ποσοστό τουλάχιστον στις σύγχρονες δημοκρατίες γίνεται και πριν από τη Βουλή και εκτός Βουλής.

Σε αυτό προσφέρονται πλέον και τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας η πληροφορική και το διαδίκτυο.

Η δημόσια διαβούλευση για τις μεγάλες πολιτικές αποφάσεις παρουσιάζει δύο πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα. Το πρώτο είναι ότι δίνει την ευκαιρία σε όλους οι οποίοι έχουν ένα ενδιαφέρον για κάτι ή ένα συμφέρον, να εκφράσουν την άποψή τους και κανείς να μη μείνει με το παράπονο ότι δεν ακούστηκε. Και κατά δεύτερο λόγο δίνει στη δημόσια διοίκηση, στην Κυβέρνηση, την ευκαιρία να επιλέξει τις καλύτερες δυνατές λύσεις.

Αυτό συνεπάγεται και διαφάνεια. Η διαφάνεια τονώνει την εμπιστοσύνη του κόσμου στη δημόσια διοίκηση και βοηθάει και την ίδια τη δημόσια διοίκηση να αναστοχάζεται τη δράση της και να τη βελτιώνει. Ο θεσμός τον οποίο εκπροσωπώ είναι κατ’ εξοχήν θεσμός που προάγει τη διαφάνεια. Γιατί αυτό το οποίο σε τελευταία ανάλυση κάνει σε τελική ανάλυση είναι να πειθαναγκάζει τη δημόσια διοίκηση να εξηγήσει τη στάση της απέναντι στον πολίτη.

Δε θα ήθελα να επιμείνω περισσότερο. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δώσατε. Αλλά κ. Πρωθυπουργέ να επιμείνω σε αυτό, είμαι στη διάθεση όλων των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου να θέσω στη διάθεσή τους όλη αυτή την πείρα που έχουμε αποκομίσει μέσα από όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας και μέσα από τις πάνω από εκατό χιλιάδες υποθέσεις.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που κάνατε στο θεσμό που εκπροσωπώ.

Γ.Α. Παπανδρέου: Εγώ να ευχαριστήσω κ. Καμίνη και εσάς προσωπικά αλλά και όλους τους άοκνους εργάτες του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη. Πρώτα απ’ όλα παρά τη σύντομη παρουσίαση των σκέψεών σας, νομίζω ήταν καίριες και πολύ χρήσιμες και βεβαίως θέτουν και σημαντικές προτεραιότητες για τη δημόσια διοίκηση και όλα τα Υπουργεία.

Παράλληλα, νομίζω ότι η αρχή την οποία κάναμε μπορεί να συνεχιστεί με παρόμοιες διαβουλεύσεις και σε αυτό το επίπεδο, αλλά και βεβαίως σε κάθε Υπουργείο, όπου υπάρχουν επιμέρους ζητήματα που αφορούν στη διαφθορά, στην αδιαφάνεια, στην έλλειψη διαβούλευσης, στην καταπάτηση σημαντικών δικαιωμάτων, όπως βεβαίως και στο θέμα το οποίο θέσατε που είναι σημαντικό και μεγάλη προτεραιότητα για μας, το θέμα της μετανάστευσης, της λαθρομετανάστευσης και των πολιτικών προσφύγων.

Να δούμε από τη μια πλευρά, την ανθρωπιά και τη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας και βεβαίως και την αλληλεγγύη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και εταίρων στην προστασία των συνόρων μας.

Και πάλι σας ευχαριστώ και ήταν πολύ χρήσιμη αυτή η συνάντηση και η παρουσία σας.